Việt Nam hạnh phúc - một hình mẫu phát triển mới

Ngày 2 tháng 9 năm 1945, tại quảng trường Ba Đình lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã long trọng tuyên bố với toàn thế giới: "Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã trở thành một nước tự do, độc lập". Và ngay sau hai từ "Độc lập - Tự do", Người đã khẳng định một mục tiêu lớn lao không kém, đó là "Hạnh phúc".

Nếu độc lập là điều kiện tồn tại tối thiểu của một quốc gia có chủ quyền, nếu tự do là nền tảng để bảo đảm phẩm giá con người, thì hạnh phúc là mục tiêu tối thượng của mọi nỗ lực kiến quốc. Hạnh phúc dân tộc, do vậy, không chỉ là một cảm xúc, mà là một dự án chính trị và phát triển.

Suốt 80 năm qua, Việt Nam đã phải đi qua muôn vàn gian khó: chiến tranh, chia cắt, bao vây cấm vận, thiên tai và cả những khiếm khuyết trong quản trị. Nhưng cũng chính trong thử thách, dân tộc ta đã tôi luyện được bản lĩnh, lòng kiên cường và tinh thần cộng đồng - những nền tảng tinh thần quý giá của một quốc gia có thể kiến tạo hạnh phúc thực chất.

Ngày nay, khi nhiều quốc gia đang loay hoay với những hệ lụy của tăng trưởng nóng, bất bình đẳng xã hội và khủng hoảng niềm tin, thì Việt Nam - với những thành tựu mới trong phát triển và ổn định - đang có cơ hội định hình một hình mẫu phát triển mới. Một hình mẫu không thuần túy dựa trên chỉ số kinh tế, mà dựa trên sự hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế, phẩm giá con người và an sinh xã hội. Một hình mẫu có thể truyền cảm hứng cho châu Á trong thế kỷ 21. Và điều đó bắt đầu từ một khát vọng rất giản dị: khát vọng hạnh phúc.

Những dấu hiệu của một hình mẫu mới

Một hình mẫu phát triển mới không thể chỉ dựa trên tốc độ tăng trưởng GDP, hay số lượng nhà máy được xây lên, mà phải được nhìn nhận từ chất lượng thể chế, chiều sâu văn hóa, sự bao trùm của tiến bộ xã hội và cảm nhận hạnh phúc của người dân. Xét theo những tiêu chí này, Việt Nam đang có những dấu hiệu đầy hứa hẹn.

Thứ nhất, Việt Nam là một trong số ít quốc gia đang phát triển có nền chính trị ổn định và chủ quyền vững vàng trong một thế giới đầy bất định. Trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc ngày càng khốc liệt, Việt Nam giữ được thế cân bằng chiến lược và vị thế địa chính trị đang ngày một nâng cao. Chính sự ổn định đó tạo ra niềm tin chiến lược cho nhà đầu tư, đồng thời là nền tảng để hoạch định những chính sách dài hạn, vượt lên khỏi tư duy nhiệm kỳ.

Thứ hai, nền kinh tế Việt Nam không còn dừng lại ở vai trò "công xưởng giá rẻ", mà đang chuyển mình trở thành một trung tâm sản xuất công nghệ, sáng tạo và đổi mới. Nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã có khả năng cạnh tranh toàn cầu trong các lĩnh vực như viễn thông, hàng không, tài chính số, AI, xe điện, năng lượng tái tạo… Cùng với đó là sự vươn lên mạnh mẽ của các startup công nghệ và doanh nghiệp xã hội - những nhân tố tạo ra cả giá trị vật chất và giá trị nhân văn.

Thứ ba, Việt Nam đang bước vào thời kỳ "sản xuất tri thức và giải pháp", với dân số trẻ, năng động, tiếp cận công nghệ nhanh và có khát vọng hội nhập. Các trường đại học, trung tâm nghiên cứu, cộng đồng chuyên gia và các chương trình chuyển đổi số quốc gia đang từng bước hình thành nền móng của một nền kinh tế tri thức bản địa, thay vì chỉ tiêu thụ tri thức nhập khẩu.

Thứ tư, Việt Nam vẫn giữ được những nền tảng văn hóa sâu dày và mạng lưới cộng đồng giàu nhân ái, là những yếu tố đang mai một ở nhiều nước công nghiệp hóa. Gia đình, làng xã, phong tục lễ nghĩa - nếu được tái cấu trúc khéo léo trong bối cảnh hiện đại - có thể trở thành nền tảng cho một mô hình phát triển bền vững, vừa năng động vừa nhân văn.

Những dấu hiệu ấy tuy chưa làm nên một hình mẫu hoàn chỉnh, nhưng đã đủ để thắp lên một kỳ vọng lớn: Việt Nam có thể - và xứng đáng - trở thành một hình mẫu phát triển hạnh phúc, không sao chép từ bên ngoài, mà được thiết kế theo bản sắc và khát vọng riêng của dân tộc mình.

Vì sao Việt Nam có thể trở thành hình mẫu phát triển mới ?

Không dễ để một quốc gia trở thành hình mẫu phát triển trong mắt cộng đồng quốc tế. Điều đó không chỉ đòi hỏi thành tích về kinh tế hay chỉ số phát triển con người, mà còn cần một hành trình thuyết phục - nơi sự đi lên không đơn thuần dựa vào may mắn hay tài nguyên, mà dựa vào bản lĩnh nội sinh, vào những lựa chọn giá trị đúng đắn và vào năng lực truyền cảm hứng qua chính cách một quốc gia ứng xử với khó khăn, bất định và tương lai.

Ở thời điểm hiện tại, Việt Nam chưa bao giờ tự nhận mình là hình mẫu. Nhưng điều đang dần rõ ràng là chúng ta có quyền nuôi dưỡng một khát vọng, có cơ sở để bước đi vững chãi trên con đường kiến tạo một mô hình phát triển khác biệt - khiêm nhường, nhân văn, bền vững và hài hòa.

Trước hết, Việt Nam đang có những điều kiện thuận lợi để định hình một mô hình phát triển hướng đến hạnh phúc - nơi tăng trưởng kinh tế không đối lập với phẩm giá con người, nơi hiệu quả không hy sinh công bằng, nơi hiện đại hóa không đánh mất bản sắc. Đó là kết tinh của tư tưởng "an dân" đã tồn tại từ thời Lý - Trần, đến khát vọng "Độc lập - Tự do - Hạnh phúc" được đặt trang trọng trong quốc hiệu. Trong suốt chiều dài lịch sử, đạo lý phát triển ở Việt Nam luôn gắn chặt với con người cụ thể, với làng xóm, cộng đồng, với sự bình yên trong tâm thức chứ không chỉ với những đường cong trên biểu đồ kinh tế.

Thứ hai, Việt Nam đang cho thấy một năng lực đáng ghi nhận trong việc định hình các bước đi chiến lược vượt lên khỏi tư duy nhiệm kỳ. Những định hướng mang tầm nhìn dài hạn như cam kết trung hòa carbon vào năm 2050, phát triển kinh tế số, kinh tế xanh, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi năng lượng và xây dựng nhà nước pháp quyền cho thấy một tinh thần cải cách liên thế hệ. Điều này không chỉ thể hiện ở tầm nhìn, mà còn ở sự bền chí - sẵn sàng đầu tư cho tương lai dù có thể chưa thấy ngay kết quả. Trong một thế giới đang chịu nhiều sức ép ngắn hạn, việc kiên trì với các mục tiêu dài hạn chính là dấu hiệu của một nền chính trị trưởng thành.

Thứ ba, Việt Nam vẫn giữ được mức độ đồng thuận xã hội tương đối cao - điều hiếm có trong bối cảnh toàn cầu đang chứng kiến làn sóng phân cực, rạn nứt niềm tin và xung đột lợi ích. Trong những thời điểm cam go như đại dịch Covid-19, thiên tai, hay những cải cách khó khăn, sự đồng lòng giữa Nhà nước và nhân dân, giữa các vùng miền và thế hệ, vẫn là một nguồn lực quan trọng giúp duy trì ổn định và tạo ra không gian cho đổi mới. Tuy nhiên, để sự đồng thuận này không trở thành "đồng thuận thụ động", Việt Nam cần tiếp tục thúc đẩy mạnh mẽ hơn các cơ chế phản biện chính sách, minh bạch hóa thông tin, bảo đảm quyền tiếp cận công lý và sự công bằng trong cơ hội phát triển. Đồng thuận chỉ bền vững khi dựa trên đối thoại, công lý và niềm tin vào sự tử tế của công quyền.

Thứ tư, Việt Nam đang hình thành một hệ sinh thái phát triển đồng kiến tạo, nơi 3 chủ thể - Nhà nước, doanh nghiệp và người dân - không chỉ cùng tồn tại mà cùng đồng hành. Chính phủ dần chuyển mình từ người điều hành sang người kiến tạo thể chế và dẫn dắt cải cách. Doanh nghiệp Việt Nam, ngày càng nhiều, đã vượt khỏi tư duy kinh doanh ngắn hạn để hướng đến đổi mới sáng tạo, trách nhiệm xã hội và phát triển bền vững. Người dân - đặc biệt là thế hệ trẻ - đang ngày một chủ động hơn, không chỉ thụ hưởng chính sách mà còn trở thành lực lượng đề xuất, giám sát và đồng sáng tạo trong hành trình phát triển. Khi 3 trụ cột này cùng chia sẻ một hệ giá trị phát triển - như đạo lý, trách nhiệm, liêm chính và khát vọng - thì một mô hình phát triển có khả năng bền vững sẽ hình thành từ gốc rễ.

Cuối cùng, Việt Nam đang dần thể hiện tinh thần hành động vì thế hệ mai sau - điều làm nên chiều sâu đạo đức của một mô hình phát triển đáng ngưỡng mộ. Bảo vệ môi trường, đầu tư cho giáo dục phổ cập và chất lượng, thúc đẩy chuyển đổi số toàn dân, chống tham nhũng vặt và tham nhũng chính sách - tất cả những nỗ lực đó đều phản ánh một điều cốt lõi: chúng ta không phát triển để tô điểm hiện tại, mà để tạo nền móng vững chắc cho tương lai.

Tất nhiên, hành trình phía trước còn nhiều thử thách. Khoảng cách giữa kỳ vọng và hiện thực vẫn còn đáng kể. Những điểm nghẽn về thể chế, nguồn nhân lực, khoa học công nghệ, và công bằng phát triển giữa các vùng miền vẫn là vấn đề lớn cần vượt qua. Nhưng điều có giá trị nhất lúc này không phải là chúng ta đã đạt đến đâu, mà là chúng ta đang đi đúng hướng, đang đặt ra những câu hỏi đúng đắn, và đang nuôi dưỡng một khát vọng không vì hơn ai, mà vì muốn sống có trách nhiệm hơn với chính mình và với thế hệ mai sau.

Việt Nam hạnh phúc - một đóng góp về lựa chọn mô hình

Thế giới hôm nay không thiếu những mô hình tăng trưởng ngoạn mục. Nhưng khi các chỉ số kinh tế không còn đồng nghĩa với chất lượng sống, khi sự giàu có không thể hóa giải bất công, và khi công nghệ phát triển nhanh hơn đạo lý - thì nhu cầu tìm kiếm những mô hình phát triển nhân văn, bền vững và hài hòa đang trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Từ khủng hoảng khí hậu đến bất bình đẳng xã hội, từ sự suy thoái của lòng tin công đến rạn nứt các thiết chế cộng đồng - nhân loại không chỉ cần tăng trưởng, mà cần cách phát triển không làm tổn thương con người và hành tinh. Trong bối cảnh đó, Việt Nam - một quốc gia từng bị chiến tranh tàn phá, đang vươn lên bằng chính nội lực, bằng sự kiên trì cải cách và bằng nền tảng đạo lý riêng - có thể đóng góp một lựa chọn khiêm nhường, nhưng đáng cân nhắc.

Hình mẫu "Việt Nam hạnh phúc" không phải là kết quả của một phép màu, càng không đến từ sự vượt trội về tiềm lực. Nó đang hình thành qua một hành trình dài đầy bản lĩnh - một hành trình vừa nỗ lực hội nhập, vừa kiên trì giữ gìn cốt cách; vừa thúc đẩy đổi mới, vừa gắn bó với giá trị cộng đồng; vừa tin vào khoa học công nghệ, vừa không rời xa tính nhân văn và sự tử tế trong quản trị.

Mô hình đó - nếu thành hình - không chỉ là lựa chọn của riêng Việt Nam, mà có thể trở thành một lời gợi ý cho các quốc gia đang tìm kiếm cách phát triển phù hợp với điều kiện và giá trị bản địa của mình. Trong thế giới phẳng, không ai có thể sao chép toàn vẹn mô hình của ai. Nhưng ai cũng cần những ví dụ sống động để thấy rằng có thể phát triển mà không phải đánh đổi tất cả; có thể hiện đại mà không lạc lõng với truyền thống; và có thể vươn lên mà vẫn giữ được lòng khiêm tốn, đạo lý và sự bao dung.

Trong thời đại mà tốc độ thường lấn át chiều sâu, mà "cái mới" dễ thay thế cả "cái đúng", thì Việt Nam - nếu đi đúng hướng - có thể là nơi nhắc nhân loại những câu hỏi giản dị nhưng sâu sắc: Phát triển để làm gì? Vì ai? Và sẽ để lại điều gì cho thế hệ mai sau?

Hình mẫu phát triển không phải là điều một quốc gia tự gán cho mình. Nó là kết tinh của một hành trình đáng tin cậy, là sự cộng hưởng giữa nội lực bền vững và khả năng truyền cảm hứng nhân văn. Việt Nam chưa bao giờ khẳng định mình là hình mẫu, nhưng có thể từng bước chứng minh điều đó bằng hành động, bằng cải cách và bằng chính sự trưởng thành qua thử thách.