Trực thăng vũ trang của Không quân VN: UH-1 trên các chiến trường

Sau ngày thống nhất 30.4.1975, ta thu được 1.067 máy bay do chế độ VN cộng hòa để lại, trong đó có hơn 50 trực thăng UH-1. Ngay sau đó, UH-1 đã vào trận bảo vệ biên giới Tây Nam và làm nghĩa vụ quốc tế tại Campuchia.

Bảo vệ biên giới tây nam

Cuối năm 1973, phi công Hồ Duy Hùng (chiến sĩ quân báo thuộc Quân khu Sài Gòn - Gia Định) điều khiển chiếc trực thăng UH-1 số hiệu 60139 của Không quân VN cộng hòa, bay từ Đà Lạt xuống khu giải phóng Lộc Ninh. Đầu năm 1974, chiếc UH-1 được đưa ra sân bay Hòa Lạc để huấn luyện, chuyển loại.

Ngày 28.5.1975, Trung đoàn Không quân trực thăng 917 (nay thuộc Sư đoàn Không quân 370) được thành lập (chuyên sử dụng trực thăng UH-1, CH-47 và máy bay trinh sát L-19, U17), đóng quân tại sân bay Tân Sơn Nhất. Trận đánh đầu tiên của trực thăng vũ trang UH-1 trong đội hình chiến đấu của Không quân VN là vào đầu tháng 9.1975, tiêu diệt lực lượng Fulro ở Lâm Đồng, giải cứu đơn vị bộ binh của Sư đoàn 968 bị địch bao vây.

Đến hết năm 1975, toàn bộ 44 trực thăng UH-1 của Trung đoàn 917 đã bay hiệp đồng chiến đấu giải phóng các đảo trên vùng biển Hà Tiên, bảo vệ biên giới Tây Nam và truy quét Fulro ở Tây nguyên. Đặc biệt, tháng 1.1976, lần đầu tiên trực thăng UH-1 đã theo tàu đổ bộ, bay kiểm tra các đảo - bãi ngầm Trường Sa.

Từ tháng 5.1977, các trực thăng UH-1 cơ động từ Tân Sơn Nhất xuống sân bay Cần Thơ, Thất Sơn, liên tục bay yểm trợ hỏa lực cho bộ binh Quân khu 9, tiêu diệt quân Pol Pot - Ieng Sary trên biên giới Tây Nam. Trong trận chiến đấu ngày 14.7.1977 giành lại khu vực Giang Thành - Đầm Chít (An Giang), do phải hoạt động ở độ cao thấp và thời gian dài trong trận địa Pol Pot - Ieng Sary, 7 trực thăng UH-1 bị trúng đạn bộ binh, một số phi công bị thương. Trong quá trình chiến đấu, khi phát hiện một số xe tăng ta bị sa vào vùng sình lầy, các trực thăng UH-1 của Trung đoàn 917 liên tục quần đảo đánh chặn bộ binh địch, tạo điều kiện cho việc cứu kéo xe tăng…

Trong năm 1978, toàn bộ trực thăng UH-1 liên tục bay chiến đấu trên tuyến biên giới Tây Nam. Các phi công đã dũng cảm bay thấp, dùng hỏa lực súng máy M134 minigun 6 nòng lắp trên trực thăng vũ trang UH-1, tiêu diệt các trận địa, xe pháo, tàu xuồng, sinh lực địch, gây kinh hoàng tột độ cho tàn quân Pol Pot - Ieng Sary.

Đầu năm 1979, các trực thăng vũ trang UH-1 phối thuộc với các đơn vị vũ trang cách mạng Campuchia và quân tình nguyện VN kiên cường chiến đấu trên các hướng, giải phóng thủ đô Phnom Penh (ngày 7.1.1979). Ngày 8.1.1979, trực thăng UH-1 do thiếu tá Nguyễn Xuân Trường điều khiển đã hạ cánh, tiếp quản sân bay Pochentong (nay là sân bay quốc tế Phnom Penh, Campuchia).

TRỢ CHIẾN Ở CHIẾN TRƯỜNG CAMPUCHIA

Từ năm 1979 - 1983, các trực thăng vũ trang UH-1 đã tích cực tham gia nghĩa vụ quốc tế tại Campuchia. Ngoài nhiệm vụ vận tải quân sự, cấp cứu thương binh, trinh sát…, trực thăng vũ trang UH-1 là nòng cốt trong nhiệm vụ yểm trợ hỏa lực cho bộ binh truy quét tàn quân Pol Pot - Ieng Sary. Nhiều tổ bay cất cánh 3 - 4 chuyến/ngày (có tổ bay cất cánh 14 chuyến/ngày, hoạt động 8 tiếng trên không), bay sâu vào những địa bàn hiểm yếu, thường xuyên bị súng bộ binh của tàn quân Pol Pot - Ieng Sary tấn công và không quân nước ngoài đe dọa. Ngày 4.5.1982, tổ bay UH-1 của thượng úy Lê Phú Cường bị máy bay chiến đấu nước ngoài uy hiếp, nhưng tổ bay vẫn giữ vững ý chí chiến đấu, hoàn thành nhiệm vụ và trở về an toàn.

Cuối tháng 3.1983, cấp trên chuyển 15 trực thăng UH-1 của Trung đoàn 917 sang bảo quản dài hạn, chỉ để lại 2 chiếc UH-1 đang hoạt động tốt. Từ đây, nhiệm vụ chi viện hỏa lực của trực thăng UH-1 chuyển sang cho trực thăng vũ trang Mi-8T và sau đó là trực thăng vũ trang Mi-24 do Liên Xô sản xuất.

Trong 10 năm làm nhiệm vụ quốc tế tại Campuchia (1979 - 1989), Trung đoàn Không quân 917 đã tham gia các chiến dịch lớn, đánh 237 trận bằng các trực thăng vũ trang UH-1, Mi-8, Mi-24, sử dụng gần 1.000 quả rốc két, hơn 500.000 viên đạn súng máy… và bị thiệt hại 4 trực thăng vũ trang UH-1, Mi-8. (còn tiếp)