Mặc dù hoan nghênh thỏa thuận ngừng bắn do Mỹ đề xuất, chuyên gia nhận định người dân Dải Gaza còn chặng đường dài để tái thiết cuộc sống và hồi phục tâm lý sau 2 năm xung đột.
![]() |
Người dân Dải Gaza còn chặng đường dài tái thiết sau khi lệnh ngừng bắn được thực thi. Ảnh: Reuters. |
Đối với Tổng thống Mỹ Donald Trump, thỏa thuận hòa bình hoặc lệnh ngừng bắn lâu dài giữa Israel và Hamas có thể là thành tựu ngoại giao lớn nhất trong nhiệm kỳ này.
Chi tiết và trình tự thực hiện thỏa thuận chấm dứt xung đột giữa Israel và Hamas ở Dải Gaza vẫn còn mơ hồ. Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại, thỏa thuận này là tia hy vọng mạnh mẽ nhất kể từ khi lệnh ngừng bắn bị phá vỡ hồi tháng 3.
Theo những nội dung đăng tải trên mạng xã hội Truth Social của ông Trump, giai đoạn đầu tiên của kế hoạch hòa bình rất đơn giản: Trả tự do cho cho các con tin bị Hamas bắt giữ, đổi lại Israel sẽ rút quân về đường ranh giới đã thỏa thuận. Israel sẽ thả khoảng 250 người Palestine bị kết án chung thân và khoảng 1.700 người khác bị bắt giữ sau các cuộc tấn công ngày 7/10/2023.
Trong khi đó, tối 9/10, Thủ lĩnh Hamas Khalil al-Hayya nhấn mạnh “cuộc chiến đã hoàn toàn chấm dứt” và phái đoàn Palestine đã nhận được sự đảm bảo từ các bên trung gian cũng như từ chính quyền Mỹ.
Tia hy vọng mạnh mẽ
Với người dân Palestine, Israel, Trung Đông và toàn thế giới, tin tức này như một cái thở phào. Ý tưởng xung đột đã chấm dứt, ít nhất ở thời điểm hiện tại, là một dấu hiệu lạc quan.
Tuy nhiên, không thể phớt lờ thỏa thuận còn nhiều lỗ hổng. Kế hoạch hòa bình 20 điểm cố gắng cân bằng giữa việc tạo điều kiện cho lệnh ngừng bắn và đàm phán chấm dứt xung đột lâu dài. Những câu hỏi hóc búa về tương lai của Hamas và liệu nhóm này có giải giáp hay không, cùng với tầm nhìn của Israel về tương lai của Gaza, vẫn còn đó.
Và cảnh tượng này cũng khá quen thuộc. Chính quyền Trump vội vã đàm phán chấm dứt xung đột Dải Gaza trước cả lễ nhậm chức hồi tháng 1 và lệnh ngừng bắn đã bị phá vỡ ngay sau đó.
![]() |
Đối với Tổng thống Mỹ Donald Trump, thỏa thuận hòa bình hoặc lệnh ngừng bắn lâu dài giữa Israel và Hamas có thể là thành tựu ngoại giao lớn nhất trong nhiệm kỳ này. Ảnh: Reuters. |
Thời điểm này có chút khác biệt. Ông Trump được cho là có động lực từ tham vọng đạt giải Nobel Hòa bình, công bố vào ngày 10/10. Mong muốn mang lại chiến thắng cho tổng thống Mỹ đã thúc đẩy những cân nhắc chính trị ở Washington và khắp Trung Đông.
Trong khi đó, Hamas kêu gọi ông Trump và các bên "đảm bảo Israel tuân thủ đầy đủ điều khoản của thỏa thuận", với lo ngại Israel sẽ lại tấn công sau khi các con tin được trả tự do.
"Chúng tôi sẽ không bao giờ từ bỏ quyền dân tộc cho đến khi đạt được tự do, độc lập và quyền tự quyết", Hamas nói, ám chỉ đến mong muốn thành lập Nhà nước Palestine.
Những vết thương chưa lành
Ở Dải Gaza, niềm vui hân hoan đan xen với những lo lắng. Nhiều người lo ngại thỏa thuận mới sẽ sụp đổ. Mặc dù có một số người tụ tập nhảy múa và ca hát, nhiều nơi vẫn khá im ắng giữa tiếng ầm ầm của máy bay chiến đấu và máy bay không người lái.
Jihan Abu Mandeel nhìn 5 đứa con chơi đồ chơi trong căn lều tạm bợ ở Deir Balah. Đây là khoảnh khắc bình yên hiếm hoi của 5 đứa trẻ giữa xung đột kéo dài suốt 2 năm qua.
Xung đột đã cướp đi sinh mạng của ít nhất 67.000 người và 169.000 người bị thương. Con số này có lẽ còn cao hơn nữa, khi hàng nghìn thi thể bị chôn vùi dưới đống đổ nát cùng hy vọng và ước mơ của cả người sống lẫn người chết.
“Tôi chỉ muốn chấm dứt cảnh đổ máu”, Abu Mandeel - 41 tuổi - chia sẻ.
Người dân Gaza đang bám víu vào lệnh ngừng bắn lâu dài. Tuy nhiên, kế hoạch hòa bình chưa phải cái kết với họ. Người Palestine phải tái xây dựng quê hương và cộng đồng. Hai năm giao tranh đã gây thiệt hại hoặc phá hủy 90% bệnh viện, trường học và khu dân cư.
Liên Hợp Quốc cho biết Gaza cần hơn 50 tỷ USD tái thiết Dải Gaza, với ước tính mất ít nhất 15 năm để nơi đây trở lại cuộc sống bình thường. Azmi Keshawi - chuyên gia về Gaza tại Tổ chức Khủng hoảng Quốc tế - giải thích mọi kịch bản hậu chiến đều cần cộng đồng khu vực và quốc tế gây áp lực buộc Israel cho phép lưu thông hàng hóa và vật liệu xây dựng vào vùng lãnh thổ này.“Người Palestine có khả năng làm mọi điều để gây dựng lại cuộc sống. Nhưng chỉ có ý chí của họ thôi thì chưa đủ”, ông nói. 90% cơ sở hạ tầng Gaza đã bị tàn phá sau 2 năm xung đột. Ảnh: Reuters. Bên cạnh đó, có ý kiến lo ngại Dải Gaza sẽ rơi vào tình trạng vô luật pháp nếu Hamas từ bỏ quyền lực. Nhà báo Yaser al-Banna từ Al Jazeera cho biết khi nắm quyền, Hamas thực thi an ninh khi quản lý Dải Gaza.Trong kế hoạch hòa bình của ông Trump, giai đoạn 2 kêu gọi thành lập cơ chế quản trị mới tại Gaza không có Hamas, một lực lượng an ninh gồm người Palestine và binh sĩ từ các quốc gia Arab và Hồi giáo, cũng như giải giáp Hamas.Trong khi đó, theo ông al-Hayya, Hamas sẽ tiếp tục hợp tác với các lực lượng dân tộc và Hồi giáo để thực hiện mục tiêu thành lập nhà nước Palestine độc lập với Jerusalem là thủ đô.Chuyên gia Keshawi cảnh báo về xung đột phe phái, đặc biệt giữa Fatah và Hamas. Fatah kiểm soát Chính quyền Palestine ở Bờ Tây, trong khi Hamas kiểm soát Dải Gaza. Năm 2006, căng thẳng bùng phát giữa Fatah và Hamas ngay sau khi Hamas giành chiến thắng trong cuộc bầu cử lãnh đạo Chính quyền Palestine. Kết quả này khiến Mỹ và các nước châu Âu sửng sốt, khi họ coi Hamas là “nhóm khủng bố”.Sau đó, Mỹ ủng hộ Fatah lật đổ Hamas. Đến tháng 6/2007, Hamas đẩy Fatah khỏi Dải Gaza, làm sâu sắc thêm sự chia rẽ trong phong trào dân tộc Palestine.Những người ở lại Dải Gaza cũng sẽ vật lộn với những sang chấn hậu xung đột. Giữa bom đạn không ngừng nghỉ suốt 2 năm qua, rất ít người có thời gian bình tâm chấp nhận họ đã mất tất cả, từ gia đình, bạn bè, nhà cửa đến tương lai.Trong khảo sát thực hiện năm 2022, Save the Children phát hiện 4/5 trẻ em ở Dải Gaza sống trong tình trạng trầm cảm, đau buồn và sợ hãi. Còn theo tổ chức Bác sĩ không biên giới (MSF), chấn thương tập thể của người Palestine tại Dải Gaza trong hai năm qua không giống bất cứ nghiên cứu nào trong những năm gần đây.Năm 2024, bác sĩ tâm thần của MSF, Ahmad Mahmoud al-Salem, đã điều trị cho trẻ em từ Gaza tại một phòng khám ở Jordan. Ông phát hiện hầu hết gặp ác mộng, trầm cảm và mất ngủ.Abu Mandeel chỉ muốn con mình có một tương lai tương sáng, giống mọi bậc phụ huynh ở Dải Gaza. Những đứa trẻ trong độ tuổi đi học đã không thể đến trường trong 2 năm qua, nhưng Abu Mandeel - một giáo viên địa lý - vẫn dạy con một số bài học cơ bản để chúng không bị tụt lại quá nhiều.“Tôi chỉ muốn tương lai của chúng tốt đẹp hơn tôi. Thành thật mà nói, tôi hy vọng một ngày nào đó có thể đưa các con ra khỏi Gaza”, chị chia sẻ.Vấn đề Trung Đông
Mục Thế giới giới thiệu cuốn sách "Châu Phi - Trung Đông: Những vấn đề chính trị và kinh tế nổi bật". Cuốn sách giới thiệu cuộc cải cách thể chế chính trị và kinh tế ở châu Phi và Trung Đông từ sau Chiến tranh Lạnh đến nay. Cuốn sách bao trùm nhiều vấn đề về sắc tộc, khả năng giải quyết mâu thuẫn sắc tộc, tôn giáo, chính sách của các nước lớn, dầu mỏ, khí đốt ở hai khu vực này,...