Vượt qua nhà tạm, viết tiếp ước mơ dưới mái trường vùng biên

Các khách mời trong tọa đàm chia sẻ những kinh nghiệm từ thực hiện chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát sẽ được áp dụng để thực hiện chiến dịch xây trường dân tộc nội trú ở 248 xã biên giới.

XEM VIDEO:

Minh bạch – Chìa khóa thu hút nguồn lực xã hội hóa xóa nhà tạm

Thưa Thứ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Nông Thị Hà, vì sao chương trình xóa nhà tạm đã trở thành một điểm sáng về lòng tin của xã hội?

Qua thực hiện chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát, chúng ta thấy càng về cuối chiến dịch thì sự đồng thuận, chung tay của doanh nghiệp, các tổ chức xã hội, của cộng đồng và người dân ngày càng tăng lên. Kết quả là chúng ta đã huy động nguồn lực rất lớn như đã nói ở trên để thực hiện chương trình, trong đó xã hội hóa chiếm trên 50% tổng nguồn lực.

Điểm then chốt để chương trình đạt hiệu quả cao chính là sự minh bạch, công bằng trong phân bổ nguồn lực hỗ trợ; bảo đảm mọi nguồn lực đến đúng tay người cần giúp đỡ; từ khâu giả soát, lựa chọn đối tượng đến phân bổ nguồn lực hỗ trợ.

Các tiêu chí để xác định thế nào là “nhà tạm, nhà dột nát” cũng được ban hành để địa phương rà soát, xác định. Ban Chỉ đạo Trung ương đã quyết định áp dụng một mức hỗ trợ chung. Ngoài ra, các địa phương có trách nhiệm bố trí ngân sách, huy động xã hội hóa để đóng góp thêm, xây dựng nhà ở bảo đảm chắc chắn hơn, khang trang hơn.

Căn cứ vào hướng dẫn của Bộ Xây dựng, các địa phương cũng đã chủ động nghiên cứu, thiết kế tối thiểu là mỗi địa phương từ 2 đến 8 mẫu nhà phù hợp với địa hình cũng như phong tục vùng miền.

Theo thống kê của Ban chỉ đạo, đã có 280 mẫu nhà được thiết kế để người dân lựa chọn, tham khảo. Mẫu nhà này được đăng tải công khai trên Cổng thông tin điện tử để người dân tham khảo, nghiên cứu.

Bà Trần Hồng Điệp - Giám đốc Quỹ vì tầm vóc Việt - đánh giá thế nào về tính minh bạch của nguồn lực doanh nghiệp đã hỗ trợ để chung tay với các phong trào an sinh xã hội, nhất là phong trào xóa nhà tạm?

Trong mọi hoạt động cộng đồng, chúng tôi tin rằng khi nguồn lực doanh nghiệp đồng hành cùng Nhà nước và xã hội trong các phong trào an sinh, đặc biệt là chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát thì điều quan trọng nhất là đảm bảo sự công khai, rõ ràng.

Trong chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát, chúng tôi thực sự nhận thấy sự phối hợp hiệu quả, nhịp nhàng của chính quyền địa phương và các tổ chức xã hội, doanh nghiệp, cá nhân để bảo đảm sự minh bạch.

Chính sự minh bạch đó là nền tảng để giữ vững niềm tin, khuyến khích các doanh nghiệp, tổ chức cũng như cá nhân cùng tham gia tích cực để tạo nên sức mạnh cộng đồng và đạt được những hiệu quả thần tốc như thời gian vừa qua.

Thưa ông Hoàng Thanh Oai - Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Thái Nguyên - chủ trương của tỉnh Thái Nguyên là trên địa bàn tỉnh nếu còn nhà tạm thì còn thực hiện chương trình xóa nhà tạm. Để hiệu quả hơn, chương trình xóa nhà tạm cần điều gì nhất?

Để thực hiện hiệu quả chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát, chúng tôi nhận thấy việc kết hợp chặt chẽ hai phương án: Tăng nguồn lực từ ngân sách và đẩy mạnh xã hội hóa là rất quan trọng. Đây là sự kết hợp hài hòa giữa trách nhiệm của Đảng, Nhà nước, cả hệ thống chính trị với sự chung tay của doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân theo tinh thần “lá lành đùm lá rách”.

Ngoài ra, sự vào cuộc trực tiếp của người được hưởng lợi là rất quan trọng. Muốn thoát nghèo, muốn có cuộc sống ổn định tốt hơn thì nỗ lực của từng gia đình. Nếu không có sự vào cuộc này thì cả hệ thống chương trị chúng ta chỉ vận động không cũng chưa thể thực hiện được.

Chúng tôi thấy rằng việc hỗ trợ nhà ở cũng như xóa nhà tạm, nhà dột nát, khi thực tiễn phát sinh thì tỉnh vẫn xác định huy động các nguồn lực để đảm bảo rằng khi các hộ có nhu cầu thì tỉnh vẫn sẵn sàng để hỗ trợ tiếp.

Trao mái ấm kiên cố - Trao niềm tin vào ngày mai

Chương trình nhân văn này đã đem lại mái ấm cho biết bao nhiêu người khó khăn. Thứ trưởng Nông Thị Hà có thể chia sẻ kỷ niệm, câu chuyện để lại ấn tượng sâu sắc nhất khi trao những ngôi nhà cho đồng bào?

Đó là lần trao tặng nhà cho một đôi vợ chồng trẻ ở xã Phi Hải, huyện Quảng Hòa, tỉnh Cao Bằng; nay là xã Quảng Uyên, tỉnh Cao Bằng. Họ cùng học đại học xong thì trở về địa phương, vẫn đang ở một nhà tạm của bố mẹ vợ và được thụ hưởng chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát.

Bố mẹ cho một mảnh vườn để dựng nhà nhưng không có đường vào. Vậy là hàng xóm mỗi người chia sẻ cho một vài diện tích đất của mình để họ mở đường vào làm nhà. Việc chở vật liệu đến nhà họ cũng rất khó khăn. Anh trưởng xóm rồi họ hàng mỗi người một tay giúp đỡ cho các bạn ấy mở đường để chở được vật liệu đến gần chân công trình. Khi chúng tôi đến trao hỗ trợ, căn nhà cũng đã được thành hình…

Lúc chúng tôi trao tiền hỗ trợ thì bạn ấy chia sẻ: “… Cháu muốn căn nhà này trở thành hình mẫu để các bạn ở bản làng noi theo. Vợ chồng cháu làm được thì người Mông ở xã Phi Hải làm được, và cả cộng đồng người Mông trên đất nước này cũng sẽ làm được”.

Bạn ấy nói vậy khiến tôi rất xúc động. Câu chuyện vẫn mãi theo tôi, để mỗi lần nghĩ đến lại thôi thúc thêm mong muốn, ước mơ làm sao hỗ trợ được nhiều hơn nữa, không chỉ làm nhà mà còn tạo sinh kế, quan trọng hơn là trao niềm tin để các bạn trẻ tiếp tục vươn lên.

Vậy còn bà Điệp? 

Đầu năm chúng tôi trở lại Yên Bái để trao tặng rất nhiều ngôi nhà. Trong đó gia đình ông Tuyết, bà Cường. Trong một trận bão, đất đá từ đồi sạt xuống, vùi lấp toàn bộ ngôi nhà. Sau đó, cả gia đình 5 người phải ở nhờ nhà họ hàng.

Thông qua Quỹ vì tầm vóc Việt, Tập đoàn TH phối hợp với Hội Phụ nữ tỉnh Yên Bái trao tặng nhiều ngôi nhà cho các hộ bị ảnh hưởng bởi bão Yagi. Sau 4 tháng, chúng tôi trở lại, với khoản hỗ trợ nhỏ mang tính động lực, cùng sự chung tay của họ hàng, làng xóm góp công góp của, gia đình ông bà đã dựng lại căn nhà khang trang.

Vợ ông Tuyết bảo như đang nằm mơ. Khoảnh khắc ấy khiến tôi thấm thía rằng, việc trao tặng một mái nhà không chỉ là dựng tường, lợp mái, mà thực sự trao niềm tin, sự động viên, khích lệ tinh thần, san sẻ với hoàn cảnh khó khăn.

Ngôi nhà kiên cố mới là bước khởi đầu để thoát nghèo bền vững

Để tiếp tục giúp các hộ vươn lên thoát nghèo bền vững, chúng ta cần làm gì trong thời gian tới, thưa Thứ trưởng Nông Thị Hà?

Tại Hội nghị tổng kết chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Dân tộc và Tôn giáo đã nhấn mạnh, chúng ta cơ bản hoàn thành mục tiêu xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước. Tuy nhiên, đây mới chỉ là một khâu quan trọng trong chính sách xã hội.

Điều cốt lõi vẫn là tiếp tục đẩy mạnh sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm, sinh kế, không ngừng nâng cao chất lượng đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân; khuyến khích người dân thoát nghèo bền vững, vươn lên làm giàu chính đáng.

Thủ tướng Chính phủ đã giao nhiệm vụ; Bộ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo cũng kêu gọi các cấp, các ngành địa phương chăm lo sinh kế cho người dân sau khi có nơi an cư lạc nghiệp, giúp cho các hộ nghèo thoát nghèo một cách thực chất, đúng tinh thần, không để ai bị bỏ lại phía sau.

Để đạt mục tiêu đến năm 2030 cơ bản xóa hoàn toàn hộ nghèo đa chiều, tôi cho rằng, trong thời gian tới chúng ta cần tiếp tục thực hiện hiệu quả các chương trình, chính sách dân tộc, nhất là Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc, triều số và miền núi, cùng với các chương trình mục tiêu khác hiện Chính phủ đã ban hành.

Với Thái Nguyên, tỉnh đã chú trọng những giải pháp nào để công tác giảm nghèo trên địa bàn thực sự bền vững sau khi nhà tạm, nhà dột nát đã được xóa, thưa ông Hoàng Thanh Oai? 

Theo tôi cần tiếp tục rà soát và thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội; nhất là ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn.

Trong đó, như Thứ trưởng Nông Thị Hà đã nhấn mạnh việc thực hiện hiệu quả các nguồn lực, đặc biệt là nguồn lực từ Chương trình mục tiêu quốc gia dành cho đồng bào dân tộc thiểu số miền núi.

Thứ hai là cân đối, bố trí tăng ngân sách của nhà nước; đồng thời huy động và đa dạng hóa các nguồn lực xã hội hóa đào tạo nghề, giải quyết sinh kế, tạo việc làm; gắn trách nhiệm của các cấp chính quyền địa phương trong việc huy động và quản lý sử dụng nguồn lực.

Thứ ba là tạo điều kiện thuận lợi để các hộ gia đình sau khi được hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát phát huy được ý chí tự lực tự cường; tập trung phát triển sản xuất, cải thiện đời sống.

Thưa bà Trần Hồng Điệp, thời gian tới đơn vị sẽ có định hướng gì để tiếp tục sứ mệnh vì cộng đồng?

Tập đoàn TH và Quỹ Vì Tầm vóc Việt sẽ tiếp tục kiên định với sứ mệnh vì cộng đồng; với định hướng tập trung vào các lĩnh vực cốt lõi, gồm chăm lo dinh dưỡng và sức khỏe cho cộng đồng, hỗ trợ giáo dục và phát triển con người cũng như cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân.

Chúng tôi sẽ tiếp tục đồng hành cùng các phong trào an sinh xã hội, trong đó có Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát. Bởi chúng tôi tin rằng an cư là nền tảng để mỗi người an tâm học tập, lao động và vươn lên. Đồng thời Quỹ vì tầm vóc Việt cũng sẽ mở rộng những dự án hướng tới trẻ em, phụ nữ và các nhóm yếu thế.

Từ căn nhà ấm đến lớp học khang trang

Thưa bà Nông Thị Hà, những kinh nghiệm nào cốt lõi nhất từ chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát sẽ được áp dụng để hoàn thành chiến dịch xây trường nội trú nơi biên cương?

Từ kinh nghiệm trong việc xóa nhà tạm, nhà dột nát, để thực hiện chủ trương này, theo tôi có những kinh nghiệm cần vận dụng:

Một là trong chương trình xóa nhà tạm, các địa phương đã lắng nghe, khảo sát kỹ nhu cầu của từng hộ; ưu tiên các đối tượng khó khăn nhất để thực hiện xóa nhà tạm. Do đó, khi xây dựng các trường học ở vùng biên giới, chúng ta cũng cần phải có sự khảo sát, đánh giá kỹ nhu cầu, địa hình cho đến các đối tượng thụ hưởng… để tránh đầu tư lãng phí, dàn trải.

Thứ hai là phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân; xã hội hóa nguồn lực. Thành công của Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát đến từ sự chung tay góp sức của cộng đồng doanh nghiệp, với nguồn lực dẫn dắt của nhà nước.

Thứ ba là phân công rõ ràng, cụ thể hơn cho từng địa phương; cho từng cấp, từng ngành. Tiếp nữa chúng ta cũng phải vận dụng linh hoạt cách làm, làm sao cho nó phù hợp chứ không cứng nhắc theo một khuôn mẫu nào cả.

Ông Hoàng Thanh Oai có chia sẻ thêm gì về kinh nghiệm thực hiện xóa nhà tạm của tỉnh Thái Nguyên, từ đó có hiến kế cho các địa phương có địa bàn biên giới triển khai hiệu quả chiến dịch thần tốc xây trường nội trú trong thời gian tới? 

Kinh nghiệm rút ra là cần phải có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị để thực hiện; phải sự chung tay của cả cộng đồng mới có thể thực hiện được. Khi mở rộng hoặc xây dựng mới các trường nguồn lực rất lớn, trong khi đó một tỉnh, khả năng cân đối cũng chưa nhiều.

Đồng thời, việc xác định các vị trí địa điểm và nhu cầu cũng cần phải thực hiện tốt. Với sự quyết tâm và chỉ đạo quyết liệt thì tôi cho rằng với tinh thần xây dựng các trường dân tộc nội trú sẽ thành công được như hoặc hơn chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát trong thời gian vừa qua.