Trên chuyến xe thiêng đưa 5 liệt sĩ về quê mẹ

Tháng 7 thiêng liêng này, có một chuyến xe của nhóm tình nguyện đã xuyên đêm, vượt mưa nắng hàng ngàn cây số, để đưa hài cốt liệt sĩ về nơi chôn nhau cắt rốn. Phóng viên Thanh Niên đã đồng hành trên chuyến xe đặc biệt đó.

21 giờ ngày 23.7, chiếc xe mang "thương hiệu" cấp cứu Hùng Nga, nhưng gắn trước đầu xe dòng chữ "liệt sĩ về quê mẹ" xuất phát tại phường Đồng Xoài, tỉnh Đồng Nai trực chỉ miền Tây. 

Trên xe mang theo 5 chiếc quan tài còn trống. Hôm nay, nhóm tình nguyện tìm mộ và đưa hài cốt liệt sĩ về quê miễn phí gồm ông Nguyễn Sỹ Hồ, anh Nguyễn Mạnh Hùng, cựu chiến binh cụt chân Nguyễn Văn Ý và anh Hiền sẽ đến các nghĩa trang ở miền Tây và Tây nguyên để đưa 5 hài cốt liệt sĩ về tận Nghệ An và Thái Nguyên.

Đón anh về quê trong cơn mưa tầm tã

Trên chuyến xe nghĩa tình xuyên đêm ấy, những tình nguyện viên "ăn cơm nhà vác tù và hàng tổng" không ai ngủ. Họ giải thích với chúng tôi các thông tin (phần lớn là ký hiệu) được dán trên từng chiếc quan tài như đơn vị, trận đánh, sự hy sinh… của các liệt sĩ. 

Tại bàn thờ tạm liệt sĩ trên xe, họ đặt trái cây, nước uống, thắp nhang, đốt thuốc… dâng liệt sĩ và thì thầm "trò chuyện" với những hài cốt...

Hơn 2 giờ sáng 24.7, chúng tôi đến nghĩa trang liệt sĩ huyện Thốt Nốt (nay thuộc phường Trung Kiên, TP.Cần Thơ). Đây là nơi an táng liệt sĩ Hồ Đức Quỳnh, quê Nghệ An.

Khoảng hơn 1 giờ trước đó, thân nhân của liệt sĩ Quỳnh đã phối hợp ban quản lý nghĩa trang cất bốc hài cốt người hạ sĩ sinh năm 1956 này. Trong không gian cô tịch và màn đêm đặc quánh, ông Hồ Văn Thược, em của liệt sĩ Quỳnh bùi ngùi tâm sự: "Trước khi bố mẹ tôi mất, tâm nguyện của ông bà là đưa được hài cốt anh Quỳnh về quê. Giờ đưa được anh ấy về, chắc bố mẹ tôi nơi chín suối cũng an ủi phần nào".

Quan tài chứa hài cốt liệt sĩ Quỳnh nhanh chóng được đưa lên xe. Anh Hùng và anh Hiền thay nhau cầm lái hướng về nghĩa trang liệt sĩ Dốc Bà Đắc, Tịnh Biên (nay thuộc phường Thới Sơn, tỉnh An Giang) ngay trong đêm để đón liệt sĩ Từ Đức Đàn, cùng quê Nghệ An. Trước đó vài giờ, gia đình liệt sĩ cũng đã bốc hài cốt của binh nhất Đàn trong mưa.

4 giờ 30 sáng, tại nghĩa trang này, trời còn mưa tầm tã. Nhìn hài cốt liệt sĩ Đàn vừa bốc được bọc trong tấm vải đỏ, trong lúc trời mưa nặng hạt, ai cũng cảm động.

Anh Nguyễn Mạnh Hùng và các thành viên trong đoàn ngay lập tức đưa hài cốt liệt sĩ Đàn vào an vị chỉnh tề trong chiếc quan tài mang theo. Họ làm nghi lễ cho liệt sĩ Đàn chào tạm biệt đồng đội đang nằm tại nghĩa trang lần cuối, rồi đưa đưa quan tài lên xe. 

"Phải tiếp tục hành trình ngay để đến các nghĩa trang ở Tây nguyên đón 3 liệt sĩ còn lại", anh Nguyễn Mạnh Hùng cho biết.

Sau một đêm thức trắng ngồi miệt mài trên xe, tôi mệt nhoài, nhưng không hiểu tại sao những thành viên trong đoàn vẫn tỉnh táo. 7 giờ sáng, bụng những "người sống" trong đoàn đã đói meo.

Dừng lại một quán phở ven đường, trước tiên là mua 2 tô phở dâng lên bàn thờ tạm để cúng liệt sĩ. Chai rượu sâm Ngọc Linh mà tôi mang theo tặng nhóm tình nguyện cũng được anh Hùng rót ra mời các liệt sĩ uống trước. 

Sau đó, anh Hùng tử tế mời những thân nhân liệt sĩ và mọi người trong đoàn tranh thủ nạp năng lượng để tiếp tục hành trình về các nghĩa trang ở vùng Tây nguyên.

Những "người hùng" thầm lặng giúp gia đình liệt sĩ

Chuyến xe nghĩa tình hôm nay đưa 5 hài cốt liệt sĩ nằm rải rác khắp tỉnh thành về quê, chỉ là một trong hàng trăm chuyến xe mà gia đình anh Nguyễn Mạnh Hùng tài trợ và phối hợp với nhóm tình nguyện của ông Nguyễn Sỹ Hồ thực hiện, đưa hàng ngàn liệt sĩ về quê cha đất tổ. 

"Có những chuyến phải dùng 3 xe, đưa 39 liệt sĩ về khắp các tỉnh thành", anh Hùng cho biết.

Tôi hỏi, có chuyến đón hài cốt liệt sĩ nào phải đi các nghĩa trang ở nhiều tỉnh thành như chuyến này không? Cựu chiến binh Nguyễn Văn Ý bảo: "Đến nghĩa trang 3 tỉnh thành đón hài cốt liệt sĩ là chuyện nhỏ".

Ông Nguyễn Sỹ Hồ nói thêm: "Chúng tôi đón liệt sĩ an táng tại 4 - 5 nghĩa trang cách rất xa ở miền Nam, sau đó đưa về nhiều tỉnh thành từ Trung ra Bắc là chuyện không hiếm".

Trên chuyến xe vừa qua, bà Hồ Thị Quy, em gái của liệt sĩ Quỳnh nước mắt cứ chan hòa. "Anh Quỳnh nhập ngũ chiến đấu tại chiến trường Campuchia. Nghe tin báo anh hy sinh, bố mẹ đã khóc rất nhiều. Biết anh ấy nằm ở nghĩa trang này rất lâu rồi, nhưng vì kinh tế quá khó khăn, nay mới nhờ được gia đình anh Nguyễn Mạnh Hùng tài trợ chi phí và nhóm tình nguyện của anh giúp đỡ hồ sơ, thủ tục để đưa anh Quỳnh về với tổ tiên", lấy tay quệt nước mắt, bà Quy tâm sự.

Ông Từ Đức Hoa, anh ruột liệt sĩ Từ Đức Đàn bùi ngùi kể lại ký ức về người anh: "Anh em tôi mồ côi cả cha mẹ khi còn nhỏ. Hồi còn đi học, chú Đàn học khá lắm. Nhưng tốt nghiệp cấp 2 thì làm đơn tình nguyện đi quân đội theo tiếng gọi non sông. Em tôi nhập ngũ tháng 6.1978, lúc đó mới 22 tuổi".

Biết em trai hy sinh tại chiến trường Campuchia, nhưng 47 năm rồi gia đình ông cố gắng tìm kiếm song không biết mộ liệt sĩ Đàn ở đâu. Cho đến tháng 7 năm ngoái, ông Nguyễn Sỹ Hồ, người tình nguyện tìm mộ liệt sĩ, báo tin liệt sĩ Từ Đức Đàn được chôn cất tại một nghĩa trang thuộc tỉnh An Giang. 

Sau đó, ông Sỹ Hồ lên kế hoạch rồi nhờ gia đình anh Nguyễn Mạnh Hùng tài trợ toàn bộ chi phí để đưa hài cốt liệt sĩ Đàn về quê nhà.

"Trong lòng tôi xúc động vô cùng khi được các nhà hảo tâm giúp đỡ đưa hài cốt chú ấy về nghĩa trang liệt sĩ ở địa phương để tiện thăm viếng, chăm sóc", ông Hoa trải lòng.

Anh Trần Tiến Vỹ, cháu của liệt sĩ Đàn, luôn miệng cảm ơn những người tình nguyện tìm mộ và đưa hài cốt người cậu của mình về quê. "Bác Sỹ Hồ, anh Mạnh Hùng và các tình nguyện viên trong chuyến xe này quá tốt. Nếu không có họ, chưa biết khi nào tìm được mộ người cậu và đưa về đoàn tụ với gia đình", anh Vỹ bày tỏ.

Rời miền Tây, chuyến xe đưa hài cốt liệt sĩ về quê, cùng người thân và những tình nguyện viên vẫn miệt mài lăn bánh. Họ tiếp tục đến các nghĩa trang ở Kon Tum (nay là Quảng Ngãi), Quảng Nam (nay là TP.Đà Nẵng) để đón 3 hài cốt liệt sĩ còn lại là các liệt sĩ Trần Văn Vân, Nguyễn Văn Minh, Nguyễn Văn Nếp hy sinh trong kháng chiến chống Mỹ, cùng người thân của họ về tỉnh Thái Nguyên.

Chiều 24.7 và sáng 25.7, hài cốt liệt sĩ Đàn và liệt sĩ Quỳnh đã được bàn giao cho gia đình ở quê nhà. Sau đó, đoàn tình nguyện lại vội vàng lên đường tiến về vùng núi phía Bắc xa xôi để kịp bàn giao 3 hài cốt liệt sĩ ở các điểm khác nhau của tỉnh Thái Nguyên.