Việt Nam phải chứng minh năng lực tham gia chuỗi giá trị toàn cầu

Phát biểu tại Diễn đàn Thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát triển các ngành công nghệ chiến lược, tổ chức trong khuôn khổ Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia 2025, chiều 2/10, Phó thủ tướng nhấn mạnh khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là "chìa khóa vàng" để đất nước vượt qua bẫy thu nhập trung bình.

Theo ông, muốn bứt phá, Việt Nam phải dựa vào tri thức, công nghệ, nhân tài và thể chế tiên phong. Quan trọng hơn, phải chứng minh được năng lực tham gia chuỗi giá trị toàn cầu, nắm bắt chuẩn mực quốc tế, hội nhập với "ngôn ngữ công nghệ toàn cầu".

Ở góc độ tài chính, Thứ trưởng Tài chính Nguyễn Đức Tâm, khẳng định đầu tư cho đổi mới sáng tạo và công nghệ chiến lược chính là đầu tư cho tương lai. Ông cho rằng đổi mới sáng tạo chỉ có ý nghĩa khi gắn với ứng dụng thực tiễn, trở thành hành động cụ thể, thể hiện bằng sản phẩm, quy trình, dự án và chính sách, từ đó tạo giá trị thiết thực cho doanh nghiệp và nền kinh tế.

Ông nhìn nhận nguồn nhân lực cho đổi mới sáng tạo dần hình thành. Năm 2024, Việt Nam đã hình thành hai mạng lưới chuyên gia về bán dẫn và trí tuệ nhân tạo, với nòng cốt là các nhà khoa học ở thung lũng Silicon và châu Âu. Đến tháng 8 năm nay, thêm ba mạng lưới về an ninh mạng; hàng không vũ trụ, thiết bị bay không người lái và lượng tử được thành lập, quy tụ hàng trăm trí thức trong và ngoài nước. Các mạng lưới này được đánh giá là nguồn lực quý, có thể trực tiếp hỗ trợ triển khai công nghệ chiến lược nếu được khai thác đúng cách.

Từ góc nhìn quốc tế, bà Mariam J. Sherman, Giám đốc Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, Campuchia, Lào, cho rằng Việt Nam sở hữu nhiều lợi thế nhưng cần một chiến lược bài bản. Bà Mariam gợi ý về một công thức "ba cộng một", gồm nhân tài công nghệ, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, liên kết chuỗi cung ứng, và yếu tố cộng thêm là sự tập trung mạnh mẽ vào một vài cụm động lực đổi mới sáng tạo có chọn lọc.

"Hành trình này đòi hỏi sự chung tay của cả quốc gia, trong đó chính phủ, doanh nghiệp, cơ sở giáo dục, viện nghiên cứu và các đối tác quốc tế đều đóng vai trò thiết yếu", bà nói, đồng thời khẳng định World Bank đồng hành cùng Việt Nam để "biến tầm nhìn thành kết quả cụ thể ngay từ bây giờ".

Ở góc độ hoạch định chính sách, Thứ trưởng Thường trực Vũ Hải Quân cho biết, Bộ Khoa học và Công nghệ đã xác định bốn định bước cụ thể để xây dựng các chương trình công nghệ chiến lược. Đây là các công nghệ thuộc danh mục gồm 11 nhóm công nghệ, 35 nhóm sản phẩm chiến lược như AI, chip bán dẫn, Blockchain, robot, nhằm thúc đẩy phát triển các ngành mũi nhọn, do Thủ tướng ban hành hồi tháng 6.

Khép lại diễn đàn, Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng đề nghị các tập đoàn công nghệ và tổ chức quốc tế đồng hành phát triển các sản phẩm "Made by Việt Nam", được nghiên cứu, thiết kế và sản xuất bởi người Việt, phục vụ người tiêu dùng trong nước và thế giới.

Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia 2025 diễn ra từ ngày 1/10 đến 3/10 tại Khu công nghệ cao Hòa Lạc, Hà Nội. Sự kiện do Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp cùng Bộ Tài chính tổ chức. Diễn đàn Thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát triển các ngành công nghệ chiến lược là dấu mốc, khẳng định quyết tâm của Việt Nam trong việc xây dựng nền kinh tế tự chủ, có năng lực cạnh tranh cao dựa trên đổi mới sáng tạo.

Trọng Đạt