Vì sao hành khách luôn lên xuống máy bay bằng cửa bên trái?

Trong các chuyến bay thương mại, hành khách luôn được hướng dẫn lên và xuống máy bay bằng cửa bên trái.

Việc hành khách lên xuống từ cửa bên trái máy bay không phải là lựa chọn ngẫu nhiên, mà bắt nguồn từ một truyền thống hàng hải xa xưa.

Trước đây, tàu thuyền khi cập cảng thường neo đậu ở phía mạn trái để thuận tiện cho việc đón khách và bốc dỡ hàng hóa, trong khi mạn phải dành cho bánh lái và các bộ phận điều khiển.

Khi máy bay ra đời, các kỹ sư đã duy trì thói quen lên xuống từ bên trái để đảm bảo sự đồng nhất trong vận hành và thiết kế sân bay.

Michael Oakley, Tổng biên tập tạp chí The Aviation Historian, cho biết nhiều quy ước trong ngành hàng không thực chất được kế thừa từ truyền thống hàng hải, từ ngôn ngữ cho tới cách vận hành.

Ngoài yếu tố lịch sử, khía cạnh an toàn và kỹ thuật cũng góp phần duy trì quy chuẩn này. Theo Economic Times, phía bên phải của máy bay được dùng cho các hoạt động như tiếp nhiên liệu, bốc xếp hàng hóa, cung cấp suất ăn và bảo dưỡng kỹ thuật.

Nếu hành khách cũng lên xuống bằng cửa bên phải, nguy cơ va chạm với các xe chuyên dụng sẽ tăng lên, gây khó kiểm soát và tiềm ẩn rủi ro.

GS Dan Bubb, Đại học Nevada (Las Vegas, Mỹ), phân tích rằng việc tách biệt công năng của 2 bên cửa giúp quy trình trở nên trơn tru, tránh chồng chéo và giảm thiểu rủi ro cho hành khách cũng như nhân viên sân bay.

Một lý do khác liên quan đến vị trí ghế của phi công – luôn nằm ở bên trái buồng lái. Việc mở cửa ở cùng một phía giúp phi công dễ dàng ước lượng khoảng cách giữa cánh máy bay và nhà ga.

Một cơ trưởng điều khiển Boeing 787 cho biết: “Các cửa dịch vụ bên phải thường nhỏ hơn để giữ cấu trúc thân máy bay. Cửa càng lớn thì càng cần gia cố nhiều, ảnh hưởng đến thiết kế. Vì thế, để hành khách đi qua cửa bên trái vừa hợp lý, vừa giúp phi công quan sát tốt hơn”.

Dù vậy, lịch sử ngành hàng không từng ghi nhận ngoại lệ. Một số mẫu máy bay thương mại đời đầu ở Mỹ, như Boeing 247 hay vài phiên bản DC-3, được thiết kế cửa lên xuống bên phải theo yêu cầu riêng của hãng bay.

Tuy nhiên, về sau quy chuẩn cửa bên trái được áp dụng thống nhất để tạo sự đồng bộ giữa các sân bay và hãng hàng không trên toàn cầu.

Trong một số tình huống đặc biệt, cửa bên phải vẫn có thể được sử dụng như khi hành khách cần hỗ trợ bằng xe lăn (nếu sân bay không có cầu hàng không) hay trường hợp cấp cứu phải cáng lên máy bay.