TP.HCM chuyển xe xăng sang xe điện: Bắt đầu từ 400.000 shipper

Trong khi Hà Nội cấm xe máy chạy nhiên liệu hóa thạch vào vành đai 1 (từ tháng 7-2026), TP.HCM cũng "chuyển đổi xanh" từ xe xăng sang xe điện, bắt đầu với xe buýt và shipper, tài xế công nghệ.

Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM (HIDS) đã đề xuất chuyển đổi trước xe của shipper, tài xế công nghệ từ xe xăng sang xe điện với lộ trình cụ thể cùng nhiều chính sách hỗ trợ.

3 năm tới, chuyển đổi 400.000 xe xăng sang xe điện

ThS Lê Thanh Hải, giám đốc Trung tâm Tư vấn ứng dụng kinh tế (thuộc HIDS), đánh giá TP.HCM đang có những bước đi thận trọng suốt quá trình nghiên cứu, triển khai giải pháp kiểm soát khí thải phương tiện giao thông ở TP.HCM.

"Quá trình này, thành phố cần làm có lộ trình từng bước phù hợp thực tế để nhận được sự đồng thuận cao từ người dân. Trong đó, HIDS xác định nhóm xả thải nhiều nhất là shipper, tài xế xe công nghệ nên cần áp dụng chuyển đổi xe năng lượng sạch cho nhóm này trước.

Cùng với đó, khu vực có phạm vi dễ khoanh vùng áp dụng chính sách là Cần Giờ, Côn Đảo... Tới đây, chúng ta tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi xanh cho giao thông công cộng đạt 100% xe buýt xanh vào năm 2030", ông Hải nói.

Trong tháng 7-2025, HIDS trình đề án "Chuyển đổi xe 2 bánh từ xe xăng sang xe điện cho tài xế công nghệ và giao hàng tại TP.HCM" (một phần trong đề án kiểm soát khí thải chung của TP.HCM do Sở Xây dựng chủ trì).

Nếu được thông qua, thời gian dự kiến áp dụng từ 1-1-2026.

Theo đề án này, TP.HCM có khoảng 400.000 shipper, tài xế công nghệ hoạt động sẽ được chuyển đổi sang xe điện theo từng giai đoạn.

Lý giải chọn lực lượng này chuyển đổi trước, nội dung đề án cho hay mỗi ngày một tài xế di chuyển trung bình 80 - 120km, gấp 3-4 lần người dân thường (số liệu khảo sát), nên nhóm này cần được triển khai chuyển đổi trước tiên.

Từ đó, hình ảnh shipper, tài xế công nghệ di chuyển nhiều bằng xe điện êm ái, sạch đẹp góp phần thay đổi nhận thức, thúc đẩy nhu cầu dùng xe điện trong cộng đồng dân cư.

Cũng theo đề án, dự kiến từ tháng 1-2026, TP.HCM bắt đầu áp dụng những chính sách ưu đãi, đồng thời ngừng cho phép đăng ký mới phù hiệu (ngừng ký hợp đồng mới) đối với tài xế xe máy xăng có nhu cầu tham gia cung cấp dịch vụ trên các nền tảng gọi xe công nghệ.

Các tài xế sử dụng xe xăng đăng ký và được chấp nhận trước ngày 1-1-2026 vẫn hoạt động bình thường và cần có kế hoạch chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện.

Đề án đặt mục tiêu đến năm 2029 sẽ chuyển đổi toàn bộ xe 2 bánh từ xăng sang điện cho tất cả shipper và tài xế công nghệ, giảm 100% lượng khí thải gây ô nhiễm và khí nhà kính từ nhóm xe này.

Nhiều hỗ trợ cho tài xế

Đánh giá từ đề án cho thấy điện rẻ hơn xăng khoảng 80% trên mỗi km vận hành và xe điện có ít chi tiết bảo dưỡng hơn so với xe xăng (không thay nhớt, không cần bảo trì động cơ đốt trong). Từ đó, trung bình mỗi tài xế có thể tiết kiệm 1 - 1,3 triệu đồng/tháng. Quãng đường và số giờ hoạt động càng cao thì số tiền tiết kiệm càng lớn. Có thể thấy chuyển đổi xe điện còn đem lại lợi ích về thu nhập, tính kinh tế cho đội ngũ tài xế.

Đề án này cũng nêu rõ hàng loạt chính sách để khuyến khích các tài xế chuyển đổi xe xăng sang xe điện như miễn lệ phí trước bạ cho xe điện mới đăng ký lần đầu trong 2 năm, miễn thuế VAT cho tài xế xe công nghệ trong khoảng thời gian nhất định.

Đề án cũng đề xuất kinh phí từ ngân sách nhà nước hỗ trợ những trường hợp thu nhập thấp chuyển đổi (khoảng 10.000 xe trong diện này), mỗi tài xế có thể được hỗ trợ 8 triệu đồng/xe ban đầu để chuyển đổi phương tiện. Từ các khoản chi phí tiết kiệm khi không dùng xăng mà dùng điện, tài xế hoàn toàn có thể trả góp mua xe trong vòng 24 - 30 tháng.

Các đơn vị cũng phối hợp các bên liên quan nắm bắt về công suất điện khi chuyển đổi. Ví dụ tài xế hoạt động thì thường sạc vào ban đêm, nên có thể đảm bảo công suất điện ở giai đoạn đầu. Sau đó, khi thực hiện chuyển đổi mở rộng cần lên phương án đảm bảo công suất điện phục vụ nhu cầu lớn hơn.

Trong 3 năm tới phải có sự chuẩn bị để đảm bảo công suất điện nếu chuyển đổi hết 400.000 xe. Nhóm nghiên cứu cũng đưa ra giải pháp để nâng cấp hạ tầng trạm sạc; hỗ trợ tạo điều kiện cho doanh nghiệp thu mua, xử lý tái chế, loại bỏ xe 2 bánh chạy xăng...

Đồng tình nhưng lo thiếu trạm sạc

Hay tin này, nhiều shipper và tài xế công nghệ ủng hộ nhưng cũng có những băn khoăn. Một số shipper gợi ý nên thí điểm ở từng địa phương, ưu tiên những người có điều kiện chuyển đổi (nội thành hoặc khu chuyên về sinh thái trước), sau đó mở rộng dần.

Đặc biệt, hạ tầng và chính sách hỗ trợ phải thực sự đảm bảo hấp dẫn, mang lại lợi ích kinh tế cho người dân.

Chia sẻ với Tuổi Trẻ, anh Nguyễn Văn Mạnh (một shipper ở phường Thủ Đức) cho hay: "Tôi lo về vấn đề sạc pin, thời gian sạc. Ví dụ ngày chạy hơn 120km, lỡ xe mà hết pin giữa đường thì coi như mất cả buổi kiếm tiền.

Xe điện bây giờ giá vẫn cao, trong khi xe xăng đang chạy ngon lành. Chưa kể xe điện thường phải sạc lâu, mà tụi tôi không có thời gian đứng chờ vài tiếng đồng hồ.

Nếu phải chuyển qua xe điện ngay thì phải hỗ trợ mạnh tay. Có thể cho đổi xe cũ lấy xe mới, trả góp, trạm sạc cũng phải có khắp nơi chứ không là cực lắm. Mình chạy vì miếng cơm manh áo mà".

Còn anh Hồ Tính (shipper xe xăng) cũng tỏ ra lo ngại việc thiếu trạm sạc và ảnh hưởng đến thu nhập. "Giờ đơn hàng cạnh tranh lắm, ai nhanh thì được đơn, ai đứng sạc thì nghỉ chơi luôn nếu không có chính sách rõ ràng. Ví dụ hỗ trợ đổi xe, miễn phí sạc trong vài năm đầu, hoặc hỗ trợ tài chính cho các shipper", anh nói.

Nhiều shipper khác cũng đồng tình rằng nếu chưa đảm bảo được pin khỏe, sạc nhanh và hạ tầng đầy đủ thì rất khó để họ an tâm chuyển đổi. Họ cũng lo nếu không đủ điều kiện mua xe điện thì sẽ bị thiệt thòi trong việc nhận đơn, cạnh tranh không lại với người khác. Vì vậy việc chuyển đổi cần có thời gian nhất định, chính sách rõ ràng, lắng nghe nhiều người trong cuộc.