Thủ tướng Thụy Điển thừa nhận thường xuyên tham khảo ChatGPT

Sau khi Thủ tướng Thụy Điển Ulf Kristersson thừa nhận thường xuyên tham khảo ChatGPT, nhiều bên đang tranh luận sôi nổi về việc chính trị gia dùng AI trong việc quản trị đất nước.

Thủ tướng Thụy Điển Ulf Kristersson nhận chỉ trích sau khi thừa nhận dùng AI như một công cụ tham khảo trong các vấn đề chính trị. Ảnh: ShutterStock.

Thủ tướng Thụy Điển Ulf Kristersson gần đây trở thành tâm điểm sau khi thừa nhận ông thường tham khảo các công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) - như ChatGPT và chatbot LeChat của Pháp - trong các vấn đề chính trị.

“Bản thân tôi cũng thường dùng nó (trí tuệ nhân tạo). Ít nhất là để có thêm ý kiến nữa. Người khác đã làm gì? Và liệu chúng ta có nên nghĩ ngược lại không? Những câu hỏi kiểu đó”, ông Kristersson chia sẻ với tờ báo Dagens Industri hôm 5/8.

Ông cũng tiết lộ các đồng nghiệp trong chính phủ liên minh trung hữu sử dụng AI trong công việc hàng ngày.

"Chúng ta không bỏ phiếu cho ChatGPT"

Không phải ai cũng chỉ trích cách quản trị đất nước kiểu này. Trong một bài xã luận, tờ Dagens Nyheter lập luận “thật thú vị khi thấy các chính trị gia thử nghiệm công nghệ mới”.

“Thật may mắn khi chúng ta có những chính trị gia tò mò về công nghệ mới và có tầm nhìn xa. AI có thể sẽ trở thành một trong những lực lượng then chốt định hình thế kỷ này. Nếu một chính trị gia tự mình sử dụng công nghệ, ông ấy có thể hiểu rõ hơn thay vì chỉ nắm lý thuyết suông”, tờ báo viết.

Tờ báo cũng cho rằng kinh nghiệm thực tế với AI có thể giúp các nhà lập pháp đưa ra quyết định tốt hơn khi quản lý AI.

Tuy nhiên, lời khen ngợi chỉ dừng lại ở đó. Tờ báo Aftonbladet chỉ trích gay gắt, cáo buộc vị thủ tướng “mắc bẫy tâm lý AI của giới tài phiệt”.

“Luôn có chút gì đó xấu hổ khi ai đó giao phó suy nghĩ của họ cho AI. Tuy nhiên, khi thủ tướng một quốc gia làm điều này, mọi chuyện vượt xa cả sự xấu hổ bởi còn liên quan tới rủi ro an ninh”, tờ báo viết.

Aftonbladet cũng cảnh báo các công ty AI thu thập dữ liệu người dùng, thường được lưu trữ trên các máy chủ của Mỹ. Điều này đồng nghĩa các thông tin nhạy cảm liên quan tới cá nhân ông Kristersson có thể bị truy vấn.

“Nhận tư vấn từ AI gần như không bao giờ tốt hơn đọc báo, nói chuyện với bạn bè hoặc chỉ đơn giản là ngồi xuống và suy nghĩ. Thủ tướng Thụy Điển nên làm điều đó, thay vì sa vào những lời cường điệu vô giá trị”, bài báo viết.

Các chuyên gia cho rằng AI không có khả năng đưa ra ý kiến hiệu quả hỗ trợ cho quyết định chính trị. Ảnh: Reuters.

Các chuyên gia công nghệ cũng nên lên mối lo ngại tương tự.

Simone Fischer-Hübner - nhà nghiên cứu khoa học máy tính tại Đại học Karlstad - khẳng định cần “rất cẩn thận” và không nên dùng ChatGPT cho nội dung nhạy cảm.

Phát ngôn viên thủ tướng Tom Samuelsson sau đó tuyên bố thủ tướng luôn cẩn trọng khi dùng AI. “Đương nhiên, (thủ tướng) không đưa thông tin an ninh nhạy cảm vào đó. AI chỉ như một phương pháp tham khảo”, ông nói.

Song Virginia Dignum - giáo sư về trí tuệ nhân tạo có trách nhiệm tại Đại học Umeå - cho biết AI không có khả năng đưa ra ý kiến hiệu quả cho các ý tưởng chính trị và đơn thuần phản ánh quan điểm của những người xây dựng công cụ.

"Ông ấy càng dựa dẫm vào AI trong những việc đơn giản, thì nguy cơ quá tin tưởng vào hệ thống này càng lớn”, bà nói với tờ Dagens Nyheter. "Chúng ta không bỏ phiếu cho ChatGPT".

Chính trị gia có nên dùng AI không? Và dùng thế nào?

Theo tờ EuroWeekly News, những tranh cãi xoay quanh vụ việc này đang đặt ra một câu hỏi lớn hơn: Liệu các chính trị gia nên sử dụng AI như một đối tác tư duy, hay coi đó là lối tắt giúp tiết kiệm công sức và chất xám?

Phe ủng hộ cho rằng việc trực tiếp sử dụng giúp các nhà hoạch định chính sách hiểu rõ hơn về công cụ họ đang cần quản lý, trong khi phe chỉ trích nói dùng AI gây rủi ro về an ninh và giao phó những quyết định quan trọng cho một chatbot.

Tờ EuroWeekly News nhận định AI đã và đang định hình nền kinh tế, ngành công nghiệp và chiến lược an ninh trên toàn thế giới. Do đó, dù cử tri có thích hay không, khả năng cao giới lãnh đạo Thụy Điển vẫn sẽ tiếp tục thử nghiệm công nghệ này.

Ông Kristersson không phải chính trị gia đầu tiên. Tại Mỹ, một số thành viên Quốc hội thừa nhận dùng AI soạn thảo các bài phát biểu và phác thảo chính sách. Ở Anh, nhiều công chức đang thử nghiệm dùng AI để tóm tắt các tài liệu phức tạp, trong khi chính phủ Singapore tích cực đào tạo nhân viên trong khu vực công về các công cụ AI nhằm đẩy nhanh quá trình ra quyết định.

Song nhìn chung, các lo ngại tương tự vẫn liên tục xuất hiện: Đâu là ranh giới giữa việc sử dụng AI làm trợ lý nghiên cứu và việc cho phép AI ảnh hưởng đến phán đoán chính trị? Và ai là bên theo dõi dữ liệu mà các nhà lãnh đạo đưa cho AI đọc?

Có ý kiến cho rằng nếu sử dụng hiệu quả, AI có thể trở thành "đối tác" hữu ích cho các chính trị gia. Ảnh: Reuters.

Một trong những lời chỉ trích lớn nhất nằm ở tính thiên vị và thiên kiến của AI. Các mô hình phổ biến như ChatGPT không có suy nghĩ riêng, chúng dự đoán các từ dựa trên mẫu sẵn có trong kho dữ liệu đào tạo, phần lớn lấy từ Internet.

Do đó, mọi thông tin sai lệch, thiên vị hoặc khuynh hướng chính trị trong các nguồn đó có thể xâm nhập vào câu trả lời của AI. Đối với một lãnh đạo mang tầm quốc tế, ngay cả một sai lệch nhỏ trong dữ liệu hoặc phản hồi được đưa ra cũng có thể định hình cách thức xây dựng chính sách. Những quan điểm từ người xây dựng AI không phải lúc nào cũng trung lập hay hợp lý về mặt đạo đức.

Ngay cả khi lãnh đạo sử dụng AI có trách nhiệm cũng không thể tránh khỏi chỉ trích. Đối với cử tri, một thủ tướng tham khảo chatbot có thể gợi hình ảnh lười biếng, xa rời thực tế hoặc lệ thuộc quá mức vào các gã khổng lồ công nghệ.

Trong chính trị, hình tượng rất quan trọng. Một nhà lãnh đạo bị coi là giao phó khả năng quyết định cho một thuật toán có nguy cơ làm xói mòn niềm tin của công chúng, ngay cả khi quyết định cuối cùng hoàn toàn do con người đưa ra. Do đó, thách thức dùng AI trong chính trị không chỉ nằm ở việc sử dụng công cụ hiệu quả, mà còn ở việc truyền đạt rõ ràng cho công chúng về cách thức, thời điểm và lý do dùng AI.

Ngược lại, thái độ thẳng thừng từ chối AI dường như mang lại cảm giác các chính trị gia tụt hậu trước một công nghệ đang tái định hình nền kinh tế, an ninh và đời sống công cộng. Tờ EuroWeekly News ví von việc này giống yêu cầu kế toán tính toán mà không được dùng máy tính.

“Câu hỏi thực sự không phải có nên dùng AI hay không, mà là dùng như thế nào. AI có thể trở thành trợ lý nghiên cứu hữu ích - kiểm tra ý tưởng, tóm tắt thông ti hoặc khám phá các quan điểm khác nhau - miễn là không được tiếp cận với dữ liệu nhạy cảm và thay thế các quyết định quan trọng. Việc áp dụng AI một cách sáng suốt cho phép giới lãnh đạo theo kịp thời đại mà không giao phó tư duy cho máy móc”, tờ báo kết luận.