TP.HCM loay hoay với hàng chục ngàn tấn rác thải

Ước tính, mỗi ngày TP.HCM thải ra đến 10.000 tấn rác sinh hoạt, nhưng thời gian qua, việc thu gom, phân loại, xử lý lượng rác thải khổng lồ này đã phát sinh nhiều bất cập.

Đô thị lớn nhất nước lo "vỡ trận" vì rác

Giữa năm 2025, không ít người dân TP.HCM một phen "hú vía" khi UBND TP ban hành đơn giá thu gom rác mới áp dụng từ ngày 1.6. Cụ thể, hình thức và mức giá rác sẽ được tính dựa trên khối lượng hoặc thể tích. Do không có hướng dẫn cụ thể nên nhiều người hiểu nhầm rằng "từ ngày 1.6, mỗi lần bỏ rác phải cân ký tính tiền theo khối lượng". Tuy nhiên, sau đó, Sở NN-MT đã kịp thời giải thích để người dân yên tâm. Và thay đổi duy nhất chỉ là cách tính phí theo khu vực thay vì theo từng quận, huyện như trước kia.

Mới nhất, cách đây 2 hôm, dư luận lại phấp phỏng vì… rác. Cụ thể, ông Nguyễn Minh Nhựt, quyền Giám đốc Sở NN-MT TP.HCM, có văn bản khẩn gửi Công ty TNHH Xử lý chất thải Việt Nam (VWS - đơn vị quản lý bãi rác Đa Phước). Nguyên nhân liên quan đến việc từ ngày 15.8, bãi rác Đa Phước chỉ tiếp nhận rác vào ban đêm (từ 18 giờ ngày hôm trước đến 6 giờ sáng hôm sau) thay vì suốt cả ngày như trước đó.

Trong văn bản, lãnh đạo Sở NN-MT cho biết do TP.HCM mới tiến hành sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa- Vũng Tàu, đồng thời thành lập chính quyền 2 cấp nên hệ thống chính quyền cấp phường, xã cần có thời gian để sắp xếp ổn định trong hoạt động hệ thống thu gom, vận chuyển rác sinh hoạt. Vì thế, Sở đề nghị công ty tạm thời giữ nguyên hoạt động giờ tiếp nhận rác sinh hoạt đã và đang thực hiện cho đến sau khi TP tổng rà soát, sắp xếp lại quy trình thu gom, vận chuyển để đảm bảo an ninh chất thải (kéo dài thêm 45 ngày).

"Trong thời gian này, Sở sẽ làm việc với các địa phương và đơn vị vận chuyển để điều chỉnh thời gian giao rác. Đề nghị Công ty VWS cùng phối hợp với TP thực hiện để đảm bảo an ninh đô thị trong thời gian này", văn bản của Sở NN-MT nhấn mạnh.

Nhiều người quan tâm tới câu chuyện rác thải ở TP.HCM cảm thấy nhẹ nhõm khi chiều 15.8, ông Dương David Trung, Tổng giám đốc Công ty VWS - người được biết đến với biệt danh "Vua rác David Dương", đã có phản hồi đến UBND và Sở NN-MT TP.HCM. Theo đó, ông David Dương đồng ý gia hạn thời gian tiếp nhận rác như hiện tại đến ngày 30.11.2025 (nhiều hơn 60 ngày so với yêu cầu của Sở NN-MT). Từ ngày 1.12.2025, công ty sẽ chỉ tiếp nhận rác vào ban đêm.

Cụ thể, trong văn bản phản hồi của Công ty VWS - chủ đầu tư Khu liên hợp xử lý chất thải Đa Phước - do Tổng giám đốc Dương David Trung ký nêu rõ: Theo yêu cầu của TP và Sở NN-MT là cần có thêm thời gian sắp xếp lịch giao nhận rác cho Công ty VWS tại Khu liên hợp sau khi vừa sáp nhập các tỉnh thành. Để công việc thu gom, vận chuyển, giao và tiếp nhận rác không bị ứ đọng cũng như không gây sự khó khăn, ô nhiễm những khu xử lý rác khác do tiếp nhận gấp rút và gây quá tải do chưa chuẩn bị trước, Ban giám đốc Công ty VWS đồng ý gia hạn thời gian tiếp nhận, xử lý rác cho TP trong 24/24 giờ đến ngày 30.11.2025 để TP có thời gian làm việc với công ty và sắp xếp bố trí an toàn hệ thống thu gom, vận chuyển rác khi VWS bắt đầu chuyển đổi thời gian tiếp nhận rác vào ban đêm.

Vì sao rác về VWS giảm?

Nguồn cơn của sự việc này theo VWS là trước đây khối lượng rác do TP giao đến Khu liên hợp xử lý chất thải Đa Phước khoảng dưới 4.000 tấn/ngày đêm nên VWS chỉ hoạt động 1 ca 12 tiếng. Sau đó, TP giao thêm tổng khối lượng rác trên 5.000 tấn/ngày đêm và Khu liên hợp mở cửa 24/24 giờ để tiếp nhận và xử lý nhằm tránh tình trạng ùn tắc giao thông; các xe vận chuyển rác có thể quay đầu 2 hoặc 3 chuyến trong ngày.

Tuy nhiên, từ đầu năm 2025 đến nay, TP đã giảm khối lượng rác giao đến Khu liên hợp xử lý chất thải Đa Phước, còn khoảng 4.000 tấn/ngày đêm và chưa thanh toán tiền xử lý rác cho VWS. Hai việc này đã tạo gánh nặng cho công ty khi phải mở cửa 24/24 giờ; chi phí vận hành cao cho khối lượng rác ít, lại không được thanh toán tiền xử lý rác, khiến công ty gặp áp lực về tài chính, không thể gồng gánh thêm.

Từ tháng 5.2025, VWS đã gửi nhiều văn bản thông báo trước cho TP và Sở NN-MT về việc thay đổi thời gian tiếp nhận rác tại Khu liên hợp xử lý chất thải Đa Phước để các cơ quan liên quan có thời gian chuẩn bị. Đến ngày 10.7.2025, công ty tiếp tục có văn bản số 25154 về việc đồng ý gia hạn thời gian tiếp nhận rác lần cuối cùng đến ngày 15.8.2025...

Câu hỏi đặt ra là vì sao Sở NN-MT giảm lượng rác giao cho Đa Phước? Chuyện này bắt nguồn từ ngày 23.1, Công ty VWS ngưng tiếp nhận rác do công nhân ngừng việc tập thể vì chưa nhận được tiền lương, thưởng tết. Do vậy, vào ngày 24.1, UBND TP.HCM đã ban hành Công văn 601 chỉ đạo Sở TN-MT (trước khi sáp nhập) và các đơn vị có liên quan về phương án điều phối công tác thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn. Theo đó, nếu Công ty VWS cam kết không tái diễn tình trạng như vừa qua, Sở TN-MT sẽ chịu trách nhiệm điều phối khối lượng rác sinh hoạt trên địa bàn TP về Khu liên hợp xử lý chất thải rắn Đa Phước, bãi chôn lấp số 3 cùng các nhà máy xử lý rác hiện hữu.

Trong trường hợp Công ty VWS dừng tiếp nhận, xử lý rác, Sở TN-MT chủ trì, phối hợp với các địa phương điều chuyển khối lượng rác thải từ bãi rác Đa Phước về bãi chôn lấp số 3 tại Khu liên hợp xử lý chất thải Tây Bắc (Củ Chi) do Công ty TNHH MTV Môi trường Đô thị Thành phố (CITENCO) quản lý. UBND TP.HCM chấp thuận cho CITENCO đưa bãi chôn lấp số 3 vào hoạt động, nhằm tiếp nhận và xử lý khoảng 2.000 - 6.000 tấn chất thải rắn sinh hoạt mỗi ngày cho TP.HCM. Đồng thời, CITENCO triển khai các giải pháp dự phòng tiếp nhận thêm chất thải tại các bãi chôn lấp số 1, 1A và số 2 trong tình huống khẩn cấp nhằm đảm bảo an ninh chất thải cho TP. Từ đó, lượng rác về VWS giảm đã dẫn tới những diễn biến như kể trên.