Thỏa thuận LNG giữa Qatar và Đức đứng trước nguy cơ đổ vỡ

Một trong những thỏa thuận năng lượng quan trọng nhất châu Âu kể từ sau khủng hoảng tại Ukraine - đang đứng trước nguy cơ tan vỡ.

Đức đã tăng cường nhập khẩu LNG từ Mỹ và Qatar để giảm sự phụ thuộc vào năng lượng Nga (Ảnh minh họa: CHROMORANGE)

Hợp đồng khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) trị giá hàng tỷ USD giữa Qatar và Đức đang đứng trước nguy cơ sụp đổ. Nguyên nhân không đến từ yếu tố kỹ thuật hay tài chính mà bắt nguồn từ một chỉ thị môi trường và nhân quyền mới của Liên minh châu Âu (EU), vốn đang khiến nhiều quốc gia xuất khẩu năng lượng, đặc biệt là Qatar, phản ứng dữ dội.

Theo Đài DW (Đức), chỉ thị CSDDD (Corporate Sustainability Due Diligence Directive) của EU - được thông qua năm 2024 - buộc các doanh nghiệp lớn phải kiểm soát toàn bộ chuỗi cung ứng để đảm bảo không có hành vi vi phạm nhân quyền hoặc gây hại cho môi trường. Các công ty cũng phải có kế hoạch chuyển đổi phù hợp với các mục tiêu khí hậu theo Thỏa thuận Paris 2015.

Dù được giới bảo vệ môi trường đánh giá cao, chỉ thị này lại bị nhiều nhà xuất khẩu chỉ trích gay gắt vì gây ra chi phí tuân thủ lớn, tăng gánh nặng hành chính và có phạm vi áp dụng vượt ngoài lãnh thổ EU.

CSDDD quy định mức phạt lên tới 5% doanh thu toàn cầu nếu vi phạm. Điều này khiến các nhà xuất khẩu như QatarEnergy - có doanh thu 48,6 tỷ USD năm 2024 - có thể phải nộp tới 2,43 tỷ USD tiền phạt. Không chỉ gây tác động tài chính, mức phạt này còn đặt ra thách thức pháp lý vì EU có thể khó cưỡng chế áp dụng với các công ty ngoài lãnh thổ.

Qatar - nhà sản xuất LNG lớn nhất thế giới - đã bày tỏ sự thất vọng rõ rệt. Tờ Welt am Sonntag cho biết, chính phủ Qatar đã gửi thư đến một số quốc gia EU yêu cầu điều chỉnh CSDDD, đồng thời cảnh báo sẽ chuyển hướng nguồn cung LNG sang các thị trường "ổn định và thân thiện hơn với doanh nghiệp" nếu không có thay đổi đáng kể.

Cảnh báo này được tờ Welt am Sonntag dẫn nguồn từ một bức thư dài 4 trang đề ngày 21/5 và gửi tới chính phủ Bỉ từ Bộ trưởng Nhà nước phụ trách Năng lượng kiêm Giám đốc điều hành QatarEnergy - ông Saad bin Sherida al-Kaabi.

Ông al-Kaabi đặc biệt chỉ trích Điều 22 trong dự thảo chỉ thị CSDDD, quy định các yêu cầu về bảo vệ khí hậu, cho rằng điều khoản này không phù hợp với khuôn khổ pháp lý và quy định trong nước của Qatar. Ông lập luận rằng điều khoản này "có những điểm không nhất quán và mâu thuẫn rõ ràng" với các luật và tiêu chuẩn hiện hành của Qatar.

Bộ trưởng Qatar cũng cho rằng Liên minh châu Âu đang phớt lờ quyền chủ quyền của mỗi quốc gia trong việc xác định các mục tiêu khí hậu riêng của mình, như đã được bảo đảm trong Thỏa thuận Khí hậu Paris.

Ông cảnh báo rằng việc áp dụng "các mức phạt nặng, chế tài và trách nhiệm dân sự đối với việc không tuân thủ Điều 22" đặt ra một rủi ro nghiêm trọng đối với khả năng duy trì việc cung cấp LNG và các nguồn năng lượng khác từ QatarEnergy cho thị trường châu Âu.

Trong thư, ông al-Kaabi kết luận: "Tôi hoàn toàn tin rằng không công ty nào nên bị buộc phải lựa chọn giữa việc tuân thủ chính sách khí hậu của quốc gia mình và tuân thủ các quy định của EU".

Tháng 11/2022, trong bối cảnh khủng hoảng năng lượng do chiến sự Nga - Ukraine, Đức đã ký thỏa thuận nhập khẩu 2 triệu tấn LNG mỗi năm từ Qatar bắt đầu từ 2026. Đây là một phần trong nỗ lực giảm sự phụ thuộc vào khí đốt từ Nga của châu Âu.

Tuy nhiên, việc Qatar đe dọa rút khỏi thỏa thuận khiến không ít chuyên gia lo ngại. Trong năm 2024, Qatar đã cung cấp 12 - 14% nhu cầu LNG của EU, tương đương hơn 37 triệu tấn. Nếu nguồn cung này bị gián đoạn, đặc biệt vào mùa đông - thời điểm tiêu thụ năng lượng cao nhất, châu Âu có thể đối mặt với nguy cơ thiếu hụt và giá cả leo thang trở lại.