Viện Nhà ở và Phát triển đô thị hướng dẫn cách xây nhà, quy hoạch bản làng để tránh sạt lở, lũ quét

Viện Nhà ở và Phát triển đô thị (thuộc Viện Kiến trúc Quốc gia-Bộ Xây dựng) đã tiến hành nghiên cứu và phát hành “Sổ tay Thiết kế nhà ở khu vực đồi núi dốc tại miền núi phía Bắc đảm bảo an toàn trước nguy cơ sạt lở” do kiến trúc sư Nguyễn Minh Đức, Giám đốc làm Chủ nhiệm đề tài.

1. Nguyên tắc chọn đất xây nhà

- Tránh nơi dốc đứng: Không nên dựng nhà ở sườn dốc trên 25–30°. Đất đá dễ trượt khi mưa lớn.

- Không ở sát suối: Lũ dâng có thể cuốn trôi nhà. Nên cách mép suối ít nhất 15–50 m.

- Tránh đất yếu, phong hóa: Đất rời, nứt nẻ, có hang ngầm rất dễ sập.

- Ưu tiên nơi có cây che phủ: Cây rừng, cây lâu năm giúp giữ đất, chống xói lở.

- Chọn sườn thoải (<15°) hoặc gò cao: Thoát nước tự nhiên, an toàn hơn.

2. Giải pháp phòng tránh ngoài công trình

- Bản đồ nguy cơ: Xác định vùng đỏ (nguy hiểm – cấm xây), vàng (xây có biện pháp), xanh (an toàn).

- Trồng cây chắn đất: Cây rễ sâu như cỏ Vetiver, tre, keo để giữ đất.

- Đào rãnh thoát nước: Dẫn nước mưa chảy nhanh, không ứ thấm vào sườn dốc.

- Hệ thống cảnh báo: Loa, biển báo, trạm đo mưa để di dời kịp thời.

- Nhà cộng đồng tránh lũ: Có sẵn nhà kiên cố nhiều tầng, tầng 1 trống, tầng trên an toàn.

3. Giải pháp xây dựng nhà an toàn

a. Nền và móng

- San gạt bậc thang, không cắt ngang dốc.

- Tường chắn, rọ đá để giữ đất (chú ý thoát nước qua tường chắn và rọ đá).

- Móng sâu và chắc, bám vào lớp đá gốc.

- Ở nơi dễ ngập → làm móng cọc hoặc trụ cao.

b. Kiểu nhà nên xây

- Nhà sàn (sàn cao 1,5–2,5 m): Ưu điểm: Tránh ngập, lũ chảy dưới sàn; thông thoáng, chống ẩm mốc; giữ tập quán, tận dụng gầm sàn.

- Nhà khung nhẹ, mái nhẹ: Giảm thiệt hại khi sạt lở.

- Nhà cộng đồng: Bê tông cốt thép nhiều tầng, tầng dưới để thoáng như nhà sàn, tầng trên làm nơi trú ẩn, nhà sinh hoạt cộng đồng. Ảnh minh họa 2

c. Bố trí trong bản làng

- Không dựng nhà chắn dòng nước.

- Xếp nhà dọc theo sườn núi, song song đường đồng mức (là đường kết nối các điểm có cùng độ cao)

- Giữ cây xanh quanh bản để giữ đất, chắn gió.