Iran gieo mây tạo mưa

Iran đang phải đối mặt mùa thu khô hạn nhất trong 50 năm qua, buộc giới chức nước này phải triển khai hoạt động gieo mây nhằm kích thích mưa trong bối cảnh khủng hoảng nước nghiêm trọng.

Đập Amir Kabir ở tây bắc Tehran. Ảnh: Reuters.

Ngày 15/11, Trung tâm Dự báo Thời tiết Quốc gia Iran cho biết lượng mưa trên toàn đất nước này đã giảm khoảng 89% so với mức trung bình nhiều năm, khiến mùa thu năm nay trở thành giai đoạn khô hạn nhất từng thấy trong nửa thế kỷ qua.

Hãng thông tấn IRNA cho biết Iran đang triển khai hoạt động gieo mây tạo mưa tại lưu vực hồ Urmia ở tây bắc nước này. Đây là phương pháp Iran đã áp dụng trong nhiều năm, sử dụng các hóa chất như iod bạc hoặc muối rải vào mây nhằm kích thích giải phóng hơi ẩm và tạo thành mưa.

Đợt hạn hán lịch sử

Iran đang đối mặt với một trong những đợt hạn hán nghiêm trọng nhất từng được ghi nhận, bước sang năm thứ năm liên tiếp thiếu mưa. Mực nước tại nhiều hồ chứa quan trọng đã giảm xuống mức thấp kỷ lục. Chính quyền nỗ lực hạn chế tiêu thụ nước, còn người dân tìm mọi cách tiết kiệm để tránh kịch bản nghiêm trọng hơn.

Theo ông Mohsen Ardakani, tổng giám đốc công ty cấp nước tỉnh Tehran, người dân đã giảm 10% lượng nước tiêu thụ trong 7 tháng qua, nhưng mục tiêu cần phải giảm tới 20%.

Tehran, thành phố có hơn 14 triệu dân, đã bắt đầu cắt giảm áp lực nước sau nửa đêm, nhưng ông Ardakani cam kết không cắt nước hoàn toàn.

Chỉ mới hai thập kỷ trước, Urmia còn là hồ nước lớn nhất Trung Đông, kéo theo ngành du lịch với khách sạn và nhà hàng nhộn nhịp quanh bờ hồ. Hiện nay, những con tàu từng phục vụ du khách nằm rỉ sét trên vùng đất được ví như chảo muối khô hạn nứt nẻ.

Tình trạng biến đổi khí hậu đang làm trầm trọng thêm khủng hoảng. Đài truyền hình Press TV của Iran cảnh báo tình trạng thiếu nước nghiêm trọng đã làm dấy lên lo ngại về nguồn nước sinh hoạt tại nhiều thành phố lớn, bao gồm cả thủ đô Tehran.

Ông Mohammad Mehdi Javadian-Zadeh, người đứng đầu Trung tâm Nghiên cứu Gieo mây Quốc gia, cho biết hoạt động gieo mây sẽ kéo dài đến giữa tháng 5/2026, tiến hành bằng máy bay hoặc thiết bị bay không người lái.

“Trong bối cảnh Iran nằm ở vùng khí hậu khô hạn và đang có nhu cầu cấp thiết về nguồn nước tái tạo, việc gieo mây được thực hiện nhằm tăng lượng mưa tại các lưu vực khác nhau”, ông Javadian-Zadeh nói.

Sông Lavasan ở Tehran gần cạn khô. Ảnh: Anadolu Agency.

Hạn hán đã trở thành nỗi ám ảnh quốc gia ở Iran. Tại các nhà thờ ở phía bắc Tehran, các giáo sĩ liên tục cầu nguyện cho mưa, trong khi các nhà khí tượng theo dõi sát từng đám mây hy vọng mang theo lượng ẩm.

Thông tin thời tiết và dự báo “mây tạo mưa” xuất hiện dày đặc trên trang nhất. Dù mùa mưa đã bắt đầu hơn 50 ngày, hơn 20 tỉnh vẫn chưa có giọt mưa nào. Số hồ chứa cạn xuống dưới 5% dung tích tăng từ 8 lên 32 hồ, cho thấy khủng hoảng thiếu nước đang lan rộng trên toàn quốc.

Các thông tin về thời tiết, về dự báo “mây tạo mưa” trở thành tin trang nhất tại Iran. Đã hơn 50 ngày trôi qua từ khi mùa mưa bắt đầu, nhưng hơn 20 tỉnh vẫn chưa có giọt mưa nào. Số hồ chứa đang ở mức dưới 5% dung tích tăng từ 8 lên 32 hồ, cuộc khủng hoảng thiếu nước lan rộng ra toàn quốc.

Tại Tehran, lượng mưa đang dừng ở mức 1 mm tính từ đầu năm, đây là mức báo động “100 năm mới xảy ra một lần”. Trung bình lượng mưa ở Tehran giai đoạn từ năm 1991 đến năm 2000 từng là 350 mm/năm.

Nửa cuối tháng 11 vốn là mùa tuyết rơi ở thủ đô, nhưng lượng tuyết phủ đã giảm 98,6% trên toàn Iran so với cùng kỳ năm ngoái. Nhiệt độ ban ngày vẫn duy trì ở mức cao bất thường, khoảng 20°C. Giá nước đóng chai tăng mạnh và người dân bị giới hạn lượng mua.

Người dân cầu mưa tại đền Imamzadeh Saleh ở Tehran. Ảnh: Reuters.

Cả quốc gia cầu nguyện

Khắp Iran, từ thị trấn đến vùng quê, các buổi cầu mưa diễn ra liên tục. Nhiều người nhắc lại “phép màu” năm 1944, khi người dân thành phố Qom cầu nguyện suốt ba ngày giữa cảnh hạn hán. Đến ngày thứ ba, gió nổi lên và mưa trút xuống.

Giữa cơn khủng hoảng thiếu nước, có những người bắt đầu chuyển sang lý giải hiện tượng cực đoan của thời tiết bằng yếu tố tôn giáo và đạo đức.

Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian thậm chí đã cảnh báo tình trạng khủng hoảng nước nghiêm trọng đến mức có thể phải sơ tán thủ đô vào giữa tháng 12, để đưa người dân xuống phía nam. Một số quan chức cho rằng kế hoạch này “không khả thi”, nhưng nhiều chuyên gia khác lại cho rằng không thể loại trừ hoàn toàn khả năng này.

Ông Dariush Mokhtari, chuyên gia quản lý tài nguyên nước, cho rằng có thể một số khu vực của Tehran, vốn phụ thuộc quá nhiều vào nguồn nước từ các hồ chứa, sẽ buộc phải di dời.

Người dân mua bể chứa nước dự trữ ở Tehran. Ảnh: Reuters.

Ông Mostafa Fadaei Fard, một chuyên gia quản lý tài nguyên nước khác, lại đặt câu hỏi: “Có thành phố, thị trấn hay trại tạm cư nào ở Iran đủ chỗ cho hơn 15 triệu người không? Nếu đến cuối tháng 12 trời vẫn không mưa trên toàn đất nước, vậy cả đất nước phải di tản hay sao?”.

Trong bối cảnh đó, các nhà môi trường nhận định toàn đất nước Iran đang ráo riết tập trung vào các giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu.

Theo giới chuyên gia, với lời cảnh báo mạnh mẽ về khả năng sơ tán Tehran, Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian ít nhất đã khiến người Iran nhận ra rằng không ai còn có thể thờ ơ trước khủng hoảng biến đổi khí hậu.