Vận động thể lực gắng sức: Nguy cơ đột quỵ rình rập

Tập luyện thể thao giúp tăng cường sức khỏe, nhưng vận động quá sức hoặc không đúng cách có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, thậm chí đột quỵ, đột tử đe dọa đến tính mạng. Vậy đâu là giới hạn an toàn?

Hiểm họa từ vận động thể lực cường độ cao

Vận động thể lực mạnh, dù trong nhà hay ngoài trời, nếu không được thực hiện đúng cách có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng. Gần đây nhất là câu chuyện một nam thanh niên 20 tuổi tại Hà Nội bị ngưng tim đột ngột khi tập gym, cho thấy nguy cơ rối loạn nhịp tim nguy hiểm khi vận động gắng sức.

Bác sĩ chuyên khoa 2 Phan Tất Khánh Dương, Khoa Nội tổng hợp, Bệnh viện đa khoa quốc tế Nam Sài Gòn, cho biết một số rối loạn nhịp tim nghiêm trọng như hội chứng Brugada, hội chứng QT dài, hay rung thất vô căn có thể gây ngừng tim đột ngột mà không có dấu hiệu báo trước. Những bệnh lý này thường liên quan đến bất thường về gien và chỉ có thể được phát hiện qua khám sàng lọc tim mạch chuyên sâu. 

Hiệp hội Tim mạch Mỹ (AHA) ước tính, ngừng tim đột ngột chiếm khoảng 356.000 ca/năm tại Mỹ, trong đó 5-10% xảy ra ở người dưới 35 tuổi, thường liên quan đến vận động gắng sức.

"Nghe" cơ thể, đừng cố vượt ngưỡng

Theo khuyến nghị, người trưởng thành nên vận động khoảng 5 giờ/tuần ở cường độ trung bình hoặc 2,5 giờ ở cường độ cao. Trẻ em và thanh thiếu niên nên vận động khoảng 60 phút/lần, ít nhất 3 lần/tuần. Việc tập luyện vượt quá mức mà không có thời gian nghỉ ngơi phù hợp dễ dẫn đến tình trạng quá tải hệ thống sinh lý.

Khi vận động cường độ cao, tim tăng nhịp (có thể lên tới 150-200 nhịp/phút), nhu cầu oxy tăng gấp 4-6 lần so với lúc nghỉ. Nếu cơ thể thiếu nước, điện giải (natri, kali), hoặc có bệnh lý tim mạch tiềm ẩn, hệ tuần hoàn không đáp ứng kịp, dẫn đến thiếu máu cơ tim, rối loạn nhịp, hoặc ngừng tim. 

Trong trường hợp nam thanh niên 20 tuổi ngưng tim đột ngột, các bác sĩ nhận định nguyên nhân là rung thất vô căn, một tình trạng thường gặp ở nam giới trẻ tuổi mà không có dấu hiệu bất thường rõ ràng về cấu trúc tim hay rối loạn chuyển hóa. May mắn, đội ngũ bác sĩ đã có mặt kịp thời tại hiện trường và thực hiện sốc điện 3 lần để phá rung tim. Tuy nhiên, khả năng cứu sống bệnh nhân phụ thuộc rất lớn vào việc cấp cứu đúng trong "15 phút vàng" đầu tiên.

Khi tập luyện thể thao, cần đặc biệt chú ý đến các biểu hiện cảnh báo như chóng mặt, đau đầu, chuột rút kéo dài, tim đập nhanh bất thường hoặc cảm giác khó thở.

"Nếu xuất hiện đau ngực liên tục trên 10-15 phút hoặc kèm theo khó thở, cần ngừng tập ngay và đến cơ sở y tế để kiểm tra kịp thời, vì đó có thể là dấu hiệu của tình trạng nghiêm trọng như rối loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim, hoặc các biến cố mạch máu khác. Việc nhân viên phòng gym nhanh chóng ép tim và gọi cấp cứu 115 kịp lúc đã cứu sống nam thanh niên 20 tuổi. Phản ứng nhanh là yếu tố sống còn", bác sĩ Dương chia sẻ.

Theo bác sĩ Dương, việc khám sàng lọc tim mạch định kỳ là cực kỳ quan trọng, đặc biệt đối với những người thường xuyên tập luyện cường độ cao, người trên 40 tuổi và người có tiền sử bệnh tim. Đây là cách hiệu quả để phát hiện sớm các bất thường về gien hoặc cấu trúc tim, từ đó có thể chủ động phòng ngừa kịp thời.