Thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung: Có phải tín hiệu mừng cho cả hai nước?

Nhìn bề ngoài, những tiêu đề bài báo từ cuộc gặp lịch sử giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cho thấy một chiến thắng lớn với cả hai bên. Nhưng theo CNN, ngay cả khi Mỹ - Trung đạt được thỏa thuận, thì những điều khoản này vẫn khó có thể tác động đến hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Theo thỏa thuận, Mỹ sẽ giảm 10% thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc, đưa mức thuế suất thực tế đối với hàng xuất khẩu của Trung Quốc xuống còn 47%. Đổi lại, Trung Quốc sẽ hoãn việc kiểm soát xuất khẩu đất hiếm và tăng cường mua đậu nành Mỹ.

Những biện pháp này có thể xoa dịu phần nào khó khăn mà các doanh nghiệp và người tiêu dùng đã phải gánh chịu kể từ khi căng thẳng thương mại bùng phát. Tuy nhiên, sẽ cần nhiều nỗ lực hơn nữa để giải quyết những vấn đề đang âm ỉ.

Giá đậu nành

Đối với một bộ phận cụ thể của nền kinh tế Mỹ đang chịu tổn thất nặng nề từ ​​cuộc chiến thương mại, thỏa thuận này có thể đã đến quá muộn.

Nông dân trồng đậu nành Mỹ đã chao đảo vì lệnh cấm vận của Trung Quốc đối với mặt hàng này bắt đầu từ tháng 5. Suốt nhiều tháng trước khi thỏa thuận được ký kết, Trung Quốc đã không mua đậu nành của Mỹ, mặt hàng nông sản xuất khẩu hàng đầu của nước này.

Trung Quốc từ trước đến nay là thị trường xuất khẩu đậu nành lớn nhất của Mỹ, vì vậy lệnh cấm vận đã làm giảm đáng kể giá đậu nành của Mỹ trong vài tháng qua.

Mặc dù Tổng thống Trump đã nói rằng Trung Quốc sẽ mua "một lượng lớn" đậu nành theo thỏa thuận, nhưng trong bối cảnh mùa thu hoạch cao điểm đã bắt đầu trước đó, nhiều nông dân Mỹ có thể đã buộc phải bán đậu nành với giá thấp hơn.

Thị trường việc làm của Mỹ

Tổng thống Mỹ Trump lên nắm quyền khi thị trường lao động đã suy yếu. Và dữ liệu mới nhất cho thấy việc tuyển dụng lao động đã chậm lại đáng kể trong những tháng gần đây.

Chính sách thuế quan mạnh tay và khó lường của ông chỉ làm trầm trọng thêm tình hình, khi các doanh nghiệp trở nên do dự trong việc tuyển dụng thêm lao động do bất ổn. Ngày càng nhiều công ty Mỹ sa thải nhân viên. Theo Cục Thống kê Lao động, lần đầu tiên sau nhiều năm, số người thất nghiệp nhiều hơn số việc làm có sẵn.

Những tiến bộ trong trí tuệ nhân tạo (AI) cũng góp phần không nhỏ dẫn đến các đợt sa thải hàng loạt, như đợt cắt giảm nhân sự của Amazon hồi tuần trước.

Và mặc dù việc cắt giảm lãi suất theo truyền thống là công cụ chính của Cục Dự trữ Liên bang để hỗ trợ thị trường lao động, thì các ngân hàng trung ương cho rằng AI có thể đã gây ra thiệt hại mang tính hệ thống mà không thể khắc phục thông qua chính sách tiền tệ.

Thống đốc Cục Dự trữ Liên bang (Fed) Christopher Waller đã lưu ý trong những phát biểu gần đây, rằng ngay cả trong dài hạn, "nếu AI tạo ra sự thay đổi cơ cấu trong nhu cầu lao động, thì chính sách tiền tệ sẽ không còn là một công cụ hiệu quả".

Hơn nữa, ngày càng có nhiều lo ngại rằng việc hạ lãi suất có thể gây hại nhiều hơn lợi, đẩy lạm phát lên cao vào thời điểm hàng hóa và dịch vụ vốn đã đắt đỏ hơn. Một phần lạm phát là do thuế quan cao hơn, và một phần là do việc kiểm soát nhập cư chặt chẽ hơn, làm giảm nguồn cung lao động trong các lĩnh vực như chăm sóc trẻ em và nông nghiệp.

Những khó khăn kinh tế của Trung Quốc

Đối với Trung Quốc, mặc dù lĩnh vực xuất khẩu của nước này đã cho thấy khả năng phục hồi đáng kể trong năm nay bất chấp cuộc tấn công thuế quan toàn cầu của Mỹ, nhưng những khó khăn kinh tế trong nước kéo dài vẫn tiếp diễn, khiến lợi ích trước mắt của một thỏa thuận thương mại với Mỹ bị hạn chế.

Những yếu tố chính làm lu mờ triển vọng kinh tế Trung Quốc là sự suy thoái bất động sản, suy giảm niềm tin của người tiêu dùng và tỷ lệ thất nghiệp cao trong giới trẻ.

Dữ liệu kinh tế gần đây từ Trung Quốc tiếp tục vẽ nên một bức tranh ảm đạm. Nhu cầu tiêu dùng cũng đang giảm, bằng chứng là tốc độ bán lẻ đã chậm lại, xuống mức thấp nhất trong nhiều tháng.

Giá nhà mới tại Trung Quốc đã giảm mạnh trong tháng 9 với tốc độ nhanh nhất trong 11 tháng, mặc dù theo truyền thống đây là mùa cao điểm chi tiêu bất động sản.

Xuất khẩu khoáng sản quý hiếm

Theo một tuyên bố của Nhà Trắng hôm 1/11, Trung Quốc đã đồng ý cho phép xuất khẩu sang Mỹ ba kim loại quan trọng như một phần của thỏa thuận “đình chiến thương mại”.

Việc xuất khẩu gali, germani và antimon sang Mỹ đã bị Bắc Kinh cấm vào tháng 12/2024, như một phần của chế độ kiểm soát xuất khẩu nhằm ngăn chặn việc các khoáng sản quý hiếm cho mục đích quân sự.

Gali, germani và antimon là những kim loại thiết yếu cho các ngành công nghiệp công nghệ cao như chất bán dẫn, quốc phòng và năng lượng tái tạo.

“Trung Quốc sẽ cấp giấy phép chung cho việc xuất khẩu đất hiếm, gali, germani, antimon và than chì vì lợi ích của người dùng cuối tại Mỹ và các nhà cung cấp của họ”, Nhà Trắng cho biết.

Tuy nhiên, tuyên bố của Mỹ cũng xác nhận rằng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đất hiếm của Trung Quốc - vốn được chứng minh là một vũ khí thương mại mạnh mẽ của Bắc Kinh - vẫn được áp dụng.

“Giấy phép chung” mà Nhà Trắng đề cập là một điều khoản trong các biện pháp kiểm soát xuất khẩu, cho phép các lô hàng được giao cho những người mua đã được phê duyệt trước.

Theo CNN , thỏa thuận mà ông Trump và ông Tập đạt được hôm 30/10 chỉ có thể được coi là cơ bản. Có thể sẽ cần thêm một vài cuộc họp nữa giữa các đối tác Mỹ và Trung Quốc để đạt được một thỏa thuận vững chắc hơn.

Tuy nhiên hiện tại, cả hai nền kinh tế có thể được an ủi phần nào khi lời đe dọa áp thuế bổ sung 100% đối với hàng xuất khẩu của Trung Quốc của Tổng thống Trump, điều mà Bắc Kinh gần như chắc chắn sẽ trả đũa, đã không còn được đưa ra thảo luận.