Từ Tổng khởi nghĩa đến Tuyên ngôn độc lập năm 1945

Chương VI:
Tuyên ngôn độc lập

Trong khi cuộc tổng khởi nghĩa đang diễn ra, ngày 21/8, Trung ương Đảng chuyển đại bản doanh về Hà Nội để thuận lợi chỉ đạo tổng khởi nghĩa.

Ngày 25/8, Chủ tịch Hồ Chí Minh từ Tân Trào về tới Hà Nội. Sau khi nghe báo cáo tình hình khởi nghĩa ở Hà Nội, chiều hôm sau, Người triệu tập và chủ tọa phiên họp của Ban Thường vụ Trung ương Đảng tại số nhà 48 phố Hàng Ngang để bàn những nhiệm vụ cấp bách của nhà nước cách mạng.

Ngày 27/8, Ủy ban dân tộc giải phóng họp tại Hà Nội. Theo đề nghị của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Ủy ban Dân tộc giải phóng Việt Nam cải tổ thành Chính phủ cách mạng lâm thời. Một số ủy viên Việt Minh tự nguyện rút khỏi Chính phủ để nhường chỗ cho nhân sĩ yêu nước, tiến bộ. "Đó là một cử chỉ vô tư, tốt đẹp, không ham chuộng địa vị, đặt lợi ích của dân tộc, đoàn kết toàn dân lên trên lợi ích cá nhân", Chủ tịch Hồ Chí Minh đánh giá.

Sau khi cải tổ, Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa gồm 15 thành viên, do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch. Chính phủ lâm thời quyết định tổ chức lễ Tuyên ngôn độc lập ngày 2/9. Đồng thời, từ 28/8, tại số nhà 48 phố Hàng Ngang, Chủ tịch Hồ Chí Minh soạn thảo bản Tuyên ngôn độc lập.

Cùng với đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ đạo chuẩn bị ngày quốc lễ 2/9. Lễ đài được xây dựng xong vào 5 giờ sáng ngày 2/9 tại vườn hoa Ba Đình.

Hồ Chí Minh, Chủ tịch lâm thời nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, đọc bản "Tuyên ngôn độc lập" ngày 2/9/1945 tại Quảng trường Ba Đình

Từ sáng sớm 2/9, cả Hà Nội bừng lên màu cờ đỏ sao vàng và đèn, hoa rực rỡ. Những biểu ngữ lớn bằng chữ Việt, Pháp, Anh, Trung Quốc chăng khắp các đường phố như: Nước Việt Nam của người Việt Nam; Độc lập hay là chết; Ủng hộ Chính phủ lâm thời; Ủng hộ Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Đến trưa, hơn 500.000 người đổ về quảng trường Ba Đình, nơi dựng lễ đài Độc lập. Theo mô tả của ông Hồng Hà, thanh niên cứu quốc tỉnh Nam Định, nguyên Chánh Văn phòng Trung ương Đảng, Trưởng ban Đối ngoại Trung ương, hôm đó, giữa công trường vườn hoa Ba Đình đã dựng sẵn một diễn đài cao, căng vải đỏ và trắng, giữa là một cột cờ sơn trắng vươn lên cao chót vót. Máy truyền thanh đặt trên diễn đài. Các đoàn thể tới dự lễ đứng theo trật tự bao quanh.

Một đội giải phóng quân, lưỡi lê cắm ở đầu súng sáng loáng, đứng dàn ở phía sau kỳ đài.