Tổng thống Pháp rơi vào thế khó

Ngày 8/9, Quốc hội Pháp đã bãi nhiệm Thủ tướng Bayrou, đồng minh chủ chốt của Tổng thống Macron. Bài toán chính trị - kinh tế của tổng thống Pháp càng trở nên phức tạp hơn.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đứng trước những lựa chọn khó. Ảnh: Reuters.

Ông Bayrou đã kêu gọi bỏ phiếu nhằm thông qua kế hoạch tiết kiệm 51 tỷ USD, trong đó có việc hủy hai ngày nghỉ lễ và đóng băng chi tiêu chính phủ. Kết quả, có 364 phiếu chống kiến nghị bất tín nhiệm tại Quốc hội, cao hơn nhiều so với mức 280 phiếu để lật đổ chính phủ. Ông Bayrou buộc phải rời khỏi chức thủ tướng.Điện Élysée thông báo Tổng thống Emmanuel Macron sẽ bổ nhiệm Thủ tướng mới trong vài ngày tới. Bộ trưởng Quốc phòng Sébastien Lecornu và Bộ trưởng Tư pháp Gérald Darmanin được coi là hai ứng viên sáng giá, song nhiều chuyên gia hoài nghi liệu người kế nhiệm có thể tháo gỡ những khó khăn lớn mà nước Pháp đang đối mặt hay không.

Tổng thống “mắc kẹt” trong thế giằng co

Tình trạng bất ổn chính trị gần đây đang làm gia tăng lo ngại của giới đầu tư. Lãi suất trái phiếu chính phủ Pháp đã vượt mức của Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và Hy Lạp - những nước từng ở tâm điểm khủng hoảng nợ khu vực đồng euro. Nếu Pháp bị hạ bậc tín nhiệm quốc gia vào ngày 12/9, uy tín kinh tế của nước này tại châu Âu sẽ chịu tác động đáng kể.

Tổng thống Macron hiện đối mặt với hai lựa chọn: hoặc nhường quyền kiểm soát chính sách đối nội cho đảng Xã hội để thông qua ngân sách, hoặc giải tán Quốc hội và tổ chức bầu cử sớm - kịch bản mà nhiều chuyên gia cho rằng sẽ tạo lợi thế lớn cho đảng Tập hợp Quốc gia của bà Marine Le Pen.

Việc ông Bayrou rời nhiệm sở cũng làm dấy lên các lời kêu gọi Tổng thống Macron từ chức. Theo tờ Political, tỷ lệ ủng hộ dành cho tổng thống đã giảm xuống mức thấp nhất từ trước đến nay. Các khảo sát cho thấy ông không còn giữ được mức tín nhiệm như giai đoạn đỉnh điểm năm 2018-2019.

Các đảng đối lập liên tục chỉ trích ông Macron là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng bế tắc.

“Tổng thống là người duy nhất phải chịu trách nhiệm cho cuộc khủng hoảng này”, lãnh đạo đảng Xã hội Boris Vallaud phát biểu tại Quốc hội.

Trong khi đó, bà Marine Le Pen, lãnh đạo đảng cực hữu Tập hợp Quốc gia, kêu gọi giải tán Quốc hội, dù một cuộc bầu cử mới có nguy cơ khiến tình hình chính trị thêm chia rẽ.

Khủng hoảng bắt nguồn từ quyết định của ông Macron vào năm 2024, khi ông kêu gọi bầu cử sớm sau kết quả bất lợi của đảng Tập hợp Quốc gia trong cuộc bầu cử. Tuy nhiên, động thái này khiến khối trung dung của ông mất thêm ghế vào tay cả cực hữu lẫn cực tả.

Trong bối cảnh tài chính Pháp rối ren và có thể tác động đến toàn bộ Liên minh châu Âu, nỗ lực củng cố vị thế của phe trung dung càng gặp nhiều khó khăn khi cả hai cực đều bất đồng sâu sắc về chính sách kinh tế.

Cả cánh tả và cánh hữu đều tuyên bố sẽ thúc đẩy bỏ phiếu bất tín nhiệm ngay nếu ông Macron tiếp tục bổ nhiệm một thủ tướng trung dung.

Theo khảo sát của Elabe, nếu có thêm một cuộc bầu cử Quốc hội, đảng Tập hợp Quốc gia sẽ dẫn đầu, phe cánh tả đứng thứ hai, còn khối trung dung của ông Macron rơi xuống vị trí thứ ba.

Về lý thuyết, Tổng thống Macron có thể chọn một thủ tướng từ phe khác, nhưng nếu chọn cánh hữu thì cánh tả sẽ ngăn cản, và ngược lại. Ông hiện phải nỗ lực giữ vững sự cân bằng trong bối cảnh cả hai phe đối lập đều gia tăng sức ép và cam kết sẽ chống lại mọi kế hoạch cắt giảm chi tiêu công.

Tia hy vọng hàn gắn đất nước

Trong bài phát biểu từ biệt trước Quốc hội, ông Bayrou cảnh báo về tình hình tài chính nghiêm trọng của Pháp. Ông nhấn mạnh rằng các nghị sĩ có thể thay đổi chính phủ, nhưng không thể “xóa bỏ thực tế”.

Cựu Thủ tướng Bayrou cho biết quốc gia này đang phải gánh chịu mức nợ "đe dọa đến tính mạng". Ảnh: Reuters

Cựu Thủ tướng cho biết nước Pháp đang gánh khoản nợ “đe dọa đến tính mạng”. Một kịch bản đang được cân nhắc: Tổng thống thành lập một liên minh lớn, trải dài từ phe bảo thủ đến đảng Xã hội, kèm theo thỏa thuận “không đối đầu”.

Theo đó, đảng Xã hội sẽ không tìm cách hạ bệ một chính phủ trung hữu do một nhân vật trung dung thiên tả lãnh đạo, đổi lại họ được nhượng bộ về ngân sách. Song song là một thỏa thuận tương tự với đảng Cộng hòa, họ sẽ chấp nhận một chính phủ thiên tả nếu cũng đạt được nhượng bộ ngân sách.

Trên lý thuyết, một chính phủ nhận được sự ủng hộ từ cả đảng Xã hội lẫn đảng Cộng hòa sẽ có cơ sở vững chắc hơn so với nội các trung hữu của ông Bayrou.

Tuy nhiên, bối cảnh hiện nay khiến khả năng này khó thành hiện thực. Ông Laurent Wauquiez, lãnh đạo Quốc hội của Les Républicains, khẳng định đảng ông sẽ không chấp nhận một chính phủ Xã hội chịu ảnh hưởng sâu sắc từ cánh tả cấp tiến.

Trong khi đó, đảng Xã hội đề xuất đánh thuế người giàu và hủy bỏ ưu đãi thuế cho doanh nghiệp mà ông Macron ban hành, những điều vốn bị coi là “vùng cấm” đối với phe bảo thủ.

Bà Marine Le Pen cũng tỏ ý nghi ngờ khả năng của ông Macron trong việc duy trì thế cân bằng trung dung và thuyết phục một liên minh tả - hữu cùng thông qua ngân sách. Theo bà, “giải tán Quốc hội không phải là lựa chọn, mà là nghĩa vụ”.

Giữa lúc xã hội Pháp chìm trong căng thẳng, chính phủ kế nhiệm sẽ phải đối diện sức ép dữ dội từ dư luận. Các công đoàn đã kêu gọi tổng đình công toàn quốc vào ngày 10/9 và lên kế hoạch biểu tình quy mô lớn ngày 18/9 để phản đối biện pháp cắt giảm chi tiêu công.

Trước tình hình đó, Tổng thống Macron buộc phải nhanh chóng tìm giải pháp trong nội bộ và bổ nhiệm thủ tướng mới, người sẽ phải gánh trách nhiệm dẫn dắt cuộc chiến ngân sách trong bối cảnh đất nước bế tắc.