Tòa án Tối cao nhận vụ kiện về thuế nhập khẩu của ông Trump

Ngày 9/9, Tòa án Tối cao chấp thuận đơn kháng cáo của Bộ Tư pháp Mỹ, về phán quyết trước đó của Tòa phúc thẩm liên bang khu vực Washington. Cơ quan này sẽ xem xét tính hợp pháp của các chính sách thuế nhập khẩu mà Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố trong nhiệm kỳ này. Tuần trước, chính phủ Mỹ đã thúc giục tòa án nhanh chóng đưa ra phán quyết.

Tòa án Tối cao đã đưa vụ việc này vào diện xét xử nhanh. Cuộc tranh luận đầu tiên giữa các bên sẽ diễn ra vào tuần đầu tháng 11.

Ngày 29/8, Tòa Phúc thẩm Liên bang khu vực Washington ra phán quyết các mức thuế nhập khẩu ông Trump áp dụng dựa trên Đạo luật Quyền Kinh tế Khẩn cấp (IEEPA) là bất hợp pháp. Tuy nhiên, họ vẫn cho phép thuế này tiếp tục duy trì đến ngày 14/10 để chính quyền Trump nộp đơn kháng cáo lên Tòa án Tối cao.

Hồi tháng 5, Tòa án Thương mại Quốc tế (CIT) tại Manhattan cũng ra phán quyết tương tự. Phán quyết trên dựa trên 2 vụ kiện. Một của 5 doanh nghiệp nhập khẩu nhỏ. Và một của 12 bang tại Mỹ, gồm Arizona, Colorado, Connecticut, Delaware, Illinois, Maine, Minnesota, Nevada, New Mexico, New York, Oregon và Vermont.

Tòa án Tối cao Mỹ cũng đồng ý xem xét một vụ kiện riêng do Learning Resources - một công ty đồ chơi gia đình khởi kiện. Nội dung vẫn là về thuế nhập khẩu của ông Trump.

IEEPA được quốc hội Mỹ thông qua năm 1977, dưới thời tổng thống Jimmy Carter. Đạo luật trao quyền điều tiết thương mại cho tổng thống sau khi tuyên bố tình trạng khẩn cấp để đối phó "bất kỳ mối đe dọa bất thường nào nhằm vào an ninh quốc gia, chính sách đối ngoại hoặc kinh tế Mỹ bắt nguồn hoàn toàn hoặc phần lớn từ ngoài Mỹ". Đạo luật cho phép tổng thống "chặn các giao dịch, đóng băng tài sản để đối phó với nguy cơ" và phải báo cáo tình hình với quốc hội 6 tháng một lần. Trong trường hợp Mỹ bị tấn công, tổng thống có thể tịch thu tài sản có liên quan đến quốc gia, tổ chức hoặc cá nhân hỗ trợ cuộc tấn công đó.

Ông Trump là tổng thống đầu tiên dùng IEEPA để áp thuế, với lý do Mỹ mất cân bằng thương mại, suy giảm năng lực sản xuất và cần chặn dòng chảy ma túy xuyên biên giới. Hồi tháng 4, ông ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia với lý do nước này nhập khẩu nhiều hơn xuất khẩu suốt hàng thập kỷ.

Thuế nhập khẩu là công cụ chính trong chương trình nghị sự của ông Trump nhiệm kỳ này. Đến nay, ông đã áp thuế lên hầu hết đối tác thương mại, với mức 10-50%. Ngoài ra, Tổng thống Mỹ còn áp thuế riêng với các sản phẩm như nhôm, thép, xe hơi, linh kiện xe hơi. Ông cho biết việc này nhằm tái cân bằng thương mại toàn cầu, giảm thâm hụt cho Mỹ và buộc các đối tác nhượng bộ trong đàm phán.

"Thực tế, Tổng thống Trump đã hành động hợp pháp khi sử dụng quyền áp thuế theo IEEPA để xử lý tình trạng khẩn cấp quốc gia và bảo vệ an ninh, kinh tế đất nước. Chúng tôi kỳ vọng sẽ giành chiến thắng cuối cùng tại Tòa án Tối cao", người phát ngôn Nhà Trắng Kush Desai cho biết.

Trong khi đó, Jeffrey Schwab, luật sư của tổ chức pháp lý Liberty Justice Center đại diện cho các doanh nghiệp nhỏ khởi kiện, cũng tin tưởng Tòa án Tối cao sẽ công nhận tổng thống không có quyền đơn phương áp thuế theo luật này. "Quốc hội, chứ không phải tổng thống, mới có quyền áp thuế theo hiến pháp", Schwab nói.

Vài ngày trước, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cảnh báo nước này sẽ phải hoàn trả số tiền khổng lồ nếu thua kiện. "Số thuế nhập khẩu dự kiến thu được khoảng 750-1.000 tỷ USD tính tới tháng 6/2026 - thời điểm ra phán quyết. Khi đó, việc hoàn trả chúng sẽ gây ra xáo trộn rất lớn", Bessent nói.

Hà Thu (theo Reuters)