TikTok thoát hiểm tại Mỹ

Thỏa thuận khung về TikTok không chỉ cứu ứng dụng này khỏi lệnh cấm tại Mỹ mà còn đánh dấu sự chuyển đổi chiến lược từ đối đầu sang cạnh tranh có kiểm soát giữa hai siêu cường.

Việc đạt được thỏa thuận khung về TikTok được chính quyền Mỹ thông báo ngày 16-9 mở ra hy vọng thoát hiểm cho ứng dụng này tại thị trường Mỹ.

Đây còn là dấu hiệu quan trọng về thay đổi trong chiến lược đối đầu thương mại giữa hai siêu cường Mỹ và Trung Quốc. Thỏa thuận thể hiện cách tiếp cận mềm dẻo hơn, tập trung vào kiểm soát dữ liệu thay vì tiêu diệt hoàn toàn doanh nghiệp.

Thỏa thuận đạt được sau tranh cãi

Theo đài CNBC ngày 16-9, Tổng thống Trump đã cho phép ByteDance có thêm ba tháng để thoái vốn khỏi hoạt động kinh doanh của TikTok tại Mỹ.

Đây là lần thứ tư ông Trump gia hạn bằng sắc lệnh hành pháp, có nghĩa Bộ Tư pháp Mỹ sẽ chưa thực thi luật an ninh quốc gia vốn sẽ cấm TikTok tại Mỹ cho đến ngày 16-12.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent tiết lộ các bên đã đạt được "thỏa thuận khung" về TikTok.

Theo báo Wall Street Journal ngày 16-9, khoảng 80% hoạt động kinh doanh của TikTok tại Mỹ sẽ chuyển từ ByteDance sang liên danh nhà đầu tư gồm Oracle, Silver Lake và Andreessen Horowitz. Liên danh mới sẽ được điều hành bởi hội đồng quản trị với đa số thành viên là người Mỹ, bao gồm một thành viên do chính quyền Trump bổ nhiệm.

Những tranh cãi liên quan TikTok ở Mỹ đã kéo dài gần một năm và đụng tới các cấp cao nhất của cả Mỹ và Trung Quốc. Ngày 19-9 tới, Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình dự kiến thảo luận tiếp về các điều khoản của thỏa thuận.

Thỏa thuận mới, dự kiến hoàn tất trong 30 - 45 ngày tới, bao gồm các nhà đầu tư mới, các nhà đầu tư hiện tại của ByteDance và Oracle duy trì cung cấp dịch vụ điện toán đám mây cho TikTok, theo Đài CNBC.

Đài CNN cho biết thỏa thuận khung đã được các nhà đàm phán Mỹ và Trung Quốc thống nhất tại Madrid trong tuần này, không khác nhiều so với thỏa thuận đã được trình lên Tổng thống Trump vào tháng 4.

Tuy nhiên việc ông Trump công bố các mức thuế quan khắc nghiệt với Trung Quốc sau đó đã làm phức tạp thêm cuộc đàm phán giữa hai bên.

"Bất kỳ chi tiết nào của thỏa thuận khung TikTok đều hoàn toàn là suy đoán, trừ khi được chính quyền này công bố", một quan chức cấp cao của Nhà Trắng nói với CNN.

Chủ tịch điều hành Oracle Larry Ellison, người tuần trước đã trở thành người giàu nhất thế giới trong một khoảng thời gian ngắn với khối tài sản 363 tỉ USD, được đồn đoán tham gia đàm phán mua lại TikTok tại Mỹ. Ông Ellison là người ủng hộ ông Trump và Công ty Oracle đã là nơi lưu trữ dữ liệu cho TikTok tại Mỹ từ năm 2020.

Chuyển đổi chiến lược đối đầu

Thỏa thuận nói trên nếu thành hiện thực cho thấy sự chuyển dịch trong quan hệ Trung - Mỹ từ đối đầu toàn diện sang mô hình cạnh tranh có kiểm soát, mang tính thực dụng hơn.

Khác với lời đe dọa cấm hoàn toàn vào năm 2020, thỏa thuận năm 2025 thể hiện cách tiếp cận mềm dẻo hơn từ cả hai phía.

Thay vì ép ByteDance bán đứt TikTok, Washington chấp nhận cấu trúc trong đó công ty Trung Quốc vẫn giữ vai trò quan trọng bao gồm nắm thuật toán vận hành ứng dụng.

Đổi lại, mục tiêu chính của Mỹ là kiểm soát dữ liệu và giảm thiểu rủi ro an ninh quốc gia qua công ty lưu trữ dữ liệu Mỹ Oracle.

Cách tiếp cận này giúp Mỹ đảm bảo an ninh dữ liệu mà không gây cuộc khủng hoảng chính trị - kinh tế lớn khi cấm ứng dụng có tới 170 triệu người dùng.

Đồng thời, Mỹ tránh tạo tiền lệ can thiệp thô bạo vào các công ty công nghệ nước ngoài làm ăn ở Mỹ.

Về phía Trung Quốc, họ có thể thở phào khi bảo vệ được hãng công nghệ hàng đầu khỏi kịch bản tồi tệ nhất, không mất tài sản trí tuệ cốt lõi và vẫn duy trì sự hiện diện đáng kể tại thị trường quan trọng nhất thế giới.

Động thái này cho thấy Bắc Kinh sẵn sàng đàm phán và nhượng bộ về cấu trúc hoạt động và quyền sở hữu, miễn là không ảnh hưởng đến công nghệ lõi.

Sự việc cho thấy rõ TikTok đã vượt khỏi giới hạn một công ty đơn thuần. Không loại trừ khả năng Washington sử dụng cuộc thương lượng TikTok như đòn bẩy khi đàm phán về thuế quan, thương mại, đất hiếm hay chất bán dẫn.

Thỏa thuận về TikTok cũng báo trước nguy cơ các doanh nghiệp tư nhân bị "vũ khí hóa" thành công cụ chính sách đối ngoại.

Mô hình mới, với cấu trúc liên doanh và các quy định nghiêm ngặt về lưu trữ và xử lý dữ liệu ở Mỹ, có thể trở thành khuôn mẫu cho các công ty công nghệ toàn cầu và các quốc gia khác.

Thay vì lệnh cấm thẳng thừng, các quốc gia sẽ yêu cầu công ty nước ngoài tuân thủ quy định dữ liệu sở tại. Câu hỏi sẽ không còn là "cấm hay không cấm", mà là "ai kiểm soát dữ liệu và thuật toán".