Tiểu thương TP.HCM mong tiếp tục được đóng phí sử dụng vỉa hè

Sau hơn một năm thí điểm thu phí sử dụng tạm thời vỉa hè, lòng đường, TP.HCM đang phải tạm dừng mô hình này do “vướng” quy định mới của pháp luật.

Dù TP.HCM đã tạm dừng thu phí sử dụng tạm thời vỉa hè, thực tế ghi nhận tại nhiều tuyến đường từng triển khai thí điểm cho thấy, hoạt động buôn bán của người dân vẫn diễn ra bình thường.

Tại các tuyến phố trung tâm như Hải Triều, Nguyễn Cư Trinh, Lê Thánh Tôn, Trần Hưng Đạo, Hàm Nghi... (quận 1 cũ), nhiều hộ kinh doanh tiếp tục bày bán cà phê, đồ ăn nhẹ, sử dụng xe đẩy và kê bàn ghế dọc vỉa hè. Phần lớn đều sắp xếp gọn gàng, chừa khoảng trống cho người đi bộ. Không ít đoạn vỉa hè còn được lát gạch, đá mới, chỉnh trang sạch đẹp, tạo nên hình ảnh đô thị vừa sạch đẹp vừa trật tự.

Hàng quán trên đường Hải Triều kê bàn ghế đúng vạch quy định và dành lối đi cho người đi bộ. Ảnh: Hữu Huy.

Mong được đóng phí

Theo ghi nhận của PV, trong giai đoạn thí điểm từ tháng 5/2024, một đoạn vỉa hè đường Hải Triều (quận 1 cũ) đã được kẻ vạch vàng làm nơi trông, giữ xe máy miễn phí, một phần vỉa hè phía trong được kẻ vạch trắng để các hộ kinh doanh sử dụng và phải đóng phí, còn lại không gian ở giữa dành cho người đi bộ.

Ông Nguyễn Minh Quốc (một hộ kinh doanh trên đường Hải Triều) cho biết, quán ăn của ông có chiều ngang mặt tiền 4 m, chiều từ bậc thềm đến phạm vi được cho phép sử dụng và phải đóng phí là 2 m. Mức phí là 100.000 đồng/m2/tháng.

“Quán của tôi có không gian bên trong nhưng có nhiều khách thích ngồi bên ngoài. Lúc mới bắt đầu thí điểm thu phí, tôi đã đóng đến hết năm 2024. Tuy nhiên, từ đầu năm 2025 đến nay thì việc thu phí đã phải tạm dừng”, ông Quốc cho hay.

Tại vỉa hè đường Trần Hưng Đạo (phường Bến Thành), một số hộ kinh doanh nước giải khát cho biết trước đây họ đã đóng phí đầy đủ và tuân thủ đúng vị trí được cấp phép. “Chúng tôi không lấn chiếm lối đi, chỉ mong có một cơ chế rõ ràng, minh bạch để tiếp tục buôn bán ổn định mà không phải lo âu, thấp thỏm từng ngày”, bà Ngọc, một tiểu thương, chia sẻ.

Trước đó, thông tin với PV, đại diện Sở Xây dựng TP.HCM cho biết việc thu phí sử dụng lòng đường, hè phố trên địa bàn TP.HCM (cũ) chính thức thực hiện từ ngày 1/1/2024 theo các Nghị quyết và Quyết định của HĐND và UBND TP.

Một đoạn vỉa hè đường Trần Hưng Đạo (phường Cầu Ông Lãnh, quận 1 cũ). Ảnh: Hữu Huy.

Tuy nhiên, từ tháng 6/2024, Quốc hội đã ban hành Luật Đường bộ và Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ. Đến ngày 26/12/2024, Chính phủ ban hành Nghị định số 165 quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật Đường bộ và Điều 77 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ.

Theo đó, Luật mới không còn trao quyền cho UBND cấp tỉnh ban hành quy định sử dụng lòng đường, vỉa hè; đồng thời cấm các hoạt động kinh doanh, mua bán hàng hóa trên vỉa hè.

Vỉa hè đường Hàm Nghi (quận 1 cũ). Ảnh: Hữu Huy.

Để công tác quản lý lòng đường, vỉa hè trên địa bàn TP.HCM (mới) phù hợp với các quy định mới ban hành, có hiệu lực từ năm 2025 nêu trên cũng như phù hợp với tình hình thực tiễn, nhu cầu của người dân, Sở Xây dựng TP.HCM đã có công văn báo cáo, đề xuất UBND TP xem xét hai nội dung.

Thứ nhất, bãi bỏ Quyết định số 32 của UBND TP.HCM (cũ); báo cáo, đề xuất HĐND TP.HCM xem xét sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 15.

Thứ hai, chấp thuận giao Sở Xây dựng phối hợp Viện Nghiên cứu và phát triển TP.HCM xây dựng Đề án quản lý, khai thác và sử dụng lòng đường, vỉa hè trên địa bàn TP.HCM (theo Luật Quản lý, sử dụng tài sản công), trong đó có thu thập các thông tin, đề án... có trên địa bàn tỉnh Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) để làm cơ sở triển khai áp dụng trên toàn địa bàn TP.HCM (mới).

Theo Sở Xây dựng TP.HCM, hiện nay UBND TP đã chấp thuận chủ trương nội dung thứ nhất. Trong trường hợp được UBND TP.HCM chấp thuận nội dung thứ hai, Sở Xây dựng sẽ phối hợp với các đơn vị liên quan xây dựng, hoàn chỉnh đề án trong 12 tháng và tổ chức thí điểm trên một số phường trung tâm, khu vực, tuyến đường có lòng đường, vỉa hè đảm bảo điều kiện về bề rộng, phù hợp với thực tiễn, nhu cầu giao thông, phát triển, kinh tế, du lịch... và tổ chức đánh giá trước khi mở rộng phạm vi.

Một đoạn vỉa hè đường Nguyễn Cư Trinh (quận 1 cũ). Ảnh: Hữu Huy.

Tái diễn tình trạng lấn chiếm

Trong lúc chờ quy định mới về sử dụng vỉa hè được ban hành, tình trạng lấn chiếm không gian công cộng tại nhiều tuyến đường trung tâm TP.HCM đang có dấu hiệu tái diễn.

Ông Nguyễn Kiên Giang, Phó trưởng Phòng Quản lý bảo trì và Khai thác công trình giao thông, Sở Xây dựng TP.HCM, cho biết trước đây, thẩm quyền xử phạt đối với các hành vi lấn chiếm lòng lề đường, vỉa hè thuộc về UBND cấp quận. Tuy nhiên, từ ngày 1/7/2025, thẩm quyền này được chuyển giao về cấp xã, phường, đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc rà soát lại chức năng, nhiệm vụ và năng lực thực thi của lực lượng tại cơ sở.

Thêm vào đó, Luật Thanh tra năm 2025 (sửa đổi) đã bỏ tổ chức cơ quan thanh tra tại các sở, dẫn đến sự gián đoạn trong việc kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm, đặc biệt ở các công trình xây dựng có yếu tố phức tạp. Dù việc xử lý đã có chuyển biến tích cực tại một số khu vực, tình trạng vi phạm vẫn tiếp diễn.

Hàng rong trên vỉa hè đường Hàm Nghi (quận 1 cũ). Ảnh: Hữu Huy.

Theo ông Giang, để khắc phục, Sở Xây dựng TP.HCM đang triển khai một số giải pháp đồng bộ. Trước mắt, Trung tâm Quản lý điều hành đô thị TP sẽ khảo sát và đề xuất lắp đặt hệ thống camera tại các khu vực thường xuyên xảy ra vi phạm nhằm hỗ trợ công tác ghi hình, xử phạt và theo dõi trật tự đô thị.

Bên cạnh đó, Sở Xây dựng TP.HCM cũng đang tham mưu thành lập các đoàn kiểm tra liên ngành để đánh giá và giám sát công tác quản lý vỉa hè tại những tuyến đường phức tạp – đặc biệt tại các địa bàn giáp ranh giữa tỉnh Bình Dương cũ và TP. Thủ Đức cũ (địa giới hành chính trước sáp nhập). Việc phối hợp với các địa phương này sẽ được tăng cường trong thời gian tới nhằm tạo chuyển biến trên thực địa.