Iran xác nhận 3 cơ sở hạt nhân bị tấn công

Truyền thông Iran dẫn lời giới chức Tehran xác nhận các cơ sở hạt nhân Isfahan, Natanz và Fordow đã bị tấn công.

Theo các hãng thông tấn nhà nước Iran Fars và IRNA ngày 22.6, một phát ngôn viên của trung tâm quản lý khủng hoảng khu vực Qom cho biết: "Vài giờ trước, sau khi kích hoạt hệ thống phòng không Qom và xác định được mục tiêu thù địch, một phần khu vực nhà máy hạt nhân Fordow đã bị lực lượng không quân đối thủ tấn công".

Phó thống đốc phụ trách an ninh của tỉnh Isfahan (Iran) cũng xác nhận rằng hai cơ sở tại Isfahan và Natanz, thuộc miền trung Iran, cũng bị tấn công. Vị quan chức Iran cho biết các hệ thống phòng không đã được kích hoạt để "đối phó với kẻ thù".

Theo truyền thông Iran, các cơ sở này đã được sơ tán trước đó. Reuters dẫn các bản tin từ truyền thông nhà nước Iran cho hay các địa điểm bị Mỹ ném bom không chứa vật liệu gây ra bức xạ.

IRNA dẫn tuyên bố của Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran cho biết 3 địa điểm chính Fordow, Natanz và Isfahan, đã bị "tấn công dữ dội" vào sáng sớm 22.6. Cơ quan này cũng cáo buộc các cuộc tấn công là "vi phạm luật pháp quốc tế, đặc biệt là Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT)".

Fordow - pháo đài bất khả xâm phạm

Fordow là một trong 2 địa điểm làm giàu uranium của Iran, ước tính nằm sâu khoảng 80 - 90 m dưới lòng đất bên dưới một ngọn núi ở miền bắc Iran và nằm gần thành phố Qom, theo CNN.

Fordow được coi là "pháo đài bất khả xâm phạm", được thiết kế để chống lại các cuộc tấn công trực diện. Với khoảng 3.000 máy ly tâm, chủ yếu là loại IR-6 tiên tiến, Fordow có khả năng làm giàu uranium nhanh hơn và hiệu quả hơn so với các máy ly tâm IR-1 tại Natanz.

Năm 2018, Israel đã có được các tập tin bí mật từ kho lưu trữ hạt nhân của Iran, tiết lộ những chi tiết trước đây bị che giấu về cơ sở ngầm quan trọng này, theo Reuters. Vị trí địa lý, cấu trúc ngầm của Fordow khiến nó gần như miễn nhiễm với các loại bom thông thường mà Israel sở hữu.

Trước đó, Israel hôm 13.6 đã tấn công cơ sở Fordow song Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) cho hay hạ tầng của Fordow không có thiệt hại nào đáng kể.

Theo ông Danny Citrinowicz, chuyên gia tại Viện Nghiên cứu an ninh quốc gia Israel (trụ sở thủ đô Tel Aviv, Israel), việc phá hủy Fordow sẽ đòi hỏi sự hỗ trợ của Mỹ với các loại bom phá boongke chuyên dụng.

Bà Heather Williams tại Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS-Mỹ), nhiều cuộc tấn công bằng bom xuyên phá GBU-57 do máy bay ném bom B-2 của Mỹ thực hiện có thể phá hủy cơ sở Fordow.

Cơ sở Natanz

Trong khi đó, nhà máy Natanz, nằm cách Tehran 250 km về phía nam, là khu phức hợp rộng lớn với 2 cơ sở chính, gồm nhà máy làm giàu nhiên liệu (FEP) dưới lòng đất và nhà máy làm giàu nhiên liệu thí điểm (PFEP) trên mặt đất, theo Reuters.

FEP tại Natanz là một cơ sở ngầm rộng lớn được thiết kế để chứa 50.000 máy ly tâm - loại máy làm giàu uranium. Từ lâu, các chuyên gia quân sự đã đặt nghi vấn về các cuộc không kích của Israel có thể phá hủy được FEP hay không vì nó nằm sâu dưới lòng đất nhiều tầng.

Theo Reuters dẫn các thống kê gần đây nhất, có khoảng 17.000 máy ly tâm được lắp đặt tại cơ sở này, trong đó có khoảng 13.500 máy đang hoạt động, tinh chế uranium tới 5%.

Phát biểu tại Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc hôm 20.6, Tổng giám đốc IAEA Rafael Grossi cho hay cơ sở hạ tầng điện tại Natanz đã bị Israel phá hủy. Các cơ sở hạ tầng điện bị hư hại bao gồm một trạm điện phụ, tòa nhà cung cấp điện chính, nguồn cung cấp điện khẩn cấp và máy phát điện dự phòng.

Trong khi đó, PFEP tại Natanz là mục tiêu nhỏ nhất và mềm nhất trong 3 nhà máy làm giàu của Iran và đã bị phá hủy trong cuộc tấn công của Israel, theo IAEA. PFEP chủ yếu là một trung tâm nghiên cứu và phát triển. Tuy nhiên, nhà máy này có 2 thác kích thước đầy đủ, được kết nối với nhau, mỗi thác có tới 164 máy ly tâm tiên tiến, làm giàu uranium lên tới 60%.

Cơ sở làm giàu uranium Isfahan

Thành phố Isfahan, nằm ở miền trung Iran, là nơi đặt tổ hợp nghiên cứu hạt nhân lớn nhất của nước này. Cơ sở này được xây dựng với sự hỗ trợ từ Trung Quốc và chính thức đi vào hoạt động từ năm 1984, theo trang web NTI (Mỹ). NTI cho hay khoảng 3.000 nhà khoa học đang làm việc tại Isfahan.

Theo tập san của các nhà khoa học nguyên tử The Bulletin of the Atomic Scientists, địa điểm này vận hành 3 lò phản ứng nghiên cứu nhỏ. Ngoài ra, địa điểm này còn bao gồm một phòng thí nghiệm hóa học trung tâm, một nhà máy chuyển đổi uranium để sử dụng trong máy ly tâm.

Tổng giám đốc IAEA Rafael Grossi ngày 19.6 xác định tại Isfahan, một trong những cơ sở hạt nhân lớn nhất của Iran, có một nhà máy làm giàu uranium. Ông Grossi không nêu chính xác địa điểm đặt nhà máy trên, song nhấn mạnh khu phức hợp hạt nhân ở đó "rất lớn" và nếu đi vào hoạt động sẽ là nhà máy làm giàu uranium thứ 4 của Iran, theo Reuters.

Vào đêm 21.6, Israel cũng đã thực hiện đợt không kích thứ 2 nhắm vào cơ sở hạt nhân Isfahan của Iran.