Thứ trưởng Y tế: Đổi mới tư duy từ chữa bệnh sang quản trị sức khỏe

Quầy đăng ký khám bệnh tại Bệnh viện Ung bướu TP.HCM. Ảnh: Duy Hiệu.

Trong Hội nghị Quản lý Bệnh viện Châu Á năm 2025 do Bộ Y tế tổ chức tại TP.HCM ngày 10/9, Thứ trưởng Y tế Trần Văn Thuấn nhấn mạnh thế giới đang đối diện những thách thức chưa từng có trong lịch sử y học: Già hóa dân số nhanh, bệnh không lây nhiễm chiếm hơn 70% nguyên nhân tử vong, dịch bệnh mới nổi liên tục xuất hiện, biến đổi khí hậu đe dọa sức khỏe cộng đồng, trong khi nhân lực y tế khan hiếm ngày càng trầm trọng.

Trước những sức ép đó, bệnh viện không chỉ còn là nơi điều trị bệnh, mà phải trở thành trung tâm đổi mới, hội tụ khoa học công nghệ, dữ liệu và trí tuệ nhân tạo, đồng thời là trụ cột của hệ thống y tế hướng tới an toàn, công bằng và phát triển bền vững.

Chuyển từ chữa bệnh sang quản trị sức khỏe

Theo Thứ trưởng, định hướng đổi mới tư duy y tế từ mô hình “chữa bệnh” sang “quản trị sức khỏe chủ động”, đã nhiều lần được Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh. Đây cũng là kim chỉ nam cho ngành y tế trong giai đoạn tới, gắn với bốn nghị quyết trụ cột của Bộ Chính trị về khoa học công nghệ, hội nhập quốc tế, cải cách thể chế và phát triển kinh tế tư nhân.

Trong những năm qua, Việt Nam đã đạt được bước tiến quan trọng. Bộ tiêu chí chất lượng bệnh viện với 83 tiêu chí đã được triển khai toàn quốc, nhiều cơ sở công và tư nhân được công nhận đạt chuẩn quốc tế JCI, ACHSI.

Thứ trưởng Y tế Trần Văn Thuấn phát biểu khai mạc hội nghị. Ảnh: BTC.

Chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ với bệnh án điện tử, hồ sơ sức khỏe điện tử, kết nối dữ liệu lâm sàng, thanh toán không tiền mặt và mạng lưới Telehealth đến tận vùng sâu, vùng xa. Đề án bệnh viện vệ tinh cũng giúp giảm tải tuyến cuối, nâng cao năng lực điều trị tại chỗ.

Song song với công nghệ, ngành y tế khẳng định “yếu tố con người” là linh hồn hệ thống. Mỗi cán bộ y tế được nhắc nhở khắc sâu lời dạy “lương y như từ mẫu”, đặt sức khỏe và tính mạng bệnh nhân lên hàng đầu.

Tuy nhiên, nhiều thách thức vẫn tồn tại như bệnh viện trung ương quá tải, y tế cơ sở chưa phát huy đầy đủ; nhân lực chất lượng cao còn thiếu, nhất là ở vùng khó khăn; cơ chế tài chính và bảo hiểm y tế thiếu đồng bộ; dữ liệu số chưa liên thông toàn diện.

Thách thức lớn của chuyển đổi số

Theo Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh Hà Anh Đức, chuyển đổi số là xu hướng toàn cầu. Cả nước có khoảng 1.700 bệnh viện, trong đó 400 bệnh viện tư nhân. Hơn 500 bệnh viện đã triển khai hồ sơ bệnh án điện tử. Bộ Y tế cũng đang xây dựng chiến lược pháp lý và chính sách thông tin y tế số cho giai đoạn 2025-2030.

"Chính phủ yêu cầu tất cả bệnh viện trên toàn quốc phải hoàn thành triển khai bệnh án điện tử trước ngày 30/9. Hiện có hơn 500 bệnh viện thực hiện, nhưng còn trong quá trình đánh giá nên chưa thể nói có kịp hay không", ông Đức cho hay.

Ông Đức cho biết, giai đoạn hiện nay tập trung vào bốn nhiệm vụ then chốt: xây dựng dữ liệu y tế điện tử; quản lý và chia sẻ dữ liệu hiệu quả; phân tích chính xác, kịp thời; tiến tới hình thành hệ sinh thái y tế số cấp quốc gia.

Đến năm 2025, trọng tâm là thu thập, liên thông dữ liệu và triển khai hồ sơ bệnh án điện tử trên toàn quốc. Từ năm 2026, hệ thống sẽ được chuẩn hóa, đồng bộ giữa các tuyến, khung pháp lý hoàn thiện hơn và trí tuệ nhân tạo được ứng dụng rộng rãi.

Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh Hà Anh Đức chia sẻ về chuyển đổi số ở Việt Nam. Ảnh: BTC.

Mục tiêu đến 2030 là xây dựng hệ sinh thái y tế số toàn diện, tích hợp với cơ sở dữ liệu dân cư và bảo hiểm, hướng tới y tế dự phòng, y học cá thể hóa và chăm sóc sức khỏe số hóa. Ông Đức nhấn mạnh trong giai đoạn chuyển đổi số, bảo mật dữ liệu là ưu tiên số một.

“Nếu trước đây, dữ liệu được ví như vàng thì nay nó là kim cương”, ông Đức nói.

Toàn bộ dữ liệu y tế, bao gồm khám chữa bệnh, đều do Trung tâm Y tế quốc gia phối hợp với cơ sở dữ liệu quốc gia của Bộ Công an quản lý. Mục tiêu là ngăn ngừa tối đa rủi ro rò rỉ thông tin. Dữ liệu y tế vốn nhạy cảm, liên quan trực tiếp đến quyền riêng tư, đồng thời có giá trị khai thác lớn, nên cơ quan nhà nước phải quản lý chặt chẽ, bảo đảm an toàn tuyệt đối cho người dân.

Trong lộ trình chuyển đổi số, Bộ Y tế xác định trước hết phải xây dựng cơ sở dữ liệu chuẩn hóa “đúng, đủ, sạch, sống”. Trên nền tảng đó, dữ liệu sẽ được quản lý an toàn, liên thông giữa các cơ sở, và tiến tới phân tích để phục vụ quản trị quốc gia, quản trị hệ thống y tế và từng bệnh viện.

Bộ Y tế đang triển khai thu thập dữ liệu toàn diện về cơ sở y tế, nhân lực và bệnh nhân, bao gồm hồ sơ sức khỏe điện tử và thông tin kê đơn. Dữ liệu về người hành nghề (khoảng 500.000 người) sẽ liên thông với VNeID, còn dữ liệu cơ sở khám, chữa bệnh (gần 60.000 cơ sở) sẽ được định danh bằng mã định danh toàn cầu. Hiện, hồ sơ sức khỏe điện tử được thiết lập cho khoảng 1/4 dân số, tiến tới toàn dân khi gắn với căn cước công dân.

Theo ông Hà Anh Đức, sáu nhóm thách thức chính của chuyển đổi số y tế hiện nay là hạn chế trong vai trò lãnh đạo và chính sách; khung pháp lý chưa hoàn thiện, đặc biệt với AI và Big Data; hạ tầng công nghệ thiếu đồng bộ; dữ liệu phân mảnh, thiếu tính chính xác và cập nhật; nhân lực công nghệ y tế còn mỏng; sự sẵn sàng của người dân chưa đồng đều, lo ngại về bảo mật thông tin.

Để khắc phục, Bộ Y tế tập trung vào nâng cao trách nhiệm lãnh đạo, hoàn thiện khung pháp lý và cơ chế tài chính, tăng cường đầu tư hạ tầng, xây dựng cơ chế dữ liệu tập trung, đào tạo nhân lực số, nâng cao nhận thức cộng đồng và thúc đẩy hợp tác công - tư.

"Việt Nam cam kết mạnh mẽ trong chuyển đổi số y tế. Dù còn nhiều thách thức, chúng tôi tin với sự lãnh đạo quyết liệt, nguồn lực phù hợp và hợp tác quốc tế, hệ thống y tế số hiện đại, hiệu quả, lấy người dân làm trung tâm sẽ sớm thành hiện thực", ông Đức nhấn mạnh.