Vì sao gạo Ông Cua ST25 thơm ngon nhất thế giới?

Gạo Ông Cua ST25 vừa có lần thứ 3 giành giải Gạo ngon nhất thế giới. Điều gì đã làm nên sức mạnh vượt trội của thương hiệu gạo Việt này?

Tại Hội nghị Thương mại Lúa gạo toàn cầu lần thứ 17 diễn ra hôm 9.11 vừa qua, Gạo Ông Cua ST25 của Việt Nam đã xuất sắc đồng giành giải nhất cuộc thi Gạo ngon nhất thế giới năm 2025 cùng với Gạo Phka Romdoul của chủ nhà Campuchia.

Đây là lần thứ ba gạo Ông Cua ST25 được vinh danh ở vị trí cao nhất (sau các năm 2019 và 2023), bên cạnh hai lần đạt giải nhì (2020 và 2022). Thành tích này tiếp tục khẳng định vị thế tiên phong của Việt Nam trên bản đồ gạo chất lượng cao toàn cầu.

Bí quyết thơm ngon "không đụng hàng"

Theo Anh hùng Lao động, kỹ sư Hồ Quang Cua, "cha đẻ" của gạo ST25, thứ làm nên sức mạnh của giống gạo này là một phẩm chất "không đụng hàng", không loại gạo nào trên thế giới có được.

Ông thuật lại cuộc trao đổi với một tiến sĩ di truyền học, cũng là chủ tịch một công ty xuất khẩu gạo lớn của Thái Lan, khi vị này thắc mắc về lý do ST25 chiến thắng. "Cha đẻ" ST25 đã thẳng thắn thừa nhận: gien thơm mùi dứa của gạo Thái Lan là "số một thế giới", và dù miền Nam Việt Nam cũng có gien này, nhưng "chất lượng không thể sánh bằng".

Tuy nhiên, gạo Ông Cua ST25 lại sở hữu một lợi thế khác biệt. "Có một lợi thế là ở miền Bắc Việt Nam xưa kia nổi tiếng với giống lúa Tám Xoan có mùi thơm cốm. Cái hương thơm mùi cốm nổ đặc trưng ấy, không loại gạo nào có được. Chúng tôi đã dành rất nhiều năm và công sức để nghiên cứu, kết hợp giữa lúa thơm dứa của miền Nam và lúa thơm cốm của miền Bắc. Và sau bao gian nan, vất vả, cuối cùng cũng tích hợp được cái hương vị và những tính trạng, phẩm chất cao cấp nhất cho ST25. Đó chính là hương vị kết tinh đặc sắc nhất, sự khác biệt của ST25 mà các giống lúa khác không có", kỹ sư Hồ Quang Cua nói.

Không chỉ vượt trội về chất lượng và hương thơm, ST25 còn có những đặc tính nông học đặc biệt là không cảm quang, chu kỳ sinh trưởng chỉ khoảng 100 ngày. Nhờ vậy, giống lúa này có thể trồng quanh năm, phù hợp với mọi mùa vụ (trừ mùa đông ở miền Bắc). Điều này giúp nông dân luôn có thể cung cấp cho thị trường gạo tươi mới, thơm ngon. Đây là lợi thế rất lớn so với các giống lúa mùa chỉ trồng một vụ trong năm. "Ví dụ, ở những quốc gia phát triển các giống lúa mùa để ăn cả năm thì thường vào những tháng cuối, chất lượng gạo sẽ giảm, mùi thơm cũng phai nhạt, cơm khô và kém dẻo", ông Cua nói và chia sẻ thêm rằng: Cũng nhờ đặc tính sinh trưởng ngắn ngày nên tính bình quân, sản lượng gạo trên một đơn vị diện tích của giống ST25 cao gấp 3,5 lần so với Khao Dawk Mali 105 của Thái Lan...

Tại sao có tên "Gạo Ông Cua ST25"

Việc ST25 nổi danh toàn cầu cũng đi liền với cuộc chiến bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ đầy mệt mỏi. Kỹ sư Hồ Quang Cua cho biết thực tế đã xảy ra tình trạng xâm phạm, đánh tráo, thậm chí lấy cắp gien giống rồi đặt tên khác để lưu hành. Doanh nghiệp của ông đã phải tốn hàng chục ngàn euro để gửi mẫu sang châu Âu phân tích, kiểm nghiệm, chứng minh đó là gien giống của mình nhưng lại mang tên khác.

Đặc biệt, chỉ 3 tháng sau khi ST25 lần đầu đoạt giải nhất năm 2019, nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước đã nộp đơn đăng ký bảo hộ độc quyền thương hiệu ST25. Ông Cua nhận định, nếu để một doanh nghiệp nào đó đăng ký độc quyền ST25 ở Mỹ, gạo ST25 của chính ông, người làm ra nó sẽ "vô phương" vào được thị trường này. Điều này buộc Doanh nghiệp tư nhân Hồ Quang Trí phải bước vào cuộc chiến bảo vệ thương hiệu.

"Tuy vậy, chỉ có giống lúa ST25 là sản phẩm được đăng ký bảo hộ độc quyền cho chúng tôi. Còn gạo ST25 là loại sản phẩm có tên gọi chung được sản xuất từ giống lúa ST25 nên không được bảo hộ, độc quyền cho bất cứ ai", ông Cua nói và giải thích thêm: "Để đăng ký bảo hộ độc quyền, nó cần được sử dụng kèm theo nhãn hiệu riêng của doanh nghiệp. Đó là lý do thương hiệu "Gạo Ông Cua ST25" ra đời. Mừng là đến nay, thương hiệu "Gạo Ông Cua ST25" đã được đăng ký bảo hộ độc quyền và được cấp chứng nhận ở Mỹ, Anh, EU, Hồng Kông, Trung Quốc đại lục, Úc và Việt Nam...".

Ông Cua chia sẻ, điều làm ông vui nhất là gạo Ông Cua ST25 đã tạo nên tác động tích cực sâu rộng cho nông dân miền Tây nói riêng và Việt Nam nói chung. Vượt khỏi phạm vi ĐBSCL, giống ST25 đã phủ xanh các cánh đồng ở Đắk Lắk và đồng bằng sông Hồng, hồi sinh mô hình lúa - tôm đặc thù. Và với năng suất bình quân 6 - 8 tấn/ha, giá lúa từ 9.000 - 13.000 đồng/kg, mô hình đã mang lại thu nhập ổn định hơn cho nông dân. Chưa kể đặc tính kháng bệnh của ST25 còn giúp nông dân giảm đáng kể chi phí phân bón và thuốc bảo vệ thực vật, tạo ra sản phẩm gạo an toàn, chất lượng cao, đáp ứng đúng nhu cầu của thị trường. Hơn hết nó chính là thành quả thực tiễn lớn nhất, góp phần khẳng định vị thế của hạt gạo Việt Nam trên bản đồ thế giới.