TP.HCM thuê tư vấn làm đô thị TOD dọc hơn 1.000 km metro

Ban Quản lý đường sắt đô thị TP.HCM đang chuẩn bị hồ sơ thuê tư vấn rà soát, xác định các khu vực có thể phát triển đô thị TOD dọc theo 1.012 km metro.

Ngày 23.9, UBND TP.HCM phối hợp Tổng lãnh sự quán Anh tại TP.HCM tổ chức hội thảo nâng cao năng lực triển khai định hướng phát triển đô thị theo giao thông công cộng (TOD).

Ông Bùi Xuân Cường, Phó chủ tịch UBND TP.HCM, cho biết TP.HCM đang ở thời điểm bản lề của quá trình phát triển khi vừa hoàn thành hợp nhất với tỉnh Bình Dương và tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, mở rộng không gian lên hơn 6.700 km², dân số khoảng 14 triệu người.

Với tầm vóc mới, TP.HCM xác định mục tiêu trở thành siêu đô thị tầm khu vực, trung tâm tài chính, thương mại, logistics, công nghiệp công nghệ cao và du lịch biển quy mô khu vực, đóng vai trò then chốt trong mạng lưới kinh tế và sáng tạo quốc gia và khu vực.

Trước bối cảnh đó, quy hoạch giao thông và đô thị ngày càng quan trọng để đảm bảo sự hài hòa, đồng bộ và phát triển hạ tầng nhanh chóng, với hệ thống đường sắt đô thị đóng vai trò xương sống cho vận tải công cộng.

Hướng tới mục tiêu hoàn thành 355 km đường sắt đô thị vào năm 2035 như đã được đặt ra trong Nghị quyết 188 của Quốc hội, TP.HCM đang tập trung triển khai các tuyến metro trọng điểm như metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) tại khu vực Bình Dương cũ, tuyến metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương) và nghiên cứu mở rộng kết nối vùng.

Cuối tháng 8.2025, HĐND TP.HCM ban hành nghị quyết quy định về lập, thẩm định, phê duyệt và điều chỉnh quy hoạch khu vực phát triển đô thị TOD. "Đây là bước đi quan trọng, tạo cơ sở pháp lý ban đầu cho việc triển khai mô hình TOD trên địa bàn TP.HCM, hướng đến giải quyết ách tắc giao thông, tạo lập một hệ thống giao thông thông minh, với luồng di chuyển tối ưu", ông Cường đánh giá.

Nên chọn 1 - 3 vị trí làm thí điểm

Mở đầu hội thảo, ông Ian Lindsay, chuyên gia đến từ Crossrail International (đơn vị tư vấn thuộc Bộ Giao thông vận tải Vương quốc Anh) giới thiệu một số mô hình TOD thành công tại Anh, Hồng Kông, Singapore, Philippines.

Ông Ian Lindsay khuyến nghị trước mắt nên chọn 1 - 3 vị trí thí điểm và bắt tay vào triển khai TOD thực tế để xây dựng năng lực, uy tín và xác định những trở ngại chưa lường trước được. Đồng thời, đảm bảo sự phối hợp giữa đội ngũ triển khai TOD chuyên trách với các đội ngũ triển khai đường sắt đô thị.

Ngoài ra, đại diện đơn vị tư vấn cho rằng quá trình triển khai cần đảm bảo sự cân bằng giữa thông lệ quốc tế tốt nhất với điều kiện địa phương; điều chỉnh các tiêu chuẩn xây dựng phù hợp với các nguyên tắc TOD.

Ông Nguyễn Tuấn Thành, Phó trưởng phòng Hợp tác công tư, Ban Quản lý phát triển đô thị TP.HCM, cho rằng việc tái cấu trúc đô thị theo mô hình TOD, cần ưu tiên tuyến đường sắt đã có sẵn, có nhu cầu cao, liên kết vùng, tập trung vào các quỹ đất công do Nhà nước quản lý hoặc doanh nghiệp được Nhà nước cho thuê đất đã gần hết thời gian thuê.

Thứ 2 là phát triển theo cụm TOD tại khu vực có thể thu hồi giá trị đất cao để tái đầu tư, và đặc biệt phải phân kỳ đầu tư theo 3 giai đoạn để tạo dòng tiền và tăng khả năng hấp thụ sản phẩm bất động sản của thị trường.

Ông Thành cho biết trong 5 năm đầu (tính từ năm 2025), TP.HCM đầu tư tuyến metro số 2 (dự kiến cuối năm 2025 khởi công), tuyến metro số 2 nối dài (Bến Thành - Thủ Thiêm - sân bay Long Thành) và vành đai 3.

Giai đoạn 10 - 15 năm tiếp theo, đầu tư 3 tuyến metro số 3, 4, 6 để tạo mạng lưới đường sắt đô thị khép kín, thuận tiện trong việc di chuyển trong nội thành của TP.HCM (cũ). Đồng thời, đầu tư tuyến metro số 2 (tỉnh Bình Dương cũ) và tuyến metro Vũng Tàu - sân bay Long Thành nhằm hình thành mạng lưới đường sắt đô thị liên kết TP.HCM mới với sân bay Long Thành.

Giai đoạn 15 năm sau, ông Thành cho rằng cần tiếp tục đầu tư các tuyến metro số 5, 7, 8, 9, 10 cho đến khi hoàn thành đầu tư mạng lưới đường sắt đô thị để tạo mạng lưới đường sắt đô thị hoàn chỉnh, khép kín, thuận tiện di chuyển cho người dân.

Đại diện Ban Quản lý phát triển đô thị TP.HCM cho biết trong 5 năm đầu cần tập trung nghiên cứu 3 mô hình TOD dọc tuyến metro số 1, metro số 2, tuyến vành đai 3.

Trong đó, phát triển 11 vị trí đã được xác lập gồm: ô phố I/82a Tây Thạnh, trung tâm triển lãm và trung tâm thể dục thể thao quận Tân Bình, khu C30, khu vực quanh ga Phước Long, khu đất nông trường dừa, khu vực 29 ha thuộc phường Long Bình, khu số 8 Tân Hiệp, khu số 6 Xuân Thới Thượng, khu 105 ha Xuân Thới Sơn, khu số 1 Tân Hiệp, khu vực xung quanh vị trí ga Tân Kiên.

Rà soát nhà ga đủ điều kiện làm đô thị TOD

Ông Nguyễn Quốc Hiển, Phó trưởng ban Quản lý đường sắt đô thị TP.HCM, cho biết đơn vị này đang chuẩn bị một gói thầu tư vấn với 4 nội dung lớn về phát triển đường sắt và phát triển đô thị TOD.

Đầu tiên là điều chỉnh, cập nhật lại mạng lưới đường sắt của TP.HCM, bao gồm chiều dài và vị trí chi tiết nhà ga. Tiếp đó, dọc theo 1.012 km đường sắt đô thị như dự kiến sẽ xác định vị trí nhà ga có thể phát triển đô thị TOD. "Dự kiến có khoảng 700 - 800 nhà ga nhưng không phải nhà ga nào cũng có thể phát triển TOD mà phải đánh giá thực tế mức độ phù hợp để xác định khu vực, hành lang có thể triển khai", ông Hiển nói thêm.

Bên cạnh đó, đơn vị tư vấn cũng sẽ xác định nguồn lực thu về từ quỹ đất để cân đối nguồn lực đầu tư mạng lưới đường sắt cũng như xây dựng khung kỹ thuật, dải tốc độ đường sắt tại TP.HCM.