Iran bắn hạ UAV Hermes 900 ‘mắt thần’ đa nhiệm của Israel và bí ẩn phía sau

Sự kiện UAV Hermes 900 của Israel bị Iran bắn hạ không chỉ là một đòn giáng vào hình ảnh ‘bất khả xâm phạm’ của công nghệ UAV Israel, mà còn mở ra giai đoạn mới trong cuộc chiến điện tử - UAV - phòng không khu vực Trung Đông.

Ngày 18/6, truyền thông Iran công bố đoạn video do truyền hình nhà nước IRIB phát sóng, ghi lại hình ảnh xác một máy bay không người lái (UAV) Hermes 900 của Israel bị bắn rơi tại tỉnh Isfahan, miền trung Iran.

Video: Truyền hình nhà nước Iran IRIB/RiaNovosti

Đây là lần đầu tiên Tehran công khai tiêu diệt UAV Hermes 900 của Tel Aviv trong không phận sâu nội địa, đặt ra những câu hỏi lớn về công nghệ, năng lực tác chiến và chiến lược UAV của Israel trong khu vực.

UAV Hermes 900 - ‘mắt thần’ đa nhiệm của Israel

UAV Hermes 900, biệt danh ‘Kochav’ (Ngôi sao), là máy bay không người lái (UAV) tầm trung, đa tải trọng, hoạt động ở độ cao trung bình và có thời gian bay dài (MALE - Medium Altitude Long Endurance) do tập đoàn Elbit Systems của Israel phát triển.

Ra mắt như một phiên bản kế thừa của dòng UAV Hermes 450 nổi tiếng, Hermes 900 đã khẳng định vị thế là một trong những UAV chiến thuật hàng đầu thế giới nhờ vào hiệu suất vượt trội, tính linh hoạt và công nghệ tiên tiến. 

Được đưa vào sử dụng lần đầu trong chiến dịch "Protective Edge" của Israel tại Gaza vào tháng 7/2014, Hermes 900 đã trở thành biểu tượng của ngành công nghiệp quốc phòng Israel.

Thông số kỹ thuật nổi bật

Hermes 900 sở hữu các đặc tính kỹ thuật ấn tượng, đáp ứng nhu cầu đa dạng của các nhiệm vụ quân sự và dân sự. 

UAV Hermes 900 có sải cánh 15m, trọng lượng cất cánh tối đa 970kg, tải trọng hữu ích lên đến 300kg.  

Thời gian hoạt động liên tục hơn 30 giờ (một số nguồn cho rằng lên đến 40 giờ), trần bay tối đa 9.100m (30.000 feet), tốc độ hành trình khoảng 110km/h và tốc độ tối đa 220km/h.  

Hermes 900 có khả năng mang nhiều loại cảm biến và thiết bị, bao gồm:  

Cảm biến quang-điện/hồng ngoại (EO/IR) để giám sát và trinh sát; Radar khẩu độ tổng hợp (SAR) và chỉ thị mục tiêu di động trên mặt đất (GMTI); Hệ thống tình báo tín hiệu (SIGINT), liên lạc và tác chiến điện tử (EW); Cảm biến siêu phổ (hyperspectral sensors) cho các ứng dụng phân tích môi trường.

UAV này được thiết kế để cất cánh, hạ cánh và vận hành tự động, với hệ thống điều khiển mặt đất tích hợp, giúp giảm thiểu sự phụ thuộc vào phi công.

Công nghệ tiên tiến

UAV Hermes 900 là kết tinh của những tiến bộ công nghệ trong ngành hàng không vũ trụ và quốc phòng của Israel.  

UAV sử dụng hệ thống liên lạc vệ tinh (SATCOM) cho phép hoạt động ở khoảng cách xa, vượt qua tầm nhìn trực tiếp. Tuy nhiên, các thử nghiệm tại Thụy Sĩ từng ghi nhận vấn đề ngắt kết nối SATCOM, dẫn đến vụ tai nạn năm 2020, nhưng lỗi này đã được khắc phục.  

Hermes 900 có thể hoạt động đồng bộ với các UAV khác như Hermes 450, sử dụng chung hệ thống điều khiển mặt đất và tải trọng, giúp tối ưu hóa chi phí và hiệu quả vận hành.  

Ngoài vai trò trinh sát và giám sát, Hermes 900 được trang bị tên lửa dẫn đường chống tăng, như đã sử dụng trong các chiến dịch tại Gaza, nâng cao khả năng tấn công chính xác.  

Ứng dụng thực tiễn

Hermes 900 được sử dụng rộng rãi trong cả lĩnh vực quân sự và dân sự.  

Về quân sự: Không quân Israel sử dụng Hermes 900 trong các nhiệm vụ trinh sát, giám sát và tấn công tại Gaza, Lebanon và các khu vực lân cận. Phi đội 147 "Ram" được thành lập vào tháng 4/2024, chuyên vận hành Hermes 900 để thực hiện các cuộc không kích và thu thập tình báo.  

Nhiều quốc gia như Philippines, Thụy Sĩ, Chile, Colombia, Thái Lan, Brazil và Canada đã mua và vận hành Hermes 900 cho các nhiệm vụ tuần tra, giám sát biên giới, chống phiến quân và bảo vệ lãnh hải. Hải quân Thái Lan sử dụng UAV này để tuần tra biển với hợp đồng trị giá 107,67 triệu USD từ 2022-2025.  

Về dân sự: Iceland sử dụng Hermes 900 để giám sát vùng đặc quyền kinh tế, trong khi Canada triển khai UAV này cho các nhiệm vụ phát hiện dầu tràn và khảo sát môi trường ở Bắc Cực.  

Thách thức, tranh cãi, tầm ảnh hưởng và tương lai

Mặc dù được đánh giá cao, Hermes 900 không phải là bất khả xâm phạm. Nhóm vũ trang Hezbollah tại Lebanon đã tuyên bố bắn rơi nhiều chiếc Hermes 900 (trị giá khoảng 6-20 triệu USD mỗi chiếc) bằng tên lửa phòng không, như các sự kiện vào tháng 4 và tháng 6/2024, cho thấy UAV này vẫn đối mặt với nguy cơ từ các hệ thống phòng không hiện đại. 

Iran cũng tuyên bố bắn hạ một chiếc Hermes 900 tại tỉnh Isfahan vào ngày 18/6/2025, làm dấy lên câu hỏi về khả năng sống sót của UAV trong môi trường tác chiến điện tử.  

Ngoài ra, một số vấn đề kỹ thuật đã được ghi nhận, như vụ tai nạn tại Thụy Sĩ năm 2020 do lỗi thiết kế cấu trúc, buộc Elbit Systems phải cải tiến khung cánh và động cơ. Những thách thức này nhấn mạnh nhu cầu liên tục nâng cấp công nghệ để duy  trì lợi thế cạnh tranh.  

Hermes 900 là minh chứng cho năng lực công nghệ quốc phòng của Israel, một quốc gia xuất khẩu vũ khí hàng đầu thế giới với giá trị xuất khẩu đạt 14,8 tỷ USD trong năm 2024.

Sự thành công của Hermes 900 đã củng cố vị trí của Elbit Systems, với backlog hợp đồng hơn 23 tỷ USD tính đến Quý 1/2024.  

Trong tương lai, Elbit Systems tiếp tục phát triển các phiên bản mới như Hermes 650 Spark, nhằm hiện đại hóa phi đội UAV và đáp ứng nhu cầu ngày càng khắt khe của các khách hàng toàn cầu.

Với khả năng tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI), cải tiến hệ thống cảm biến và tăng cường khả năng tác chiến điện tử, Hermes 900 hứa hẹn sẽ tiếp tục là một trụ cột trong chiến lược quốc phòng và giám sát của nhiều quốc gia.  

UAV Hermes 900 không chỉ là sản phẩm công nghệ mà còn là biểu tượng của sự đổi mới và sức mạnh quân sự của Israel. Với khả năng hoạt động linh hoạt, tải trọng đa dạng và công nghệ tiên tiến, Hermes 900 đã và đang đóng vai trò quan trọng trong các nhiệm vụ quân sự và dân sự trên toàn cầu. 

Tuy nhiên, những thách thức từ các hệ thống phòng không đối phương và vấn đề kỹ thuật đòi hỏi Israel phải không ngừng cải tiến để duy trì vị thế dẫn đầu. 

(Theo wsj, rg, rianovosti, timesofisrael, tasnimnews)