Thiếu cơ chế nhập khẩu, doanh nghiệp phải mua vàng 'trôi nổi', chấp nhận rủi ro

Việc không thể tiếp cận vàng nhập khẩu theo cơ chế rõ ràng đã khiến các doanh nghiệp buộc phải sử dụng nguồn vàng trôi nổi, chấp nhận rủi ro để duy trì sản xuất và cung ứng ra thị trường.

Doanh nghiệp phải mua vàng trôi nổi, rủi ro cao

Tại tọa đàm “Sàn giao dịch vàng - Giải pháp minh bạch thị trường và ổn định kinh tế vĩ mô” do Báo Tiền Phong tổ chức sáng 18/11, ông Vũ Hùng Sơn - Chủ tịch HĐQT CTCP Vàng bạc đá quý Bảo Tín Mạnh Hải, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam, cho biết 13 năm qua, các doanh nghiệp kinh doanh vàng không có cơ chế tiếp cận nguồn vàng nguyên liệu một cách chính thức.

Ông Sơn nói rằng, vì không có cơ chế tiếp cận vàng nhập khẩu rõ ràng nên các doanh nghiệp buộc phải sử dụng nguồn vàng trôi nổi, chấp nhận rủi ro để duy trì sản xuất và có sản phẩm cung ứng ra thị trường.

Theo ông Sơn, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã cấp khoảng 6.800 giấy phép sản xuất trang sức mỹ nghệ cho các cơ sở sản xuất trong nước, nhưng các doanh nghiệp này không được tiếp cận với nguồn vàng nguyên liệu chính thức. Vì vậy, nguồn nguyên liệu của họ hoàn toàn là vàng trôi nổi, dẫn đến rủi ro pháp lý và quản lý.

Ngoài ra, các quy định chặt chẽ về quản lý về phòng, chống rửa tiền đang làm khó các doanh nghiệp vàng. Đặc biệt là hai năm qua, cơ quan quản lý liên tục thanh tra, kiểm tra hoạt động kinh doanh vàng.

“Tôi khẳng định nếu áp Luật Phòng, chống rửa tiền thì 100% doanh nghiệp kinh doanh vàng hiện nay, từ lớn nhất đến nhỏ, đều có sai phạm. Ví như quy định phải nhận biết khách hàng, phân loại khách hàng, hay giao dịch từ 400 triệu đồng trở lên phải báo cáo”, ông Vũ Hùng Sơn nói. 

Ông cảnh báo rằng, với quy định các cửa hàng yêu cầu lấy thông tin CCCD của người mua vàng, chỉ cần cơ quan chức năng phát hiện thông tin không khớp là có thể nghi ngờ doanh nghiệp nhập hàng lậu và chuyển hồ sơ điều tra.

Kể cả sau khi Nghị định 232 sửa đổi một số quy định của Nghị định 24, một số doanh nghiệp được cấp phép nhập khẩu vàng. Tuy nhiên, có bao nhiêu đơn vị được cấp phép và liệu có giải quyết được tình trạng khan hiếm nguồn nguyên liệu hay không vẫn là một câu hỏi lớn. Ông Sơn đề xuất đưa ngành vàng trang sức mỹ nghệ ra khỏi danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện để hạ giá thành và tăng nguồn cung.

Đại diện Bảo Tín Mạnh Hải cho biết, ở nước ngoài, khi giá vàng tăng người ta vẫn mua được vàng; còn ở Việt Nam, giá tăng nhưng không mua được, hoặc rất khó khăn. 

"Thực ra các doanh nghiệp không phải không muốn bán vàng, nhưng mỗi người chỉ được mua 1-2 chỉ. Nếu chúng tôi bán cho khách hàng lớn 100-200 lượng vàng thì những khách hàng nhỏ lẻ sẽ không mua được, dẫn đến tình cảnh người dân phải xếp hàng. Trong bối cảnh đó, chúng tôi phải mua vàng từ những người chốt lời mới có vàng để bán cho người mua sau", ông nói.

Có thể huy động 500 tấn vàng trong dân

Theo chuyên gia kinh tế - TS Nguyễn Trí Hiếu, Nghị định 232 được ban hành nhằm tạo cơ chế quản lý thị trường vàng minh bạch, theo đúng tinh thần kinh tế thị trường. Điểm cốt lõi của nghị định này không phải là can thiệp hành chính, mà Nhà nước đóng vai trò quản lý, chấm dứt tư duy độc quyền nhập khẩu, sản xuất và phân phối vàng của nhà nước như giai đoạn trước đây.

Thực tế những năm qua cho thấy, khi áp dụng Nghị định 24, thị trường vàng đạt được những thành công nhất định nhờ sự điều hành chặt chẽ của Chính phủ và NHNN. Tuy nhiên, bối cảnh hiện nay đã thay đổi: Thị trường đòi hỏi sự quản lý nhưng không bao cấp và không độc quyền.

Tại Việt Nam, một lượng vàng rất lớn đang được tích trữ trong dân, theo ông Hiếu, con số ước tính có thể vượt 500 tấn. Nhưng việc huy động lượng vàng này không thể thực hiện trong ngắn hạn mà cần một quá trình dài hơi, thận trọng và có niềm tin thị trường.

Ông Hiếu nhấn mạnh, việc trữ vàng vật chất tại nhà là một sự lãng phí lớn đối với nền kinh tế và cũng là một thói quen lạc hậu của người Việt. Ước tính lượng vàng cất giữ trong dân tương đương 8% GDP, nhưng không được đưa vào sản xuất - kinh doanh.

Về lâu dài, chúng ta phải hướng tới mô hình chứng khoán hóa vàng - người dân nắm giữ tài sản vàng dưới dạng chứng chỉ có giá trị tương đương. Nhưng để điều đó xảy ra, quan trọng nhất là xây dựng niềm tin. Người dân phải tin rằng chứng chỉ đó an toàn tuyệt đối và có giá trị thực.

“Liệu Việt Nam có thể huy động được 300-500 tấn vàng trong dân vào nền kinh tế? Có thể, nhưng cần thời gian và niềm tin”, TS Nguyễn Trí Hiếu nói. Ông cho rằng, cần giảm độc quyền, mở rộng quyền tham gia của doanh nghiệp và ngân hàng, đảm bảo lưu thông vàng minh bạch và cung cấp sản phẩm đầu tư vàng an toàn thì dòng vàng trong dân sẽ dần đi vào hệ thống một cách tự nhiên và tự nguyện.