Tỷ giá neo cao, nhà nước bán USD can thiệp

Ngân hàng Nhà nước mới đây có động thái bán ngoại tệ cho các ngân hàng thương mại. Điều này khá lạ khi giá USD tại các ngân hàng thương mại liên tục đi xuống.

Giá USD kịch trần

Tỷ giá trung tâm liên tục giảm trong tháng 9 và kéo sang những ngày đầu của tháng 10. So với mức cao nhất mà tỷ giá trung tâm lập được hồi cuối tháng 8 ở 25.219 đồng/USD thì nay đã mất 42 đồng, xuống còn 25.177 đồng/USD vào ngày 2.10. Dù tỷ giá trung tâm trượt giảm nhưng giá USD tại các ngân hàng thương mại (NHTM) vẫn luôn ở mức cao kịch trần cho phép. Vietcombank mua vào còn 26.185 - 26.215 đồng, bán ra 26.435 đồng/USD; ACB mua vào 26.220 - 26.250 đồng, bán ra 26.435 đồng/USD; VietinBank mua vào 26.233 đồng, bán ra 26.435 đồng/USD… Mức này thấp hơn mức cao kỷ lục khoảng 150 đồng/USD.

Trong bối cảnh đó, mới đây Ngân hàng Nhà nước (NHNN) thông báo phương án bán ngoại tệ thông qua hợp đồng kỳ hạn, có hủy ngang trong 180 ngày. Giao dịch chỉ được thực hiện đối với các NHTM có trạng thái ngoại tệ âm, giá bán 26.550 đồng/USD. Mức ngoại tệ bán ra tối đa cho mỗi NH trong mỗi lần giao dịch tương đương mức để đưa trạng thái ngoại tệ của NHTM về mức cân bằng. Đối với các giao dịch kỳ hạn từ 100 triệu USD trở lên, tổ chức tín dụng được phép hủy tối đa 3 lần. Nếu giao dịch kỳ hạn dưới 100 triệu USD, các nhà băng được hủy tối đa là 2 lần. Đây là lần thứ hai NHNN thực hiện bán ngoại tệ. Vào cuối tháng 8, NHNN cũng đã bán ngoại tệ đối với các NH âm trạng thái với giá 26.550 đồng/USD. Việc nhà điều hành thực hiện bán USD can thiệp thị trường đã khiến tỷ giá liên NH đi xuống. Ngày 2.10, giá USD giao dịch giữa các nhà băng giảm 0,11% so với ngày trước đó, xuống còn 26.390 đồng/USD.

Giải thích về hiện tượng NHNN bán can thiệp thị trường dù giá USD đang giảm, ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc phân tích Khối khách hàng cá nhân của Công ty chứng khoán Yuanta, cho rằng NHNN bán ngoại tệ với mục đích hỗ trợ các NH đang âm trạng thái ngoại tệ chứ không có nghĩa "đè" giá giảm. Nhu cầu ngoại tệ trên thị trường thời gian gần đây tăng. Từ đầu năm đến nay, nhà đầu tư nước ngoài liên tục bán ròng chứng khoán, lên 106.000 tỉ đồng, là mức cao nhất từ trước đến nay. Áp lực rút vốn khiến giá USD liên tục cao ở mức kịch trần. So với đầu năm, giá USD tại các NH vẫn ghi nhận mức tăng 3,5%, trong khi đó giá USD trên thị trường thế giới lại giảm hơn 10% so với các ngoại tệ khác.

"Từ sau năm 2023, lợi suất trái phiếu Chính phủ Mỹ có lúc cao hơn lợi suất trái phiếu Chính phủ VN ở cùng kỳ hạn. Điều này khiến nhu cầu tích trữ USD gia tăng. Cùng với đó dòng vốn đầu tư nước ngoài trên thị trường chứng khoán VN liên tục bị rút ròng. Ngoài ra, giá vàng tăng cao cũng tác động đến tâm lý găm giữ USD. Tất cả những điều trên đã gây áp lực đến tỷ giá USD/VND. Mới đây, Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) công bố giảm lãi suất 0,25 điểm phần trăm, đưa lãi suất điều hành về vùng 4 - 4,25% có thể tạo ra dư địa để VN duy trì mặt bằng lãi suất thấp trong thời gian tới. Tuy nhiên, mức giảm lãi suất của Fed không lớn nên các áp lực lên tỷ giá hối đoái tại VN chưa thể giảm xuống", ông Nguyễn Thế Minh phân tích.

Lý giải nguyên nhân khiến tỷ giá vẫn tăng 3,4% từ đầu năm dù USD đã mất giá khoảng 10%, TS Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế trưởng BIDV, thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia, cho rằng cán cân thanh toán của VN bị âm. Dù xuất khẩu hàng hóa có thặng dư nhưng âm về dịch vụ, trong đó chủ yếu là hai dịch vụ gồm du lịch và logistics. Thêm vào đó, tâm lý bất ổn của nhà đầu tư trong và ngoài nước về thuế quan khiến nhu cầu găm giữ ngoại tệ tăng lên. Trong bối cảnh đó, giá vàng biến động mạnh cũng tác động đến thị trường ngoại tệ. Ngoài ra, chênh lệch lãi suất giữa USD và VND cũng là một yếu tố. Lãi suất USD ở Mỹ vào khoảng 4,2 - 4,5%/năm. Tại VN, lãi suất USD trên thị trường liên NH xấp xỉ lãi suất VND. VN muốn duy trì lãi suất tiền đồng thấp để hỗ trợ nền kinh tế tăng trưởng. Trong khi đó, dòng vốn ngoại tệ bắt đầu chuyển ra khỏi VN, quay về nước họ để đầu tư.

Áp lực tỷ giá cuối năm

Ông Nguyễn Thế Minh nhận định từ đây đến cuối năm tỷ giá hối đoái USD/VND vẫn còn khá căng. Dù vậy, trong quý 4/2025 vẫn có thể ổn định khi nhiều thông tin mới sẽ tác động tích cực hơn. Đó là việc Fed dự kiến tiếp tục giảm lãi suất, từ đó đưa lợi suất trái phiếu Chính phủ Mỹ xuống thấp hơn lợi suất trái phiếu Chính phủ VN. Thêm vào đó, VN vẫn tiếp tục xuất siêu. Giả sử chính sách thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump bị tòa án tối cao bác bỏ thì xuất siêu tăng cao, thặng dư ngoại tệ của VN nhiều hơn. Trường hợp chính sách thuế quan của Tổng thống Mỹ vẫn thực hiện thì VN cũng tiếp tục xuất siêu nhưng thặng dư không cao. Ngoài ra, thông lệ thời điểm cuối năm, dòng kiều hối về VN sẽ đạt mức cao. Đồng thời, dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) được giải ngân vẫn đang gia tăng cũng như vốn ngoại trên thị trường chứng khoán đã giảm bớt bán ròng… "Nếu lãi suất USD hạ nhiệt thì có thể VN sẽ tái khởi động lại việc vay ngoại tệ. Từ đó sẽ giúp gia tăng dự trữ ngoại hối và giúp giảm áp lực lên tỷ giá USD/VND trong nước", ông Minh nói.

Nhận định thêm về xu hướng tỷ giá dài hạn, ông Đinh Đức Quang, Giám đốc Khối kinh doanh tiền tệ, NH UOB VN, cho biết tỷ giá USD/VND tăng 4% là phù hợp trong tổng thể chung vĩ mô năm 2025. Bởi lãi suất USD toàn cầu vẫn ở mức cao trên 4%, trong khi lãi suất VND trung bình chỉ quanh 5% sẽ áp lực làm tăng tỷ giá USD/VND. Chênh lệch nhỏ này thật sự chưa đủ hấp dẫn để giữ chân các nhà đầu tư ngoại nắm giữ tài sản bằng VND trong khi cơ quan quản lý vẫn phải rất cố gắng quản lý lãi suất VND ổn định. VN chịu tác động rất mạnh từ các yếu tố bên ngoài do độ mở của nền kinh tế. Do vậy, mục tiêu quản lý tỷ giá trong một biên độ ổn định rộng hơn. Ngoài ra, cũng cần xem lại một khung thời gian dài để thấy sự ổn định của đồng tiền. Từ năm 2021 đến nay, tỷ giá USD/VND tăng khoảng 14%, trung bình mỗi năm tăng 3%. Trong khi đó, các đồng tiền trong khu vực có mức độ biến động mạnh hơn như JPY giảm giá 30%, KRW giảm 20%, IDR giảm 15%...

"Với mức biến động tỷ giá như thời gian qua, VN vẫn duy trì tích cực các cân đối lớn như thặng dư thương mại, thu hút đầu tư FDI, kiều hối. Tất nhiên là vẫn còn rất nhiều vấn đề để toàn nền kinh tế cần tiếp tục chung sức cải thiện như việc cải cách thể chế nhằm đẩy mạnh thu hút vốn FDI, nâng hạng thị trường chứng khoán, xây dựng thị trường trái phiếu doanh nghiệp bền vững, thu hút nhà đầu tư vào Trung tâm tài chính quốc tế, giải quyết khó khăn từ thuế quan từ Mỹ… Các giải pháp tổng thể này sẽ tăng cung ngoại tệ, ổn định tỷ giá", ông Đinh Đức Quang cho hay.