Việt Nam đã có vắc xin phòng viêm phổi do vi rút hợp bào hô hấp RSV

Ngày 27-9, Hệ thống Tiêm chủng VNVC tiêm vắc xin phòng viêm phổi, viêm phế quản… do RSV, giúp bảo vệ trẻ sơ sinh đến 6 tháng tuổi khi tiêm cho mẹ trong thai kỳ và người từ 60 tuổi trở lên.

Bước đột phá trong y học dự phòng

Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC, cho biết RSV là loại vi rút ác tính gây viêm phổi, viêm phế quản, viêm tiểu phế quản nặng, khiến trẻ nhỏ và người cao tuổi phải nhập viện, nguy cơ tử vong cao. 

Bệnh do RSV gây ra để lại nhiều di chứng, làm nặng thêm các bệnh nền mạn tính như tim mạch, gan, thận, phổi mạn tính, đái tháo đường…, trong khi hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu.

Vi rút này cũng gây viêm phổi nghiêm trọng, suy hô hấp, làm trầm trọng các bệnh lý mạn tính ở người cao tuổi như tim mạch, gan, thận, phổi mạn tính, đái tháo đường…

Chính vì vậy, các nhà khoa học, các tập đoàn dược phẩm vắc xin đã không ngừng "chạy đua" trong cuộc chiến chống lại RSV để nghiên cứu và phát triển vắc xin phòng ngừa.

Vắc xin phòng RSV của Tập đoàn Pfizer là vắc xin ứng dụng công nghệ protein tái tổ hợp nhắm vào hai phân nhóm phổ biến và nguy hiểm nhất là RSV-A và RSV-B.

Vắc xin được chỉ định tiêm một mũi duy nhất cho thai phụ từ tuần 24 - 36 của thai kỳ, và người lớn từ 60 tuổi trở lên.

Tính đến tháng 9-2025, vắc xin đã được phê duyệt sử dụng tại hơn 60 quốc gia và đưa vào chương trình tiêm chủng quốc gia ở nhiều nước, áp dụng cho phụ nữ mang thai, người cao tuổi và người có bệnh nền.

Các tổ chức y khoa trên thế giới như CDC, Hội Sản phụ khoa Mỹ (ACOG) và các thử nghiệm lâm sàng đều đánh giá và chứng minh vắc xin RSV an toàn cho cả mẹ và thai nhi.

Hệ thống đã phối hợp cùng hãng vắc xin toàn cầu là Pfizer để đưa vắc xin RSV về Việt Nam chỉ sau 2 năm khi vắc xin này được sử dụng rộng rãi trên thế giới.

"Sự hiện diện sớm của vắc xin phòng RSV tại Việt Nam khẳng định nỗ lực của các đơn vị lớn trong ngành dược phẩm, tiêm chủng vắc xin trong việc tiếp tục mang về cho Việt Nam những phát minh đột phá về công nghệ trong phòng bệnh", bác sĩ Chính nhấn mạnh.

Ngay ngày đầu ra mắt, hệ thống đã ghi nhận hàng trăm thai phụ và người cao tuổi đăng ký tiêm vắc xin phòng RSV.

Bác sĩ Chính cho biết thêm, sau nhiều năm chờ đợi, Việt Nam đã có vắc xin phòng RSV dành cho mẹ bầu và người lớn tuổi. Trong thời gian tới, hệ thống sẽ tiếp tục nỗ lực đưa về thêm các loại vắc xin và kháng thể đơn dòng phòng RSV từ những tập đoàn vắc xin và dược phẩm hàng đầu thế giới, nhằm bảo vệ trẻ nhỏ và người trưởng thành.

Bên cạnh đó, hội thảo chuyên đề về chăm sóc sức khỏe thai phụ và phòng ngừa RSV do hệ thống tổ chức trên toàn quốc cũng thu hút đông đảo phụ nữ mang thai tham dự, góp phần lan tỏa thông tin khoa học và nâng cao nhận thức bảo vệ con ngay từ trong bụng mẹ.

Chị Trần Thị Thanh Phương, 32 tuổi, ngụ phường Bình Tiên, là bác sĩ sản phụ khoa tại một bệnh viện lớn ở TP.HCM. Với chuyên môn của mình, chị hiểu rõ những nguy hiểm do RSV gây ra cho em bé trong những tháng đầu đời. 

Chính vì vậy, ngay khi biết tin có vắc xin, chị đã chủ động tiêm ngừa trong thai kỳ để truyền kháng thể thụ động bảo vệ con ngay từ khi chào đời.

Hiệu quả bảo vệ đã được chứng minh của vắc xin

BS Nguyễn Bá Mỹ Nhi, Giám đốc Trung tâm Sản phụ khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, cho biết ở giai đoạn mang thai, người phụ nữ có nhiều thay đổi về sinh lý và miễn dịch nên rất dễ mắc các bệnh truyền nhiễm.

Nghiên cứu cho thấy thai phụ nhiễm RSV tăng nguy cơ viêm phổi, tiền sản giật, sinh non trước 37 tuần so với những người không nhiễm vi rút.

Trẻ sinh non bị nhiễm RSV có nguy cơ tử vong do vi rút cao gấp ba lần so với trẻ sinh đủ tháng, đồng thời tỉ lệ nhập viện do biến chứng suy hô hấp, phải hồi sức cũng cao hơn.

Trong khi đó RSV rất dễ lây lan. Khoảng 70% trẻ nhiễm RSV trong năm đầu đời và hầu hết trẻ đã nhiễm RSV trước 2 tuổi.

WHO ước tính mỗi năm, RSV gây ra 3,6 triệu ca nhập viện liên quan đến RSV và khoảng 100.000 ca tử vong do RSV ở trẻ em dưới 5 tuổi trên toàn thế giới, gần 50% trẻ tử vong do RSV xảy ra ở trẻ dưới 6 tháng tuổi.

"Tiêm vắc xin RSV trong giai đoạn thai kỳ từ tuần 24 - 36 có thể truyền miễn dịch thụ động từ mẹ sang con, giúp trẻ có được kháng thể trong 6 tháng đầu đời, phòng ngừa hiệu quả các bệnh viêm đường hô hấp dưới như viêm phổi, viêm tiểu phế quản do RSV", BS Mỹ Nhi cho biết thêm.

Các dữ liệu lâm sàng cho thấy, tiêm vắc xin RSV trong thai kỳ giúp giảm 81,8% nguy cơ trẻ mắc nhiễm trùng hô hấp dưới nặng phải chăm sóc y tế trong 90 ngày đầu đời, và duy trì hiệu lực bảo vệ 69,4% đến 6 tháng tuổi.

Với người cao tuổi, nhiễm trùng do RSV thường dẫn đến nằm viện kéo dài, chăm sóc hồi sức tích cực, tăng tử vong từ 12-18%. Vắc xin cho thấy hiệu lực giảm tới 88,9% nguy cơ mắc nhiễm trùng hô hấp dưới do RSV trong năm đầu tiên sau tiêm, và duy trì bảo vệ kéo dài so với nhóm không tiêm.