Tổng thống Trump thuần phục các 'ông lớn' công nghệ

Tổng thống Mỹ Donald Trump đang có nhiều động thái để các tập đoàn công nghệ hàng đầu của nước này phải nghe theo các chỉ dẫn của Nhà Trắng.

Tuần qua, giới quan sát bất ngờ trước hình ảnh CEO Tim Cook của Apple tặng món quà lưu niệm đặc biệt cho Tổng thống Trump. Món đồ lưu niệm có khắc 2 dòng chữ "Tổng thống Donald Trump" - "Chương trình sản xuất Apple tại Mỹ" cùng logo "táo cắn dở" và chữ ký của ông Tim Cook. Tất cả được khắc trên nền kính Corning gắn trên đế vàng 24 karat từ bang Utah (Mỹ), cùng dòng chữ nhỏ "Được sản xuất tại Mỹ 2025".

Lá bài thuế

Món quà được đánh giá là nhằm thể hiện thiện chí của người đứng đầu Apple với vị chủ nhân Nhà Trắng. Không những vậy, tại Nhà Trắng, ông Tim Cook cùng Tổng thống Trump công bố Apple sẽ bổ sung khoản đầu tư trị giá 100 tỉ USD trong 4 năm tới. Kết hợp cùng khoản cam kết đầu tư 500 tỉ USD hồi tháng 2, tổng giá trị mà Apple cam kết đầu tư tại Mỹ lên đến 600 tỉ USD trong 4 năm tới.

Đây được xem là nỗ lực của CEO Tim Cook nhằm "xoa dịu" chỉ trích từ Tổng thống Trump về việc Apple "nói nhiều hơn làm" đối với các cam kết đầu tư ngay tại quê nhà là nước Mỹ. Mới đây, vào tháng 5, ông Trump đã công khai chỉ trích việc Apple đầu tư nhà máy ở Ấn Độ trong khi chưa "rục rịch" gì việc đầu tư tại Mỹ.

Gần đây, Apple gặp thách thức không nhỏ khi Ấn Độ, Trung Quốc và nhiều quốc gia châu Á bị Mỹ tăng thuế nhập khẩu. Các quốc gia này vốn đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng của Apple nên việc tăng thuế gây tổn thất không nhỏ cho "táo cắn dở". Trong bối cảnh như vậy, để tránh gặp phải các rắc rối khác thì việc cam kết đầu tư để làm hài lòng Tổng thống Trump là chọn lựa dễ hiểu của CEO Tim Cook.

Tuy nhiên, giới quan sát cũng cho rằng cần có thêm thời gian để đánh giá cam kết đầu tư của Apple. Hồi nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Trump (2017 - 2021), cụ thể theo tờ Financial Times là vào tháng 1.2018, Apple đã cam kết đầu tư 350 tỉ USD cho sản xuất của Mỹ trong 5 năm, bao gồm đầu tư trực tiếp cũng như chi tiêu cho các nhà cung cấp. Qua đó, Apple đã tránh bị tăng thuế. Thế nhưng, các cam kết này về sau được hiện thực hóa rất hạn chế.

Ngay cả với các khoản cam kết đầu tư mới đây, dường như Apple đã "cộng dồn" cả phần "chi tiêu cho các nhà cung cấp" mà trong thực chất bao gồm một số khoản đầu tư như TSMC - một nhà cung cấp của Apple - đã tiến hành mở nhà máy tại Mỹ. Từ cuối năm 2020, TSMC bắt đầu xúc tiến kế hoạch đầu tư lên đến 165 tỉ USD để sản xuất nhiều sản phẩm bán dẫn tiên tiến tại Mỹ.

Và nhiều rào cản

Tương tự, CEO Jensen Huang của NVIDIA hồi tháng 5 đã chỉ trích các chính sách thương mại của Tổng thống Trump đã khiến tập đoàn này thiệt hại khoảng 10,5 tỉ USD. Trong đó, riêng hàng tồn kho thiệt hại đã lên đến 4,5 tỉ USD. Nguyên nhân không phải vì chính sách thuế, mà bắt nguồn từ các lệnh của Nhà Trắng ngăn cản việc xuất khẩu các chip tiên tiến phục vụ cho việc phát triển trí tuệ nhân tạo (AI). Trong đó, việc cấm NVIDIA xuất khẩu nhiều loại chip AI sang Trung Quốc và một số nước đã gây thiệt hại lớn cho tập đoàn này, bởi Trung Quốc là một bên mua rất lớn. Trước áp lực như vậy, theo tờ The New York Times, ông Huang đã phải vận dụng đến đội ngũ lobby để thuyết phục Tổng thống Trump dỡ bỏ một số hạn chế xuất khẩu. Thậm chí, ông Huang còn xuất hiện cùng Tổng thống Trump trong một số sự kiện. Kết quả, Reuters hôm qua 9.8 đưa tin Bộ Thương mại Mỹ đã cấp phép cho NVIDIA xuất khẩu bộ xử lý đồ họa H20, có nhiều hỗ trợ để phát triển AI, cho thị trường Trung Quốc.

Mới nhất, Intel cũng đã vào tầm ngắm của Nhà Trắng. Viết trên mạng xã hội Truth Social ngày 7.8, Tổng thống Trump chỉ trích: "Tổng giám đốc Intel đang trong tình trạng xung đột lợi ích nghiêm trọng và phải từ chức, ngay tức khắc. Không có giải pháp nào khác cho vấn đề này".

Tổng giám đốc Intel đương nhiệm là ông Lip-Bu Tan sinh ra trong một gia đình Hoa kiều ở Malaysia. Sau đó, ông học đại học ở Singapore và Mỹ, rồi ở lại làm việc tại Mỹ. Là một người từng giữ nhiều vị trí quan trọng trong các tập đoàn công nghệ hàng đầu của Mỹ, ông Lip-Bu Tan trở thành CEO của Intel kể từ tháng 3 vừa qua.

Tuy nhiên, truyền thông Mỹ từng chỉ ra ông liên quan một số quỹ đầu tư đang có các hoạt động kinh doanh tại Trung Quốc - vốn đang có cuộc cạnh tranh quyết liệt với Mỹ về công nghệ. Đây là điều Tổng thống Trump ám chỉ trong nội dung mà ông viết ở trên. Nhất là khi Intel đang có nhiều dự án hợp tác cùng Bộ Quốc phòng Mỹ.

Giãi bày sau cáo buộc của Tổng thống Trump, CEO Lip-Bu Tan đã đưa ra thông cáo chính thức để khẳng định: "Mỹ đã là quê hương của tôi hơn 40 năm. Tôi yêu đất nước này và vô cùng biết ơn những cơ hội mà nó đã mang lại cho tôi".

"Tôi đánh giá cao sự lãnh đạo của ông ấy trong việc thúc đẩy các ưu tiên trên, và tôi tự hào được lãnh đạo một công ty đóng vai trò trung tâm trong các mục tiêu đó", ông Lip-Bu Tan nhấn mạnh. CEO Intel cũng khẳng định tập đoàn đang hợp tác với chính quyền Mỹ để giải quyết các lo ngại được nêu.

Hiện nay, Intel đang giải quyết nhiều thách thức trong kinh doanh nên các khoản hỗ trợ từ chính phủ Mỹ cũng như các hợp đồng với Lầu Năm Góc đóng vai trò quan trọng đối với Intel. Đây có thể là "lá bài tẩy" để vị chủ nhân Nhà Trắng gây sức ép với Intel nhằm đạt được mong muốn.