Vì sao ô tô điện tụt pin nhanh hơn khi chạy cao tốc?

Khác với xe dùng động cơ đốt trong, ô tô điện không tiết kiệm năng lượng hiệu quả khi chạy ở tốc độ cao. Nhiều người không nắm rõ cơ chế vận hành của loại phương tiện này, dẫn đến tính toán "lố" phạm vi hoạt động.

Ô tô điện chỉ phát triển tại thị trường Việt Nam trong những năm trở lại đây nên nhiều người dùng chưa hiểu hết cơ chế vận hành của loại xe này, dẫn đến tính toán sai phạm vi hoạt động, nhất là khi di chuyển ở tốc độ cao trên các tuyến cao tốc.

Với những loại xe sử dụng động cơ đốt trong, duy trì tốc độ cao một cách ổn định sẽ giúp tiết kiệm nhiên liệu hiệu quả hơn so với việc đi chậm, dừng và tăng ga liên tục. Tuy nhiên, cơ chế vận hành của ô tô điện hoàn toàn khác, tiết kiệm không hiệu quả khi chạy nhanh.

Về nguyên lý, mô-tơ truyền động của xe điện không tạo ra quán tính như trên động cơ đốt trong. Khi tăng tốc đột ngột hoặc duy trì tốc độ cao liên tục trong thời gian dài, ô tô điện sẽ cần mô-men xoắn lớn và sẽ hao năng lượng nhanh hơn. Có thể hiểu đơn giản, mô-tơ hoạt động càng nhiều, năng lượng tiêu hao càng lớn.

Tại Việt Nam, tốc độ tối đa cho phép hiện nay trên các tuyến cao tốc dao động 90 - 120 km/giờ. Do đó việc lái xe tốc độ cao liên tục sẽ "ngốn" dung lượng pin nhanh hơn so với việc di chuyển chậm trong thành thị.

Ngoài ra, một yếu tố khác khiến xe điện hao pin nhanh chóng khi chạy cao tốc là lực cản không khí. Càng tăng tốc, lực cản càng lớn nhưng xe vẫn phải duy trì tốc độ, đồng nghĩa với việc mô-tơ phải hoạt động nhiều hơn để bù lại lực cản đó, khiến dung lượng pin giảm nhanh.

Chưa kể khi lái xe tốc độ cao trên cao tốc, người dùng sẽ không khai thác hết giá trị của hệ thống phanh tái sinh. Khi di chuyển chậm trong đô thị hoặc điều kiện đường hỗn hợp, ô tô điện thường xuyên giảm tốc hoặc cần phanh. Điều này giúp hệ thống tự chuyển hóa động năng thành điện năng, nạp lại năng lượng vào nguồn pin. Đây là cơ chế "tự sạc" của xe điện.

Trong khi đó, trên cao tốc cần duy trì tốc độ ổn định, rất ít khi giảm tốc đột ngột, dẫn đến phanh tái sinh hầu như không phát huy công dụng hiệu quả. Đây là một trong những lý do khiến quãng đường thực tế khi đi cao tốc bằng xe điện luôn ngắn hơn so với thông số lý thuyết của xe.

Mức tiêu hao năng lượng của mỗi mẫu xe điện sẽ có sự khác nhau. Điều này tùy thuộc vào các yếu tố như thiết kế khí động học, kích thước, trọng lượng xe, loại pin và cách tối ưu phần mềm điều khiển... Việc hiểu rõ đặc tính vận hành của phương tiện này sẽ giúp người dùng cân đối dung lượng pin và phạm vi hoạt động thực tế khi di chuyển trên cao tốc, nhờ đó có thể sắp xếp lộ trình, sạc pin hợp lý.