Vì sao chưa thu phí đường cao tốc TP.HCM - Trung Lương?

Do đường cao tốc TP.HCM - Trung Lương đang được nghiên cứu đầu tư mở rộng, nên chưa triển khai được phương án thu phí để hoàn trả vốn ngân sách nhà nước.

Bộ Xây dựng cho biết như vậy trong công văn gửi Bộ Tài chính về việc thu hồi vốn ngân sách nhà nước ứng trước để đầu tư đường cao tốc TP.HCM - Trung Lương (giai đoạn 1).

Theo Bộ Xây dựng, đường cao tốc TP.HCM - Trung Lương (giai đoạn 1) được Thủ tướng phê duyệt đầu tư vào tháng 12-2004. Trong đó nguồn vốn đầu tư thực hiện theo cơ chế ứng trước vốn ngân sách nhà nước và hoàn trả vốn ứng trước thông qua bán quyền thu phí.

Năm 2011 đường cao tốc TP.HCM - Trung Lương được đưa vào khai thác. Từ năm 2011 đến hết năm 2018, tuyến đường cao tốc này được tổ chức thu phí và được bán quyền thu phí trong giai đoạn 2014 - 2018.

Bộ Tài chính đã ứng trước hơn 9.563 tỉ đồng để đầu tư đường cao tốc TP.HCM - Trung Lương. Trong giai đoạn 2011-2018, Bộ Giao thông vận tải đã tổ chức thu và bán quyền thu phí, nộp ngân sách nhà nước gần 2.391 tỉ đồng. 

Hiện tại còn hơn 7.172 tỉ đồng đã ứng trước để đầu tư đường, nhưng chưa hoàn trả ngân sách nhà nước.

Ngày 28-12-2018, Thủ tướng có văn bản chỉ đạo: tạm dừng thu phí trên đường cao tốc TP.HCM- Trung Lương; giao Bộ Giao thông vận tải nghiên cứu, đề xuất phương án cụ thể về quản lý, khai thác đường cao tốc TP.HCM - Trung Lương.

Bộ Xây dựng cho biết thời điểm đó pháp luật chưa cho phép thu phí đường cao tốc do nhà nước đầu tư, nên không thể tiếp tục thực hiện việc bán quyền thu phí đường cao tốc TP.HCM - Trung Lương để hoàn trả ngân sách nhà nước.

Hiện nay, Luật Đường bộ năm 2024 và nghị định số 130/NĐ-CP của Chính phủ đã quy định nhà nước thu phí sử dụng đường cao tốc thuộc sở hữu toàn dân do nhà nước đại diện chủ sở hữu và trực tiếp quản lý, khai thác.

Tuy nhiên đầu năm 2025 Thủ tướng đã chỉ đạo nghiên cứu đầu tư mở rộng toàn tuyến cao tốc TP.HCM - Trung Lương - Mỹ Thuận theo phương thức đối tác công tư ( PPP).

Do vậy nếu tiếp tục thực hiện phương án bán quyền thu phí đường cao tốc TP.HCM - Trung Lương để hoàn trả phần vốn ngân sách nhà nước còn lại, thì không thể triển khai ngay được việc đầu tư mở rộng cao tốc này theo đúng ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng.

Để xử lý dứt điểm việc hoàn trả ngân sách nhà nước đã ứng trước cho dự án đường cao tốc TP.HCM - Trung Lương, Bộ Xây dựng đề nghị Bộ Tài chính xem xét, thống nhất phương án báo cáo cấp có thẩm quyền bố trí kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026 - 2030 để hoàn trả hết số vốn ngân sách nhà nước đã ứng để đầu tư đường cao tốc này.