Vì sao zona thường tái phát và gây đau kéo dài?

Người bệnh zona thường xuất hiện mụn nước và cảm giác đau rát trên da dọc theo đường thần kinh.

Bệnh Zona không chỉ gây ra những cơn đau bỏng rát khó chịu mà còn có thể để lại biến chứng lâu dài, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Nhận biết sớm triệu chứng, tiêm vaccine đúng thời điểm và điều trị kịp thời là những yếu tố quan trọng giúp phòng ngừa nguy cơ tái phát và biến chứng nguy hiểm.

Zona là gì?

Zona (tên khoa học: Herpes zoster) là bệnh khởi phát do sự tái hoạt động của virus Varicella-zoster - cùng loại gây bệnh thủy đậu. Sau khi khỏi thủy đậu, virus không hoàn toàn biến mất mà tồn tại tiềm ẩn trong hệ thần kinh. Khi miễn dịch suy yếu, do tuổi tác, stress, bệnh lý mạn tính hoặc dùng thuốc ức chế miễn dịch virus có thể bùng phát trở lại gây zona.

Trải nghiệm zona thường bắt đầu bằng cảm giác đau nhói, bỏng rát, ngứa ran ở một bên cơ thể. Sau đó xuất hiện mụn nước theo dải dây thần kinh. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể kéo dài 3–5 tuần, và nguy cơ để lại đau dây thần kinh kéo dài (postherpetic neuralgia – PHN) rất cao, đặc biệt ở người cao tuổi.

Dấu hiệu nhận biết và cơ hội điều trị zona

Biến chứng nguy hiểm của zona

Các biến chứng thường gặp và ảnh hưởng nặng gồm:

Ai dễ mắc zona và cách phòng ngừa

Nguy cơ cao nhất: người trên 50 tuổi, người có miễn dịch suy yếu (ung thư, HIV/AIDS, dùng corticosteroid), người từng bị thủy đậu.

Tỷ lệ tái phát: có thể tái phát nhiều lần nếu miễn dịch tiếp tục suy giảm.

Phòng ngừa hiệu quả bằng vaccine zona (Shingrix): được khuyến cáo tiêm 2 liều cho người từ 50 tuổi trở lên và từ 19 tuổi với người suy giảm miễn dịch. Vaccine có hiệu quả bảo vệ lên tới hơn 90% và giúp giảm nguy cơ biến chứng lâu dài.

Nhiều nghiên cứu mới chỉ ra lợi ích khác: tiêm zona còn giúp giảm nguy cơ bệnh tim mạch (đến 18–21%) và giảm nguy cơ sa sút trí tuệ hoặc đột quỵ, có thể do giảm viêm hệ thống - một phát hiện thú vị đang được chú ý.

Điều trị hiệu quả và cách chăm sóc

Thuốc kháng virus: acyclovir, valacyclovir, famciclovir. Phải dùng sớm trong 72 giờ để đạt hiệu quả tốt nhất.

Giảm đau thần kinh: thuốc chống co giật (gabapentin), thuốc chống trầm cảm ba vòng (amitriptyline), kem lidocaine hoặc capsaicin.

Chăm sóc tại chỗ: giữ da sạch, khô, chườm mát, không gãi. Tránh dùng thuốc dân gian chưa kiểm chứng làm vết loét nhiễm trùng.

Trường hợp PHN mạn tính: có thể áp dụng vật lý trị liệu, kích thích thần kinh qua da (TENS), hoặc điều trị hỗ trợ tâm lý.

Đến ngay bác sĩ nếu zona xuất hiện quanh mắt, mất dáng mặt, đau dữ dội, hoặc tổn thương lan rộng.

Phòng tái phát và nâng cao đề kháng

Lời khuyên của thầy thuốc

Zona là bệnh do virus tiềm ẩn gây đau đớn, có thể tái phát và để lại biến chứng nặng nề nếu không được xử lý đúng thời điểm. Tuy không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng nhờ vaccine và điều trị kịp thời, cùng chăm sóc đúng cách và nâng cao miễn dịch - bạn hoàn toàn có thể giảm thiểu tác động của bệnh, bảo vệ sức khỏe lâu dài.