Thời tiết thất thường, căn nhà dễ thành 'ổ bệnh' tiềm ẩn

Khi trời nồm, không gian kín trong nhà trở thành "ổ chứa" hơi ẩm, bụi, bào tử nấm và virus. Ảnh: Thụy Trang.

Thông thường, thời tiết nồm chỉ xuất hiện vào cuối đông - đầu xuân, khi trời bắt đầu ấm lên. Tuy nhiên, năm nay, hiện tượng này đến sớm và diễn ra giữa mùa lạnh. Không khí lạnh lệch hướng, gió ẩm từ biển tràn sâu vào đất liền khiến độ ẩm ngoài trời luôn cao, tạo nên môi trường vừa lạnh vừa ẩm bão, tác động không nhỏ đến sức khỏe người dân.

Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng, Hội Y học dưới nước và Oxy cao áp Việt Nam, cho biết không khí lạnh làm mạch máu co, huyết áp dễ tăng; độ ẩm cao khiến cơ thể khó thoát nhiệt, buộc tim và mạch máu phải hoạt động nhiều hơn. Không gian kín trong nhà trở thành "ổ chứa" hơi ẩm, bụi, bào tử nấm và virus. Vì vậy, nồm lạnh tiềm ẩn nhiều rủi ro sức khỏe hơn nồm xuân thông thường.

Môi trường ẩm thành "lò ấp" vi sinh vật

Theo bác sĩ Hoàng, khi độ ẩm vượt ngưỡng 80%, sàn, tường, đồ gỗ và đồ vải đều dễ ẩm mốc. Mạt bụi sinh sôi nhanh, nấm mốc phát triển ở mép tường, sau tủ quần áo; virus và vi khuẩn tồn tại lâu hơn trên bề mặt. Cơ thể phải đối mặt cùng lúc nhiều tác nhân: virus cúm, RSV, bào tử nấm, vi khuẩn cơ hội và dị nguyên bụi nhà.

Kết quả là đường hô hấp bị kích ứng, gây ho, khò khè, đặc biệt ở người có bệnh nền hô hấp mạn. Nếu không xử trí đúng cách, các triệu chứng có thể kéo dài hàng tuần.

Thời tiết nồm lạnh khiến các bệnh cúm A, viêm phế quản, viêm phổi tăng rõ. Không khí ẩm kích thích niêm mạc mũi - họng - phế quản, đồng thời virus lan nhanh hơn khi mọi người ở trong nhà kín cửa.

"Người mắc hen, COPD dễ bị nặng lên do hai yếu tố: dị ứng (bào tử nấm, mạt bụi) và co thắt phế quản khi hít không khí ẩm. Triệu chứng thường là ho nhiều, khò khè, nặng ngực, đặc biệt về đêm. Trẻ nhỏ cũng dễ xuất hiện cơn khò khè hoặc viêm tiểu phế quản sau nhiễm virus" bác sĩ Hoàng cảnh báo.

Độ ẩm vượt ngưỡng 80%, sàn, tường, đồ gỗ và một số vật dụng đều bị ẩm mốc. Ảnh: Phương Anh.

Ông cũng khuyến cáo khi có dấu hiệu sốt cao, ho dai dẳng, khó thở hoặc mệt lả, cần đi khám sớm; không tự dùng lại kháng sinh hoặc corticoid cũ vì dễ làm bệnh nặng thêm. Người hen nên luôn mang thuốc cắt cơn và theo dõi đỉnh lưu lượng thở nếu có dụng cụ.

Bên cạnh đó, thời điểm lạnh - ẩm là giai đoạn các bệnh lý mạch máu như đột quỵ, nhồi máu cơ tim gia tăng. Khi ra ngoài trời lạnh, mạch máu co lại, huyết áp tăng; cùng lúc, độ ẩm cao làm tim phải hoạt động nhiều hơn để điều hòa nhiệt. Nếu người bệnh đang nhiễm cúm hoặc viêm đường hô hấp, phản ứng viêm có thể làm mảng xơ vữa dễ vỡ, hình thành huyết khối.

Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng, Hội Y học dưới nước và Oxy cao áp Việt Nam, nhấn mạnh dấu hiệu nhồi máu cơ tim không phải lúc nào cũng "đau nhói như dao đâm". Người bệnh có thể chỉ thấy bóp nghẹt ngực, lan lên hàm, vai trái, kèm vã mồ hôi, buồn nôn. Nếu kéo dài trên 20 phút, cần đến viện ngay. Với đột quỵ, hãy nhớ nguyên tắc FAST: méo miệng, yếu - tê tay chân, nói khó. Khi có một trong các dấu hiệu này, gọi cấp cứu ngay, tuyệt đối không tự dùng thuốc hay chườm dầu.

Trẻ em cũng dễ mắc viêm phổi, viêm tiểu phế quản, tiêu chảy do virus Rota; nguy cơ sởi, thủy đậu tăng nếu lớp học kín và ẩm.

Độ ẩm cao kéo dài khiến các bệnh nấm da như hắc lào, lang ben, nấm kẽ lan rộng; viêm da cơ địa và viêm da tiết bã cũng dễ bùng phát. Người bệnh nên giữ da khô thoáng, thay quần áo ướt, sấy khô giày tất; nếu có mảng hồng tróc vảy ngứa, nên khám sớm.

Nhiều người bị đau khớp tăng khi trời ẩm do thay đổi áp suất và co cơ. Giữ ấm khớp, vận động nhẹ, kéo giãn cơ quanh khớp sẽ giúp giảm triệu chứng.

Trẻ em cũng dễ mắc viêm phổi, viêm tiểu phế quản, tiêu chảy do virus Rota; nguy cơ sởi, thủy đậu tăng nếu lớp học kín và ẩm. Ảnh: Việt Linh.

Cách "giải nồm" đúng để giảm bệnh tật

Theo bác sĩ Hoàng, người dân không nên mở toang cửa hay bật quạt khi ngoài trời đang ẩm bão hòa, vì chỉ khiến hơi nước ngưng tụ nhiều hơn. Cách đúng là đóng kín cửa, dùng máy hút ẩm hoặc điều hòa chế độ Dry, lau sàn bằng khăn khô, đặt vật liệu hút ẩm ở góc khuất, giữ độ ẩm trong nhà khoảng 50–60%.

Người già nên có thảm chống trượt, tay vịn trong nhà tắm, ánh sáng đủ để tránh té ngã.

Giữ ấm có chiến lược bằng cách tập trung đầu, cổ, ngực, bàn chân; tắm nước ấm và lau khô người trước khi ra phòng ngoài. Vệ sinh tay, bề mặt, đồ vải thường xuyên; sấy khô khăn, ga gối, áo quần.

Ăn uống, nghỉ ngơi điều độ giúp tăng miễn dịch như ăn đủ đạm, rau xanh, trái cây; uống nước ấm; ngủ đủ 7-8 tiếng. Thức ăn chín không để ngoài quá 2 giờ, bảo quản kín trong tủ lạnh.

Người có bệnh nền như tăng huyết áp, tim mạch, hen cần uống thuốc đúng liều, theo dõi huyết áp, tránh ra ngoài khi trời lạnh ẩm, và chủ động tiêm vaccine cúm, phế cầu theo khuyến cáo.