Uống sai liều thuốc da liễu, nhiều người ngộ độc nặng

Bệnh viện Da liễu Trung ương liên tục tiếp nhận các trường hợp bệnh nhân ngộ độc methotrexate. Đây đều là những trường hợp do uống thuốc sai liều, sai lịch, gây ra biểu hiện ngộ độc methotrexate cấp tính phải nhập viện điều trị.

Ngộ độc, cấp cứu do sử dụng sai liều thuốc

Điển hình là trường hợp bệnh nhân nam (hơn 50 tuổi) mắc bệnh lichen phẳng (một rối loạn tự miễn). Bệnh nhân được kê đơn thuốc methotrexate (MTX) 10mg/tuần. Tuy nhiên, bệnh nhân tự ý uống 10mg/ngày trong 5 ngày.

Sau 5 ngày sử dụng thuốc, các tổn thương dát đỏ, phù nề, đau rát vùng sinh dục - hậu môn xuất hiện, nhưng bệnh nhân vẫn tự ý mua thêm uống tiếp trong 5 ngày với liều tương tự. Tổn thương tiến triển nặng hơn, bệnh nhân phải đến Bệnh viện Da liễu Trung ương để điều trị.

Tại bệnh viện, kết quả cho thấy men gan tăng gấp 4 lần bình thường và được chẩn đoán bị ngộ độc methotrexate cấp tính.

Bác sĩ Đặng Bích Diệp, khoa điều trị bệnh da nam giới, Bệnh viện Da liễu Trung ương, cho biết bác sĩ cũng điều trị cho hai trường hợp. 

Một là bệnh nhân nam, trên 50 tuổi, mắc bệnh vảy nến thể mảng được chỉ định MTX 10mg/tuần, nhưng bệnh nhân tự ý uống 10mg/ngày liên tục trong 4 tuần, dẫn tới tình trạng ngộ độc thuốc methotrexate với biểu hiện trợt loét và hoại tử da - niêm mạc lan rộng, suy tủy dẫn đến giảm tiểu cầu và bạch cầu tiến triển nhanh, nguy cơ nhiễm trùng toàn thân.

Trường hợp thứ hai cũng là bệnh nhân nam, gần 20 tuổi, mắc bệnh vảy phấn dạng lichen và đậu mùa cấp tính, không tuân thủ phác đồ điều trị theo chỉ định của bác sĩ, có giai đoạn dùng MTX 5mg/ngày liên tục trong 2 tuần, dẫn đến loét miệng, buồn nôn, xuất hiện bọng nước trên da.

Các bệnh nhân được điều trị bằng cách bù dịch, đảm bảo kiềm hóa nước tiểu, bổ sung acid folic đường uống và duy trì hằng ngày cho đến khi công thức máu hồi phục; sử dụng các yếu tố tạo máu, yếu tố kích thích bạch cầu hạt khi bạch cầu dưới 0,5 G/L và điều trị kháng sinh phối hợp với các trường hợp có biểu hiện nhiễm trùng tại da, niêm mạc và các cơ quan khác.

Đồng thời, các bệnh nhân cũng được chăm sóc điều dưỡng toàn diện các thương tổn da và niêm mạc, bao gồm chăm sóc làm sạch tổn thương, đắp gạc, thay băng hằng ngày.

Kết quả điều trị các bệnh nhân hồi phục tốt, toàn trạng ổn định, da và niêm mạc lành, hết biểu hiện rối loạn tiêu hóa, tình trạng suy tủy, suy gan cải thiện tốt.

Nguy cơ của ngộ độc methotrexate

Theo các bác sĩ, methotrexate (MTX) là thuốc có tác dụng điều hòa miễn dịch, giảm viêm thường được sử dụng trong da liễu để điều trị các bệnh vảy nến, viêm da cơ địa, bệnh tự miễn, bệnh da viêm, do nó khá an toàn, hiệu quả và chi phí thấp.

Bác sĩ Quách Thị Hà Giang, Trưởng khoa điều trị bệnh da nam giới, Bệnh viện Da liễu Trung ương, cũng cho biết MTX liều thấp còn được sử dụng để điều trị các bệnh lý da liễu như vảy nến, viêm da cơ địa, vảy phấn dạng lichen...

MTX có dạng viên uống hoặc tiêm; thuốc cần được bác sĩ chỉ định đúng, hướng dẫn người bệnh sử dụng cụ thể và theo dõi chặt chẽ. MTX được dùng liều hằng tuần, thay vì hằng ngày.

Điều này khác với hầu hết các loại thuốc khác. MTX dạng uống thường được hướng dẫn uống vào một ngày cụ thể trong tuần trên đơn thuốc. Vào ngày được chỉ định trong tuần, MTX có thể được dùng một liều duy nhất hoặc chia thành 2 - 3 liều nhỏ hơn.

Thuốc cũng có thể gây độc tính nghiêm trọng nếu lạm dụng hoặc sử dụng không đúng chỉ định. Bệnh nhân sử dụng sai liều hằng ngày thay vì hằng tuần dẫn tới các biểu hiện ngộ độc cấp tính, có thể dẫn đến tử vong.

Khi bệnh nhân sử dụng quá liều MTX, hoặc có biểu hiện ngộ độc MTX cần được dừng sử dụng MTX ngay và đến cơ sở để điều trị.

Ngộ độc cấp tính có thể gây loét niêm mạc, loét da, suy tủy, tổn thương gan, thận, độc trên thần kinh trung ương, nặng hơn có thể gặp viêm phổi kẽ, nhiễm trùng cơ hội, hoại tử thượng bì và tử vong.

Các biến chứng thường xuất hiện nhanh, diễn biến nặng nề và khó kiểm soát nếu phát hiện muộn.