Uẩn khúc án mạng sau mâu thuẫn tại chợ Xanh Hà Nội 40 năm trước

Ngày 17/9, ông Lý Quang Hòa, 67 tuổi, bị TAND Hà Nội xét xử về tội Giết người, trong vụ án mạng cách đây 40 năm.

Phiên tòa từng được mở lần đầu hồi tháng 5 song HĐXX trả hồ sơ, yêu cầu điều tra bổ sung lời khai của nhân chứng, xác định hành vi cụ thể của bị cáo, điều tra rõ nguyên nhân tử vong của nạn nhân.

VKSND Hà Nội sau đó xác định thời gian đã lâu, các nhân chứng có người đã chết hoặc chuyển đi nơi khác nên không lấy được lời khai. Cáo trạng do đó được giữ nguyên tại phiên tòa lần này.

Theo đó, 17h ngày 26/11/1985, hai nam sinh 18 và 19 tuổi của trường Tuyên huấn Trung ương (trụ sở tại Cầu Giấy, Hà Nội), đến mua cá trong chợ Xanh Dịch Vọng. Do giá cao, hai người không mua, bị bà bán cá xúc phạm, dẫn đến xô xát, cãi vã.

Bà bán cá cầm chiếc cân và ghế đang ngồi giơ đánh, bị nam sinh giật được, dùng tay vả lại. Anh rể bà này là thương binh cũng cầm đòn gánh đánh lại hai nam sinh.

Bị cáo Hòa, khi đó 17 tuổi, đang dọn hàng cho mẹ ở gần sạp bán cá, thấy vậy ra can ngăn, nói không được đánh thương binh, rồi xông vào hùa theo đánh hai nam sinh.

Theo VKS, hai nam sinh sau đó chạy về trường Tuyên huấn Trung ương gọi thêm nhóm bạn học ra hỗ trợ, cùng nhau đi ra khu vực chợ Xanh. Họ đập phá hàng trong chợ làm mẹ của bị cáo Hòa bị thương....

Bị cáo Hoà chạy về nhà kể chuyện mẹ bị đánh cho em trai biết. Hai anh em cầm theo hai chiếc chân ghế gãy ra đầu ngõ thì gặp nhóm hơn 10 học viên đang chặn ở đây.

Trong khi đánh nhau, bị cáo cầm thanh gỗ khua vào đám đông và đánh trúng đầu Trần Nam Trung, một trong các nam sinh. Nạn nhân tử vong sau 10 ngày.

Ông Hoà bỏ trốn khỏi địa phương, sống lang thang ở nhiều nơi và bị truy nã. Ngày 1/5/2024, ông về Hà Nội đầu thú, hiện bị tạm giam.

"Không chống trả, người chết hôm đó là tôi"

Qua hai phiên xét xử, bị cáo Hòa giữ nguyên lời khai cho rằng hôm xảy ra sự việc, đang phụ sạp hàng của mẹ thì thấy hai thanh niên đánh một phụ nữ và một thương binh nên chạy tới can ngăn. Hai thanh niên khi ấy xông vào đánh ông và ông là người bị đánh chứ không phải "hùa theo đánh người" như cáo trạng nêu.

Bị cáo khai do không có hung khí nên chỉ đẩy họ ra bằng tay không rồi chạy về nhà. Vừa chạy về nhà thì nhóm gần 20 nam sinh đã đuổi kịp về đến ngõ. Thấy quá đông trong, trong khi chỉ có hai anh em, vơ được cây gỗ (chân ghế), ông khua loạn, chống trả vì sợ bị "đánh chết".

Khi bị đuổi đánh, ông chạy lên đê đi lang thang không dám về nhà nhiều ngày liền sau đó lang bạt nhiều nơi. Khi chạy khỏi nhà, ông khẳng định chưa ai ngã xuống đất như tài liệu điều tra nêu và không sát hại ai.

Theo lời khai của nhân chứng, hôm đó đang đá cầu trong sân với em trai ông Hòa, thì thấy ông Hòa chạy về nói mẹ bị đánh, và phía sau là rất đông người đang đuổi theo. "Tôi không thấy anh Hòa cầm gì hoặc thấy tấn công ai, chỉ thấy rất đông người đuổi nhau chạy vòng quanh. Sau đó, tôi cũng không thấy ai nằm ở đó", nhân chứng trình bày.

Ông Minh, em trai ông Hòa, khai thấy anh trai chạy về trong tình trạng "máu me be bét, quần áo rách bươm", đã vào trong nhà cầm gậy gỗ ra tự vệ nhưng không đánh ai. Cùng lúc, ông thấy bị cáo Hòa cầm một thanh gỗ nhưng không cũng đánh được ai vì nhóm bên kia quá đông.

Ông Minh khai chỉ có hai anh em tham gia xô xát, nhưng người làng sau đó đã ra rất đông. Ông cho rằng cần tính đến trường hợp "có thể người khác gây ra cái chết của bị hại" vì hôm đó rất đông người, "làm tắc đường từ Dịch Vọng đến Cầu Diễn".

Em gái của bị hại có mặt tại tòa, trình bày gia đình ở Hà Tĩnh nên không ai chứng kiến việc đánh nhau. Chỉ được thông báo, anh trai được chôn cất ở nghĩa trang Văn Điển. Ba năm sau, họ đưa hài cốt về quê.

Kết thúc xét hỏi, đại diện VKS cho rằng đủ cơ sở kết tội bị cáo, đề nghị tòa phạt từ 9-11 năm tù.

Nạn nhân nhập viện 10 ngày không có hồ sơ bệnh án

Bào chữa cho bị cáo Hòa, luật sư Bùi Thị Kim Liên nêu quan điểm, sau lần trả hồ sơ và cơ quan điều tra bổ sung 110 bút lục, vẫn chưa làm rõ được các vấn đề cần giải quyết.

Luật sư dẫn chứng nạn nhân nhập viện, điều trị 10 ngày nhưng toàn bộ hồ sơ vụ án, bút lục không có bất cứ tài liệu. giấy tờ, hồ sơ bệnh án. Và dù không thấy bệnh án nhưng lại có tới hai "Bản kết luận giám định pháp y".

Hai bản kết luận giám định pháp y cùng có số 4234 và khác biệt. Một bản mô tả thông tin nạn nhân, tình trạng thương tích nhưng không có chữ ký nào, không rõ ai lập. Bản khác có sự sửa chữa để đúng tên "Trung" nhưng sai ngày mổ cấp cứu, ngày tử vong.

Theo luật sư Liên, các tài liệu này của bệnh viện vô cùng quan trọng để khẳng định bị hại nhập viện khi nào, khi nhập viện có bệnh lý nào khác không, nguyên nhân tử vong là gì. Ngoài ra cũng không có bất kỳ văn bản bút lục nào thể hiện cơ quan tiến hành tố tụng đã khám nghiệm tử thi, xác định cơ chế hình thành vết thương (do vật sắc nhọn hay do vật tày) tác động, các dấu vết thương tích, dấu vết trên tang vật ra sao, để dẫn đến cái chết của nạn nhân.

"Vậy căn cứ nào để buộc tội ông Hòa là người trực tiếp gây ra cái chết do sập hộp sọ cho bị hại Trung?", luật sư nêu quan điểm.

Luât sư cho rằng cơ quan điều tra không có kết quả thực nghiệm điều tra, khám nghiệm hiện trường. Các nhân chứng và người liên quan, dù khai nhiều mâu thuẫn nhưng không có đối chất.

Theo luật sư cùng ngày xảy ra vụ án, nhà của gia đình bị cáo và cha mẹ còn bị đốt phá hoàn toàn. Vụ phóng hỏa được cơ quan điều tra khi đó xác định hành vi phá hoại tài sản là do nhóm học viên gây ra. Song các bút lục hồ sơ không thể hiện có kết luận điều tra, ai, cá nhân nào, những ai nào đã thực hiện hành vi.

Luật sư nói hồ sơ vụ án thể hiện về nhân thân bị hại cũng không có sự nhất quán. Công an huyện Từ Liêm (cũ), Hà Nội, xác nhận có học viên lai lịch như vậy được cơ quan cử đi học ở trường Tuyên huấn. Trong khi công an xã ở quê nói không có thông tin về người này. Cơ quan cử ông đi học cũng trả lời "trong kho hồ sơ cán bộ đang lưu trữ, không có thông tin liên quan" đến ông Trung.

Từ những phân tích trên, luật sư Bùi Thị Kim Liên đề nghị tòa tiếp tục trả hồ sơ điều tra bổ sung và kiến nghị thay đổi điều tra viên.

Sau nghị án, HĐXX tuyên trả hồ sơ để cơ quan điều tra xác định nhân thân của bị hại và một số thông tin khác.

Thanh Lam