Thiếu nước - 'sát thủ' thầm lặng ở người cao tuổi

Bác sĩ Trần Nguyễn Quỳnh Loan, Viện Dinh dưỡng quốc gia cho biết, nước chiếm khoảng 60% trọng lượng cơ thể người trưởng thành và là thành phần thiết yếu cho mọi hoạt động sống. Nước giúp điều hòa thân nhiệt, hỗ trợ tiêu hóa, hấp thu dinh dưỡng, vận chuyển oxy đến tế bào và đào thải các chất cặn bã.

Ở người cao tuổi, tỷ lệ nước trong cơ thể giảm còn khoảng 50–60%. Cùng với tuổi tác, cơ chế báo khát của hệ thần kinh trung ương suy giảm, khả năng tự cân bằng nước cũng kém đi do chức năng thận yếu, khối cơ teo dần và ảnh hưởng từ các bệnh lý mạn tính. Tình trạng mất nước ở người cao tuổi rất phổ biến, thường do uống không đủ hoặc mất nước quá mức. Cảm giác khát – cơ chế bảo vệ tự nhiên của cơ thể – cũng giảm đi rõ rệt. Điều này khiến họ thường không có phản xạ uống nước đều đặn, dù nhu cầu của cơ thể không hề giảm, dẫn đến tình trạng thiếu nước thầm lặng và kéo dài.

Không giống cảm giác đói, tình trạng thiếu nước thường không có biểu hiện rõ ràng. Tuy nhiên, nếu kéo dài, dù chỉ ở mức độ nhẹ, nó cũng có thể làm trầm trọng thêm các vấn đề sức khỏe thường gặp ở người cao tuổi. Các dấu hiệu phổ biến bao gồm táo bón, đầy bụng, khó tiêu, chóng mặt và tụt huyết áp tư thế, làm tăng nguy cơ té ngã. Nước tiểu ít và sẫm màu có thể dẫn đến nhiễm khuẩn tiết niệu. Nhiều người còn cảm thấy mệt mỏi không rõ nguyên nhân, kém tập trung, thậm chí lú lẫn nhẹ mà không nhận ra nguyên nhân là do thiếu nước. Ngoài ra, da khô, sức đề kháng giảm và vết thương lâu lành cũng là những biểu hiện âm thầm khác. Tình trạng thiếu nước còn làm suy giảm khả năng điều hòa thân nhiệt, đặc biệt nguy hiểm trong những ngày nắng nóng hoặc khi người cao tuổi bị sốt, tiêu chảy hay phải dùng các loại thuốc lợi tiểu, thuốc hạ huyết áp.

Viện Dinh dưỡng quốc gia khuyến nghị người cao tuổi nên bổ sung khoảng 1,6 đến 2 lít nước mỗi ngày. Lượng nước này bao gồm cả nước lọc, nước canh, súp, và nước trái cây. Sữa cũng là một nguồn cung cấp nước giá trị, đồng thời bổ sung đạm, canxi và các vitamin thiết yếu, giúp phòng ngừa loãng xương. Những người không quen uống nhiều nước lọc có thể linh hoạt kết hợp các loại chất lỏng khác nhau trong khẩu phần ăn. Nên ưu tiên nước lọc ấm, canh rau, nước luộc củ quả và hạn chế trà đặc, cà phê, nước có gas hay rượu bia vì chúng có thể gây lợi tiểu, mất ngủ hoặc ảnh hưởng tiêu cực đến huyết áp và thần kinh.

Để duy trì đủ nước, người cao tuổi nên tập thói quen uống từng ngụm nhỏ, đều đặn khoảng 150–200ml mỗi 2–3 giờ, thay vì đợi đến lúc khát mới uống. Nên uống nhiều nước hơn vào ban ngày và hạn chế vào buổi tối để tránh tiểu đêm. Uống một cốc nước ấm sau khi ngủ dậy và trước khi đi tắm cũng là một thói quen tốt cho sức khỏe. Việc đặt sẵn bình nước ở những nơi dễ thấy sẽ là lời nhắc nhở hữu ích để hình thành thói quen uống đủ nước mỗi ngày, đặc biệt là khi trời nóng, sau khi vận động, hoặc khi có các dấu hiệu mất nước như sốt và tiêu chảy.

Lê Nga