Tính thuế với hộ kinh doanh: Cách nào cho thỏa đáng?

Ngưỡng doanh thu tính thuế hộ kinh doanh vừa được Bộ Tài Chính đề xuất lên 500 triệu đồng/năm, thay cho mức 200 triệu đồng/năm đang bị cho là quá thấp.

Tuy nhiên xung quanh ngưỡng doanh thu và cách tính thuế dự kiến này, đang có những ý kiến khác nhau.

Cần hướng dẫn chi tiết chi phí được trừ

Ngày 27-11, Bộ Tài chính đã có văn bản trình Thủ tướng Phạm Minh Chính và Phó thủ tướng Hồ Đức Phớc về việc tiếp thu, giải trình ý kiến của đại biểu về dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi.

Theo đó, Bộ Tài chính đề xuất ngưỡng doanh thu tính thuế hộ kinh doanh lên 500 triệu đồng/năm. Trên ngưỡng này hộ kinh doanh mới phải chịu thuế trên phần vượt.

Đồng thời, với phần doanh thu trên ngưỡng từ 500 triệu đến 3 tỉ đồng/năm, trường hợp tính được chi phí, hộ kinh doanh được nộp thuế với thuế suất 15% thu nhập (doanh thu - chi phí) như doanh nghiệp siêu nhỏ. Trường hợp không tính được chi phí thì nộp thuế tỉ lệ như hiện nay cho phần doanh thu trên 500 triệu đồng.

Sau khi Bộ Tài chính đề xuất ngưỡng thu nhập tính thuế mới, trao đổi với Tuổi Trẻ, chị Lê Hồng Hạnh (chủ cửa hàng bán quần áo phố Chùa Bộc, Hà Nội) cho biết chị thấy mừng với ngưỡng doanh thu tính thuế đối với hộ kinh doanh được nâng lên 500 triệu đồng/năm mà Bộ Tài chính đề xuất. Đặc biệt là hộ kinh doanh được trừ mức này trước khi tính thuế và được chọn phương án tính thuế theo thu nhập (doanh thu - chi phí) với thuế suất 15%.

Với doanh thu năm nay ước 1,7 tỉ đồng, chị kể đang phải nộp thuế thu nhập cá nhân 0,5% trên toàn bộ doanh thu này. Nhưng từ năm sau, nếu đề xuất của Bộ Tài chính được áp dụng thì chị chỉ phải nộp thuế đối với phần doanh thu trên ngưỡng (1,7 tỉ đồng - 500 triệu đồng) là 1,2 tỉ đồng mà thôi.

Bên cạnh đó, chị Hạnh tính toán từ năm sau có thể sẽ chuyển sang tính thuế 15% thu nhập (doanh thu - chi phí) vì lợi hơn so với tính thuế tỉ lệ trên phần doanh thu trên ngưỡng tính thuế. Bởi giá vốn rất cao như một chiếc áo bán 400.000 đồng nhưng giá vốn 320.000 đồng rồi, đó là chưa kể một số hàng tồn không bán được. Ngoài ra, chi phí mặt bằng, tiền điện, phí vận chuyển, nhân công... rất lớn cũng sẽ được trừ trước khi tính thuế. Nên một lô hàng thường chỉ có lãi 5-7%, thậm chí có lô còn bị âm.

Tuy nhiên, bà Phạm Thu Lanh, chủ cửa hàng hoa tươi và trái cây (Đào Tấn, Hà Nội), cho rằng không phải hộ kinh doanh nào cũng phù hợp với cách tính thuế trên doanh thu - chi phí. Cụ thể vào trường hợp của bà, hơn 20 năm nay, bà kinh doanh tại nhà, không phải đi thuê mặt bằng. Vậy nên bà không có chi phí mặt bằng để được trừ.

Bên cạnh đó, chi phí điện, nước có phải tách riêng phần kinh doanh riêng, phần sinh hoạt riêng... Đây là những đặc thù kinh doanh của đa số hộ kinh doanh ở Việt Nam lâu nay. Chính vì vậy, chính sách cần hướng dẫn chi tiết và thật dễ thực hiện về các chi phí đảm bảo điều kiện gì để được trừ. Từng hộ kinh doanh sẽ tính toán và lựa chọn cách tính thuế cho phù hợp và có lợi cho mình.

Bác sĩ Võ Thị Đem, phòng khám Bác sĩ Võ Thị Đem (phường Xuân Hòa, TP.HCM), cho biết: "Chúng tôi không sợ đóng thuế nhưng quy định thuế mới khiến những người làm phòng khám như chúng tôi... "nhức não" quá".

Theo bác sĩ Võ Thị Đem, nghề y là ngành nghề đặc thù. "Chúng tôi không ngại đóng thuế nhưng phải sòng phẳng, không thể lấy tổng doanh thu để tính thuế mà phải tính trên lợi nhuận của cá nhân hoặc trừ đi một ngưỡng nhất định nào đó trước khi tính thuế. Vì vận hành phòng khám phải tốn rất nhiều chi phí như: thuê nhà, thuê nhân viên, trang thiết bị, vật tư tiêu hao...", bác sĩ Võ Thị Đem nói.

Nên có cơ chế cho hợp thức hóa hàng tồn kho

Một vấn đề mà chị Hạnh cũng như nhiều hộ kinh doanh mong mỏi chính sách sớm có hướng dẫn về hàng tồn mà không có hóa đơn. Đây là hàng sản xuất trong nước, người dân mình vẫn dùng bao lâu nay.

Bà Nguyễn Thị Dung, Giám đốc Công ty TNHH Tư vấn và Đại lý thuế D&P Việt Nam, gợi ý các hộ kinh doanh nên chọn cách tính doanh thu - chi phí khi chuyển sang thuế kê khai. Giai đoạn đầu, việc giải quyết câu chuyện hàng tồn kho hay mua hàng không có chứng từ, hóa đơn VAT sẽ chưa phổ biến. 

Nhưng về lâu dài, người bán hàng phải xuất hóa đơn, kê khai doanh thu; còn người mua hàng có thói quen lấy hóa đơn, thậm chí phải xuất hóa đơn thì mới mua hàng. Khi đó, câu chuyện chi phí, hàng hóa có hóa đơn sẽ không còn nhiều khó khăn nữa.

Về vấn đề xử lý hàng tồn không có hóa đơn, chứng từ, bà Dung cho biết đây là vấn đề nổi cộm mà nhiều hộ kinh doanh lo lắng. Hàng hóa được mua từ các làng nghề, hộ kinh doanh nhỏ lẻ nhưng không xuất hóa đơn. Một số hộ có lượng hàng tồn lên đến hàng tỉ đồng, không biết xử lý thế nào khi chuyển sang xuất hóa đơn điện tử đầy đủ.

Chia sẻ vấn đề này, bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam - cho rằng tất cả hóa đơn, chứng từ đầu vào của hàng tồn kho phải đảm bảo tính hợp thức, hợp pháp, nguồn gốc xuất xứ hàng hóa, đặc biệt đối với thực phẩm chức năng và thuốc chữa bệnh.

"Tuy nhiên, nếu hàng tồn này là hàng thật, không phải hàng gian lận, không phải hàng ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng thì cần có cơ chế cho phép hộ kinh doanh đưa vào chi phí, hoặc căn cứ trên biên bản kiểm kê để tính chi phí", bà Cúc kiến nghị.