Vì sao Ấn Độ khó dẫn độ bà Hasina về Bangladesh?

Dù chịu sức ép từ Dhaka, Ấn Độ được cho là khó giao nộp bà Hasina, khi bản án bị xem là chính trị hóa và New Delhi lo ngại Bangladesh trượt vào ảnh hưởng của các nhóm Hồi giáo cực đoan.

Giới phân tích nhận định New Delhi khó chấp thuận yêu cầu dẫn độ cựu Thủ tướng Bangladesh Sheikh Hasina, người đang đối mặt án tử hình tại quê nhà vì tội “chống lại loài người”. Họ cho rằng bản án mới chỉ càng làm dấy lên lo ngại của Ấn Độ về việc Bangladesh có thể trượt sâu vào ảnh hưởng của các nhóm Hồi giáo cực đoan.

Bà Hasina, 78 tuổi, đã sống tại Ấn Độ từ tháng 8 năm ngoái sau khi chính quyền của bà sụp đổ. Hôm 17/11, bà bị tòa án đặc biệt kết án tử hình với các cáo buộc kích động bạo lực, ra lệnh tấn công và không ngăn chặn các hành vi tàn bạo trong đợt biểu tình năm ngoái khiến khoảng 1.400 người thiệt mạng do đụng độ với lực lượng an ninh.

Bà bác bỏ toàn bộ phán quyết, gọi đây là kết luận của một “tòa án dàn dựng” dưới quyền một chính phủ không do dân bầu, đồng thời khẳng định sẵn sàng đối mặt với một tòa án độc lập, kể cả Tòa Hình sự Quốc tế ở The Hague.

Cựu Thủ tướng Bangladesh Sheikh Hasina đã tị nạn tại Ấn Độ từ tháng 8/2024. Ảnh: Reuters.

Dhaka gây sức ép, lo ngại của Ấn Độ gia tăng

Theo các nhà quan sát, diễn biến mới càng khiến New Delhi bất an về chính quyền lâm thời ở Dhaka, đặc biệt khi lo ngại nước này có thể ngả sâu vào quỹ đạo của các nhóm Hồi giáo cực đoan, trong đó có những tổ chức được cho là có liên hệ với Pakistan - quốc gia có nhiều căng thẳng với Ấn Độ.

Trước bản án của bà Hasina, Bộ Ngoại giao Ấn Độ phản ứng thận trọng. “Ấn Độ ghi nhận phán quyết của Tòa án Tội ác Quốc tế Bangladesh liên quan đến cựu Thủ tướng Sheikh Hasina”, tuyên bố nêu.

“Là láng giềng gần gũi, Ấn Độ cam kết vì lợi ích tốt nhất của người dân Bangladesh, bao gồm hòa bình, dân chủ và ổn định. Chúng tôi sẽ tiếp tục hợp tác xây dựng với mọi bên liên quan”, tuyên bố cho biết thê.

Ngày 17/11, Bộ Nội vụ Bangladesh đã ấn định bản án kêu gọi Ấn Độ sớm đưa bà Hasina và cựu Bộ trưởng Nội vụ Asaduzzaman Khan trở về để thi hành án. Bộ Ngoại giao Bangladesh cũng cảnh báo việc bất kỳ quốc gia nào cấp tị nạn cho người bị kết tội chống lại loài người sẽ là hành động “thù địch” và “đe dọa công lý”.

Tuy nhiên, giới chuyên gia nhận định khả năng Ấn Độ chấp nhận dẫn độ là rất thấp, dù hai nước đã ký hiệp ước dẫn độ từ năm 2013.

“Quy trình dẫn độ rất dài và phức tạp. Rất khó có diễn biến nhanh chóng ở thời điểm này,” giáo sư Sreeradha Datta (Đại học O.P. Jindal Global) nhận định.

Bình luận viên chính trị Nilanjan Mukhopadhyay đồng tình, cho rằng New Delhi có thể từ chối yêu cầu vì đây là bản án của một tòa đặc biệt, không phải tòa án thông thường, và vụ việc mang tính chất chính trị rõ rệt.

Ấn Độ dè chừng

Ông Mukhopadhyay nói rằng New Delhi đã lo ngại tình hình Bangladesh suốt từ khi bà Hasina rời đi. Tác giả Priyajit Debsarkar tại London cũng lưu ý hiệp ước dẫn độ loại trừ những vụ liên quan đến vấn đề chính trị.

“Bà Hasina không phải một tội phạm vặt đang xin tị nạn”, ông nói.

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi (phải) và cựu Thủ tướng Bangladesh Sheikh Hasina tại New Delhi vào tháng 9/2022. Ảnh: Reuters.

Chính quyền lâm thời Bangladesh vẫn muốn thúc ép dẫn độ nhằm xoa dịu các lực lượng xã hội, bao gồm đảng Sinh viên Quốc gia và đảng Hồi giáo Jamaat-e-Islami. Tuy vậy, Debsarkar đánh giá New Delhi sẽ không dễ dàng nhượng bộ, kể cả khi việc đó có thể mang lại lợi thế chính trị.

Từ khi bà Hasina rời Bangladesh, quan hệ Ấn Độ - Bangladesh trở nên lạnh nhạt. “Chính quyền hiện tại dường như muốn đưa Bangladesh rời xa Ấn Độ và tiến gần hơn với Trung Quốc và Pakistan”, Mukhopadhyay nhận định.

Ngoài ra, việc các nhóm Hồi giáo cực đoan gia tăng ảnh hưởng cũng khiến Ấn Độ lo ngại về an ninh.

“Từ góc nhìn của Ấn Độ, bà Hasina là một lãnh đạo bao dung hơn”, ông nói, nhấn mạnh bà từng kiềm chế các phần tử cực đoan trong nhiệm kỳ của mình.

Ấn Độ đã nhiều lần bày tỏ quan ngại về an toàn của cộng đồng Hindu và các nhóm thiểu số khác tại Bangladesh, đặc biệt sau cáo buộc về tình trạng bạo lực gia tăng từ tháng 8 năm ngoái. Dhaka đã bác bỏ các cáo buộc này.

Chính quyền lâm thời đang chuẩn bị cho cuộc bầu cử dự kiến diễn ra đầu năm sau. Bản án tử hình đối với bà Hasina làm dấy lên lo ngại Bangladesh có thể rơi vào vòng xoáy bất ổn, nhất là khi đảng Awami League - lực lượng cầm quyền hơn một thập kỷ - bị cấm tham gia bầu cử.

Dù hiện không còn nắm quyền, đảng Awami League và đảng Dân tộc Bangladesh (BNP) vẫn là hai trụ cột chính trị lớn nhất kể từ khi quốc gia này giành độc lập năm 1971.

Mukhopadhyay dự đoán bà Hasina sẽ không thể trở về Bangladesh nếu chính quyền hiện tại không thay đổi: “Nếu không có sự chuyển giao quyền lực, bà Hasina nhiều khả năng sẽ tiếp tục sống ở Ấn Độ và khó có ngày trở lại Bangladesh”.