Thuế thu nhập cá nhân: Người làm công ăn lương còn nhiều băn khoăn

Bộ Tài chính vừa gửi Bộ Tư pháp thẩm định dự thảo mới nhất Luật Thuế thu nhập cá nhân thay thế. Các chuyên gia và người nộp thuế nhận ra khoảng cách giữa các bậc thuế vẫn quá dày; thu nhập tính thuế của các bậc vẫn rất lạc hậu với tình hình thực tế.

Đặc biệt, người làm công ăn lương là nhóm có nhiều băn khoăn nhất. Vì sao?

Bộ Tài chính: "Nhiều người sẽ không phải nộp thuế"

Trong tờ trình dự thảo luật này, Bộ Tài chính khẳng định việc giảm biểu thuế từ 7 xuống còn 5 bậc thuế, đồng thời tới đây khi nâng mức giảm trừ gia cảnh và một số chi phí y tế, giáo dục - đào tạo sẽ được trừ thì nhiều người sẽ giảm đáng kể số thuế phải nộp, thậm chí sẽ có nhiều người không còn thuộc diện phải đóng thuế thu nhập cá nhân nữa.

Cụ thể, Bộ Tài chính đề xuất hai phương án về biểu thuế. Cả hai đều có 5 bậc, trong đó bậc 1 áp dụng cho thu nhập tính thuế dưới 10 triệu đồng/tháng. Ở phương án 1, mức thuế suất cao nhất 35% áp dụng cho thu nhập từ 80 triệu đồng trở lên; còn ở phương án 2, mức 35% áp dụng từ ngưỡng 100 triệu đồng.

Bộ Tài chính tính toán với phương án 1, người có thu nhập tính thuế 10 triệu đồng/tháng sẽ giảm 250.000 đồng tiền thuế; thu nhập 30 triệu đồng giảm 850.000 đồng; thu nhập 80 triệu đồng giảm 650.000 đồng. Với phương án 2, người có thu nhập tính thuế đến 50 triệu đồng/tháng được giảm tương tự phương án 1, còn nhóm thu nhập cao hơn sẽ được giảm mạnh hơn.

"Việc điều chỉnh thuế suất theo hai phương án nêu trên và nâng mức giảm trừ gia cảnh, bổ sung thêm các khoản giảm trừ cho y tế, giáo dục... thì tiền thuế thu nhập cá nhân phải nộp sẽ giảm. Đặc biệt, cá nhân có thu nhập ở mức trung bình, thấp sẽ không phải nộp thuế thu nhập cá nhân" - Bộ Tài chính đánh giá.

Bộ Tài chính dẫn chứng: cá nhân có một người phụ thuộc, có thu nhập từ tiền lương, tiền công 20 triệu đồng/tháng, hiện hành nộp thuế 125.000 đồng/tháng, nhưng khi thực hiện giảm trừ gia cảnh và biểu thuế theo phương án 2, cá nhân này sẽ không phải nộp thuế nữa. Do đó, Bộ Tài chính đề xuất thực hiện theo phương án 2. Ước tính ngân sách giảm thu khoảng 29.700 tỉ đồng/năm.

Chính sách thuế cần sát thực tế

Chị N.T.S., giám đốc phát triển thị trường của một công ty chuyên nhập khẩu thiết bị y tế (Hà Nội), kể năm vừa rồi nộp hơn 144 triệu đồng tiền thuế. Vì chỉ có một người phụ thuộc nên phần thu nhập tính thuế từ bậc 1 lên tới bậc 6 và mức thuế phải nộp cao nhất là 30%.

"Thật sự mình thấy rất áp lực, tiền thuế nộp rất cao, chiếm tới 16% thu nhập, trong khi doanh nghiệp nộp thuế mức 20% mà được trừ các chi phí trước khi tính thuế" - chị N.T.S. nói và hy vọng cùng với việc sửa đổi biểu thuế, mức giảm trừ gia cảnh được nâng lên và được trừ các chi phí gồm có cả tiền lãi vay mua nhà. Như vậy, gánh nặng thuế mới có thể nhẹ bớt.

Trong khi đó, anh Nguyễn Văn Hậu (Hà Đông, Hà Nội) mong sẽ có thêm các khoản được trừ như lãi tiền vay mua nhà, ngoài chi phí giáo dục và y tế của người phụ thuộc. Bởi với giá nhà đất lên đến trăm triệu đồng/m2 thì người làm công ăn lương muốn có nhà phải vay từ nhiều nguồn, trong đó có ngân hàng. Do đó, lãi vay mua nhà cần được trừ trước khi tính thuế.

Mặt khác, anh Hậu băn khoăn học phí của con thì từ năm học này đã được miễn. Vậy chi phí giáo dục sẽ được trừ những khoản nào và mức bao nhiêu cần được hướng dẫn thật kỹ để chính sách thực sự có ý nghĩa với người dân.

Còn đối với người phụ thuộc là cha mẹ và người mà đang được người nộp thuế trực tiếp nuôi dưỡng thì điều kiện sẽ như thế nào? Như quy định thu nhập không quá 1 triệu đồng/tháng mới được xem là người phụ thuộc, áp dụng suốt 17 năm nay là làm khó người dân. Mức 1 triệu đồng này hiện đã thấp hơn thu nhập bình quân mức chuẩn nghèo ở khu vực nông thôn, nếu chia ra 30 ngày trong tháng thì người dân sẽ chi tiêu ra sao?

"Mẹ tôi có trợ cấp 1,3 triệu đồng/tháng nên bao năm nay tôi không được giảm trừ cho mẹ dù riêng tiền thuốc hằng tháng cao hơn gấp nhiều lần mức này. Tôi rất mong có chính sách thuế sát với điều kiện thực tế chứ đừng để người nộp thuế bị mắc kẹt vì chính sách lạc hậu, thậm chí khiến họ bức xúc" - anh Hậu kiến nghị.

Thu nhập tính thuế bậc cao nhất nên trên 200 triệu đồng

Góp ý cho biểu thuế mà Bộ Tài chính đề xuất, tiến sĩ Nguyễn Ngọc Tú, chuyên gia về thuế, đề nghị cần được làm mới lại hoàn toàn. Cụ thể, khoảng cách giữa các bậc thuế cần giãn ra, đồng nghĩa với việc nâng mức thu nhập tính thuế của các bậc. Thu nhập tính thuế ở bậc cao nhất nên phải trên 200 triệu đồng.

Ông Tú phân tích: Chính sách không nên tiếp tục duy trì quy định lạc hậu nhiều năm nay, bởi mức thu nhập tính thuế 80 triệu đồng đã được áp dụng từ khi có luật này (năm 2007), tức là cách đây đã hơn 17 năm rồi. Nay đề xuất nâng lên 100 triệu đồng cũng không có đổi mới gì nhiều, trong khi giá cả và thu nhập người dân đã tăng nhiều lần.

Còn ông Nguyễn Văn Được, Tổng giám đốc Công ty TNHH kế toán và tư vấn thuế Trọng Tín, cho rằng độ nhảy bậc 1 và 2 trong biểu thuế lũy tiến từng phần chưa hợp lý nên cần giãn ra và bỏ bậc 3 với thuế suất 25% nhằm giảm áp lực cho những người làm công ăn lương ở phân khúc trung bình và khá.

Với bậc thuế cao nhất là 35%, theo ông Được, nên áp dụng với thu nhập chịu thuế từ 120 - 150 triệu đồng/tháng sẽ hợp lý hơn mức đề xuất hiện nay là 80 - 100 triệu đồng/tháng.

Ông Đỗ Quốc Tuấn - nguyên phó trưởng phòng tuyên truyền hỗ trợ Cục Thuế TP.HCM (nay là Thuế TP.HCM) - cũng đề xuất nên giãn cách mức thu nhập tính thuế ở những biểu thuế đầu tiên trong biểu thuế lũy tiến từng phần nhằm giúp người nộp thuế đang làm công ăn lương có chút tích lũy.

Góp ý kiến cho dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế) do Hội Tư vấn và đại lý thuế TP.HCM (HTCAA) tổ chức, đơn vị này cho biết đa số các kiến nghị đều cho rằng mức thuế suất cao nhất nên giảm xuống còn 30%. Như vậy, chính sách mới thu hút và giữ chân nhân tài, các chuyên gia, nhà khoa học có trình độ chuyên môn cao. Đồng thời, mức thuế thu nhập cá nhân hợp lý còn khuyến khích và tạo động lực làm giàu chính đáng cho người lao động.

Về bậc thuế, các chuyên gia tán thành với 5 bậc thuế, đồng thời tán thành với phương án 2 nhưng nên điều chỉnh giãn khoảng cách rộng hơn tại các bậc 1 và bậc 2 tăng thêm từ 10 - 15 triệu đồng so với dự thảo.