Tổng thống Trump tung 'liên hoàn trận' nhằm vào Nga

Tuần qua, Tổng thống Mỹ Donald Trump thể hiện thay đổi đáng kể lập trường về cuộc xung đột Ukraine, đồng thời tăng cường chỉ trích cũng như gây sức ép nhằm vào Nga.

Theo tờ The Wall Street Journal đưa tin sáng qua (27.9), trong cuộc gặp Tổng thống Trump bên lề Đại hội đồng LHQ vừa qua, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã đề nghị Washington cung cấp tên lửa Tomahawk cho Kyiv. Thông tin được dẫn nguồn từ quan chức Ukraine và 2 nguồn tin khác liên quan cuộc gặp.

Cú "quay xe" của ông Trump

Liên quan vấn đề trên, Nhà Trắng được cho là đang xem xét đề nghị trên. Không những vậy, dù chưa cam kết nhưng Tổng thống Trump thông báo với người đồng cấp Zelensky rằng Nhà Trắng sẵn sàng dỡ bỏ các hạn chế đối với việc Kyiv sử dụng vũ khí tầm xa do Mỹ sản xuất để tấn công bên trong nước Nga. Nếu thông qua đề nghị vừa nêu, ông Trump xem như đã thay đổi sách lược so với người tiền nhiệm Joe Biden. Hồi tháng 8, Tổng thống Trump từng lên tiếng chỉ trích người tiền nhiệm đã không cho phép Ukraine tấn công sâu vào lãnh thổ của Nga.

Thực tế, những ngày vừa qua, Tổng thống Trump đã thay đổi đáng kể quan điểm về cuộc xung đột Ukraine. Hồi tháng 2, ông Trump khẳng định Tổng thống Zelensky "không có lá bài nào" và phải "thực hiện một thỏa thuận" liên quan sự nhượng bộ sâu rộng đối với Điện Kremlin. Nhưng giờ đây, chủ nhân Nhà Trắng vừa tuyên bố Ukraine đang "ở vị trí chiến đấu và giành lại toàn bộ Ukraine trong hình thức ban đầu". Ông còn cho rằng Nga chỉ là "cọp giấy", tình hình kinh tế sa sút, lại không đạt vị thế quân sự như mục tiêu đề ra trên chiến trường Ukraine.

Sự thay đổi quan điểm như vậy có thể bắt nguồn từ việc mà ông Trump từng chia sẻ rằng bản thân "thất vọng" với Tổng thống Nga Vladimir Putin sau khi cuộc gặp thượng đỉnh giữa hai người ở Alaska (Mỹ) đã không đi đến diễn biến tích cực đáng kể nào cho triển vọng hòa bình ở Ukraine. Hiện nay, Mỹ đang tăng cường gây sức ép với Ấn Độ vì đã mua dầu thô từ Nga - điều mà ông Trump cho là giúp cho Moscow có nguồn lực để tiếp tục cuộc chiến ở Ukraine. Bên cạnh đó, gặp Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan mới đây, vị chủ nhân Nhà Trắng đã hối thúc nước này ngưng mua dầu từ Nga, đổi lại sẽ được Mỹ bán chiến đấu cơ thế hệ 5 tàng hình F-35. Đơn hàng F-35 đã bị Mỹ đóng băng sau khi Thổ Nhĩ Kỳ mua hệ thống tên lửa phòng không S-400 của Nga.

Căng thẳng hơn, trước diễn biến các máy bay không người lái (UAV) của Nga xâm phạm vùng trời một số đồng minh NATO, Tổng thống Trump vừa tuyên bố NATO nên bắn hạ các máy bay Nga nếu xâm phạm vùng trời.

Sức ép có đủ ?

Trả lời Thanh Niên hôm qua (27.9), chuyên gia tình báo quân sự Mỹ Carl O.Schuster (từng đứng đầu đơn vị tình báo quân sự NATO ở vùng Balkan) chỉ ra rằng: "Tổng thống Trump đang tăng thuế đối với một số quốc gia như Trung Quốc, Ấn Độ, đồng thời gây sức ép cả với các đồng minh châu Âu để giảm mua dầu mỏ và khí đốt tự nhiên của Nga. Tổng thống Trump thúc đẩy các đồng minh châu Âu của Mỹ mua vũ khí và đạn dược để tăng cường sức mạnh chiến đấu của quân đội Ukraine. Ông cũng đang thúc đẩy NATO với tư cách là một tổ chức và một số quốc gia thành viên triển khai lực lượng và hành động chống lại sự xâm nhập của Nga vào không phận của Ba Lan và các thành viên NATO khác. Tổng thống Trump đang kêu gọi các nước láng giềng ủng hộ Nga như Belorussia, Armenia, Azerbaijan và Moldova giảm hợp tác với Moscow".

Mặc dù vậy, vị chuyên gia cho rằng: "Khả năng chủ nhân Nhà Trắng thành công trong tất cả những nỗ lực này là rất thấp, nhưng tác động tổng thể sẽ là làm suy yếu nền kinh tế và năng lực quân sự của Nga, làm tăng chi phí kinh tế mà người dân Nga và chính quyền Moscow phải gánh chịu. Điều này có lợi cho Ukraine về mặt quân sự và chính trị, đồng thời có thể làm gia tăng những khó khăn quân sự của Moscow - vốn có thể làm giảm sút sự ủng hộ trong nước. Điều này sẽ gây áp lực buộc Điện Kremlin phải tập trung hơn vào an ninh cá nhân và có thể cân nhắc một lệnh ngừng bắn vào mùa xuân năm 2026".

Thực tế, dù chiếm một số ưu thế trên chiến trường, nhưng Nga cũng không đạt đột phá để thiết lập một vùng đệm biên giới ở miền bắc Ukraine. Mặt khác, cuộc chiến khiến Nga gặp khó khăn lớn về kinh tế, đồng thời không còn đủ nguồn lực cho các vấn đề khác. Điển hình, Nga không thể làm gì khi cuộc xung đột giữa Azerbaijan và Armenia bùng phát vào năm 2023. Cũng vì thế, Moscow vừa qua đã bị loại khỏi tiến trình hòa bình Azerbaijan - Armenia. Vì thế, sức ép mà Tổng thống Putin đang đối mặt là không hề nhỏ.