Từ vụ 'xây nhầm' nhà ở TP.HCM, Hải Phòng, đại biểu nói về trách nhiệm của chính quyền địa phương

Dẫn vụ 'xây nhầm' nhiều nhà ở TP.HCM, Hải Phòng, đại biểu Phạm Văn Hòa cho rằng cần tăng cường về trách nhiệm của chính quyền địa phương trong kiểm tra, xử lý.

Sáng 14-11, Quốc hội thảo luận về dự Luật Xây dựng sửa đổi.

Cần bổ sung các cơ chế tăng cường 'hậu kiểm'

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng) cho hay so với Luật Xây dựng hiện hành, dự thảo luật quy định miễn giấy phép xây dựng đối với một số loại công trình, theo hướng giảm "tiền kiểm", tăng "hậu kiểm" trong việc quản lý các công trình xây dựng.

Đây là nội dung phù hợp với mục tiêu cải cách, cắt giảm các thủ tục hành chính, giảm thời gian, chi phí thực hiện các thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp.

Tuy nhiên thực tiễn nhiều năm qua cho thấy tình trạng xây dựng không phép, sai phép, lấn chiếm vỉa hè, đất công, xây vượt tầng, thay đổi công năng… diễn ra ở nhiều nơi.

Nhiều công trình không được phát hiện từ sớm, chỉ khi công trình đã xây gần xong hoặc hoàn thiện mới bị phát hiện và xử lý.

Trước thực trạng như vậy, cùng với bối cảnh thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, đội ngũ cán bộ chuyên môn về xây dựng ở cấp xã rất mỏng, phần lớn là kiêm nhiệm, không có đủ lực lượng để thực hiện giám sát, phát hiện kịp thời vi phạm; ở một số địa phương còn thiếu cán bộ có chuyên môn sâu về xây dựng.

Điều đó dẫn tới những khó khăn trong việc thực hiện kiểm tra, giám sát các công trình xây dựng trên thực tế.

Vì vậy, song song với việc cắt giảm khâu "tiền kiểm", miễn giấy phép xây dựng đối với một số công trình xây dựng, cần bổ sung các cơ chế tăng cường "hậu kiểm" để phát hiện và xử lý các sai phạm về xây dựng kịp thời.

Quy định rõ trách nhiệm của UBND cấp xã, trong việc kiểm tra, phát hiện và xử lý vi phạm các quy định xây dựng ngay từ giai đoạn đầu; bổ sung chế tài xử lý trách nhiệm người đứng đầu nếu không phát hiện hoặc không xử lý kịp thời các sai phạm về công trình xây dựng.

Nghiên cứu bố trí lực lượng hỗ trợ quản lý xây dựng ở cấp cơ sở… để khâu "hậu kiểm" thực sự kịp thời và đạt hiệu quả. Tránh tình trạng mở cơ chế "hậu kiểm" nhưng không có đủ nguồn nhân lực, con người để thực hiện "hậu kiểm".

Chú ý trách nhiệm của chính quyền địa phương

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho hay trong thực tế đã diễn ra nhiều câu chuyện liên quan đến cấp hay không cấp giấy phép xây dựng, chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm.

Ông dẫn ví dụ vụ xây dựng nhầm nhà trên đất hàng xóm ở Hải Phòng hay mới đây là ở TP.HCM, Ban Nội chính Thành ủy đã chuyển đơn phản ánh xây nhầm gần 50 căn nhà trên đất nông nghiệp sang Công an TP.HCM.

Như vậy, theo ông Hòa, trách nhiệm của chính quyền rất quan trọng trong việc hậu kiểm. Phải tránh làm sao công trình hoàn thành xong rồi mới hậu kiểm, sau đó có tranh chấp xảy ra, sẽ tốn kém tiền của người dân.

"Tiền kiểm sang hậu kiểm phải quan tâm, chú ý trách nhiệm của chính quyền địa phương trong quá trình xây dựng. Người ta báo phải đến để kiểm tra, đôn đốc, nhắc nhở để tránh hậu quả cho công trình của người dân, công trình nhà nước", ông Hòa nêu.

Một vấn đề nữa được ông Hòa nêu là việc cấp phép xây dựng hay không phép xây dựng và xử phạt vi phạm hành chính về xây dựng.

Ông dẫn ví dụ xin xây dựng nhà chung cư 10 tầng nhưng làm tới 11, 12 tầng, sau khi lập biên bản, bây giờ cho tồn tại hay không cho tồn tại.

"Nếu tiền kiểm từ đầu, người ta xin phép 10 tầng, chỉ cho thực hiện 10 tầng sẽ ngăn cản kịp thời. Còn đợi người ta xây dựng 11, 12 tầng lúc đó mới vô lập biên bản, sẽ ảnh hưởng đến sinh kế, sinh hoạt của người dân cũng như tốn hao tiền của.

Việc chuyển tiền kiểm sang hậu kiểm rất đồng tình. Nhưng phải hậu kiểm từng phần, từng công trình trong quá trình thi công.

Đơn vị quản lý và cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng phải kiểm tra thường xuyên về hậu kiểm để cá nhân, tổ chức người ta xây dựng không sai quy định, hạn chế thiệt hại mức thấp nhất.

Thực tế ở các thành phố lớn đã xảy ra nhiều nhà cao tầng xây sai giấy phép xây dựng, không đúng quy hoạch... nhưng không làm gì được", đại biểu Hòa nêu thêm.

Để tăng trách nhiệm của người đứng đầu trong quản lý trật tự xây dựng, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (TP.HCM) đề nghị quy định cụ thể cơ chế ủy quyền cho UBND cấp xã quyền kiểm tra hiện trường, lập biên bản vi phạm, tạm dừng thi công đối với công trình nhà ở riêng lẻ, công trình nhỏ lẻ. 

Ông đề xuất ban hành chế tài trách nhiệm người đứng đầu nếu để xảy ra vi phạm trật tự xây dựng kéo dài. Việc này sẽ rút ngắn khoảng cách quản lý, phát huy hiệu quả của chính quyền cơ sở.