Ứng dụng AI trong dạy học ra sao? - Kỳ cuối: Đề xuất nhiều giải pháp

Các chuyên gia đề xuất nhiều giải pháp đẩy mạnh ứng dụng AI trong giáo dục, từ xây dựng khung chương trình, đào tạo giáo viên đến đầu tư hạ tầng số.

Sáng 25-10, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương phối hợp báo Sài Gòn Giải Phóng tổ chức tọa đàm 'Đẩy mạnh ứng dụng AI trong giáo dục và đào tạo - Những lợi ích và thách thức'. Tại đây, các chuyên gia, nhà giáo dục đã đề xuất nhiều giải pháp.

Đang xây dựng khung chương trình giáo dục AI

Phát biểu tại buổi tọa đàm, GS.TS Lê Anh Vinh - Viện trưởng Viện Khoa học giáo dục Việt Nam - cho biết hiện nay Bộ GD-ĐT đang xây dựng khung chương trình giáo dục trí tuệ nhân tạo (AI) dành cho học sinh từ lớp 1 đến lớp 12.

Cuối năm 2024, Viện Khoa học giáo dục Việt Nam đã thực hiện khảo sát về mức độ sẵn sàng của học sinh Việt Nam đối với AI. Kết quả như sau: hơn 87% học sinh THCS có hiểu biết về AI. Tuy nhiên chỉ có 17% học sinh ứng dụng AI rất hiệu quả, 50% học sinh ứng dụng hiệu quả, hơn 30% còn lại cảm thấy bình thường hoặc ứng dụng không hiệu quả. 

Ngoài ra học sinh còn gặp phải một số khó khăn như thiếu kiến thức và kỹ năng về AI; thiếu trang thiết bị, công nghệ; thiếu hướng dẫn từ giáo viên...

Đối với giáo viên, kết quả khảo sát cho thấy 76% giáo viên cho biết đã từng sử dụng AI trong giảng dạy. Đặc biệt có một tỉ lệ đáng lo ngại là có 30,95% giáo viên phân vân về hiệu quả sử dụng; hơn 20% giáo viên chưa tự tin khi ứng dụng AI trong giáo dục.

Từ đó GS.TS Lê Anh Vinh đề xuất: "Việc triển khai AI trong giáo dục phổ thông cần dựa trên ba trụ cột chính: khung chính sách nhất quán (đảm bảo các yêu cầu về đạo đức, an toàn dữ liệu và định hướng dài hạn); chương trình giảng dạy, tài liệu học tập toàn diện, linh hoạt; nguồn lực con người và tài chính. 

Đặc biệt, các chính sách cần ưu tiên tập trung xây dựng khung năng lực AI cho học sinh và giáo viên; hướng dẫn ứng dụng AI trong giảng dạy và đầu tư vào hạ tầng số nhằm thu hẹp khoảng cách vùng miền".

Bên cạnh đó, GS.TS Hoàng Văn Kiếm - Cố vấn cấp cao về CNTT của Trường ĐH Quốc tế Sài Gòn, nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Công nghệ thông tin (ĐH Quốc gia TP.HCM) - còn thông tin: "Hiện nay nhiều quốc gia trên thế giới đã triển khai ứng dụng AI trong giáo dục nhưng đã có quốc gia thất bại do chưa có sự chuẩn bị đầy đủ. Vì vậy việc đưa AI vào giáo dục đối với Việt Nam cần có sự chuẩn bị và thử nghiệm".

Đẩy mạnh đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên

Tại tọa đàm, TS Lê Thị Mai Hoa - phó vụ trưởng Vụ Giáo dục, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương - nêu lên sáu khuyến nghị, trong đó có khuyến nghị cần đẩy mạnh đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên về kỹ năng số và đạo đức sử dụng AI.

"Theo báo cáo của Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD, 2024), có khoảng 64% giáo viên ở các quốc gia thành viên cho biết họ chưa được chuẩn bị để tích hợp AI trong dạy học. Đối với Việt Nam, điều này đặc biệt quan trọng vì đội ngũ giáo viên được xác định là lực lượng tiên phong của đổi mới và chuyển hóa thành hành động thực tiễn trong lớp học. 

Việc đào tạo giáo viên không chỉ dừng lại ở kỹ năng công nghệ mà còn phải chú trọng đến năng lực đánh giá, định hướng và bảo đảm an toàn học đường trong môi trường số, gắn với phẩm chất đạo đức nghề nghiệp. Đặc biệt cần phân định rõ ràng giữa đào tạo sư phạm và bồi dưỡng giáo viên, bởi đây là hai quá trình chiến lược mang tính nền tảng và bổ sung khác nhau" - TS Lê Thị Mai Hoa nêu ý kiến.

Bà Hoa phân tích thêm: "Thực tiễn hiện nay còn bộc lộ điểm nghẽn trong công tác đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, giảng viên, cán bộ quản lý giáo dục. Phần lớn các hoạt động liên quan đến AI chủ yếu tập trung vào bồi dưỡng, tập huấn ngắn hạn mà chưa có sự đầu tư chiến lược cho đào tạo sư phạm bài bản, làm giảm khả năng hình thành đội ngũ giáo viên vừa hồng, vừa chuyên".

Trong khi đó, bà Phạm Thị Bé Hiền - hiệu trưởng Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong (phường Chợ Quán, TP.HCM) - thông tin tại buổi tọa đàm là nhà trường đã triển khai giảng dạy AI cho học sinh từ bảy năm qua. 

Giai đoạn đầu trường tổ chức hai cấp độ: phổ cập cho học sinh lớp 10 và nâng cao cho học sinh lớp 11, 12 yêu thích nghiên cứu AI. Sau một thời gian trường đã đánh giá lại mức độ, nhu cầu, năng lực của học sinh và xu thế công nghệ số rồi điều chỉnh thành ba cấp độ giảng dạy: phổ cập; nâng cao - ứng dụng ở mức độ vừa; và nâng cao - nghiên cứu chuyên sâu dành cho học sinh định hướng theo học ngành AI ở bậc ĐH.

Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong nêu lên những thuận lợi và khó khăn khi giảng dạy AI: "Học sinh trường chuyên có nền tảng và năng lực tốt nên các em dễ dàng tiếp cận kiến thức mới. Đa số các em giỏi ngoại ngữ nên việc nghiên cứu thêm tài liệu nước ngoài về AI cũng thuận lợi. 

Tuy nhiên trường phổ thông gặp khó khăn ở chỗ chưa có nguồn giáo viên được đào tạo giảng dạy AI nên chúng tôi phải hợp đồng với chuyên gia AI giảng dạy chính và các kỹ sư AI trợ giảng. 

Từ đó giáo viên nhà trường bắt đầu tìm hiểu, tự học, tự nghiên cứu về AI. Một số giáo viên bộ môn tin học của trường học thạc sĩ đã chọn ngành AI và tham gia hướng dẫn học sinh nghiên cứu khoa học có ứng dụng AI trong những năm qua" - bà Hiền nói.