Thí điểm tài sản mã hóa: Nhà đầu tư tiền số sẽ được 'bảo hộ'

Lần đầu tiên Việt Nam có khung pháp lý cho thị trường tài sản mã hóa, với nghị quyết số 5 được Chính phủ ban hành và có hiệu lực thi hành từ ngày 9-9-2025.

Đây được xem là bước ngoặt lớn, mở ra cơ hội bứt phá nhưng cũng đặt ra không ít thách thức trong quản lý một lĩnh vực tài chính vốn biến động mạnh.

Giao dịch ngoài hệ thống chính thức có thể truy cứu hình sự

Thống kê từ cổng thanh toán điện tử Triple-A cho thấy hiện khoảng 21,2% dân số, tương đương hàng chục triệu người, đang nắm giữ tiền số, đưa Việt Nam lên vị trí thứ hai thế giới về tỉ lệ sở hữu.

Nghị quyết mới vì thế thu hút sự quan tâm đặc biệt, khi lần đầu mang lại hành lang pháp lý cho hoạt động đầu tư lâu nay tồn tại trong "vùng xám".

Ông Khoa Hồ - nhà sáng lập kiêm giám đốc công nghệ sàn BSX, cựu kỹ sư Coinbase - nhận định Việt Nam cần sớm thí điểm thị trường tài sản số để bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư, tạo nguồn thu thuế và thu hút ngoại tệ. 

Quyết định này giúp Việt Nam bứt phá khi nhiều quốc gia còn dè dặt, với điều kiện quản lý hiệu quả. 

Thách thức lớn nhất là thiết kế khung quản lý đủ chặt để ngăn rủi ro nhưng không làm mất lợi thế. Theo ông Khoa, cơ quan chức năng phải bảo đảm tuân thủ chuẩn quốc tế như chống rửa tiền, KYC... đồng thời linh hoạt với bối cảnh Việt Nam, bởi công nghệ trong lĩnh vực này thay đổi rất nhanh.

Ghi nhận của Tuổi Trẻ, ngay sau khi nghị quyết được ban hành, giới đầu tư trong nước đổ dồn sự quan tâm vào quy định buộc chuyển tài sản mã hóa về Việt Nam sau thời hạn 6 tháng, kể từ khi tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa đầu tiên được cấp phép.

Trường hợp nhà đầu tư trong nước giao dịch tài sản mã hóa không thông qua tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa do Bộ Tài chính cấp phép tùy theo tính chất, mức độ vi phạm sẽ bị xử lý vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định pháp luật.

Rõ ràng, số lượng nhà đầu tư chịu tác động bởi quy định này là không nhỏ. Nhiều người bày tỏ sự lo lắng, vì lâu nay họ vẫn giao dịch trên các sàn quốc tế như Binance, Coinbase hay các sàn phi tập trung (DEX)...

Khi quy định mới được áp dụng, những người chơi sẽ phải lựa chọn giữa việc đăng ký tham gia sàn trong nước hoặc tiếp tục giao dịch ngầm, ẩn danh. Trong khi không rõ chất lượng vận hành, thanh khoản các sàn ở Việt Nam ra sao?

Khuyến khích nhà đầu tư chuyển tài sản về, cách nào?

Phấp phỏng chờ nghị quyết gần nửa năm nay, anh Đ.H.L. - một nhà đầu tư crypto - đọc quy định nêu trên liền băn khoăn: "Nếu Việt Nam mở sàn giao dịch tiền số nhưng chỉ cho phép niêm yết vài trăm mã, trong khi thị trường toàn cầu có hàng triệu mã thì nhà đầu tư muốn giao dịch những tài sản khác sẽ phải làm sao?".

Nhà đầu tư này cho rằng tài sản số có thể dễ dàng chuyển từ sàn này sang sàn khác, từ nội địa ra quốc tế và ngược lại. Nếu khung pháp lý chỉ cho phép giao dịch trên sàn trong nước được cấp phép, điều này có thể hạn chế chính giá trị cốt lõi của blockchain - đó là tính phi tập trung và không biên giới.

Từ phía doanh nghiệp, chuyên gia thì lại quả quyết thực tế một sàn giao dịch chỉ có thể tồn tại nếu hội tụ đủ hai yếu tố then chốt: thanh khoản dồi dào và khả năng bảo vệ người dùng chứ không đơn thuần áp đặt.

Ông Thuật Nguyễn - nhà sáng lập kiêm CEO Kyros Ventures - nhấn mạnh sự thành công của một sàn giao dịch tài sản số không chỉ dựa vào khung pháp lý mà còn phải kết hợp với chất lượng sản phẩm và động lực đủ lớn để thu hút người dùng.

Nếu sàn Việt Nam èo uột hơn về thanh khoản sẽ khó hấp dẫn. Sàn Việt Nam phải có khả năng bảo vệ người dùng đủ mạnh mẽ, đảm bảo rằng khi có sự cố như mất tài khoản hoặc bị hack, người dùng sẽ nhận được hỗ trợ từ sàn và các cơ quan chức năng như công an.

Vì vậy nhiều chuyên gia cho rằng các sàn tham gia cần phải có mức vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỉ đồng. "Vốn lớn cũng là yếu tố quan trọng để đảm bảo an toàn và bảo vệ người dùng, đặc biệt khi các sàn giao dịch thường là mục tiêu của các cuộc tấn công mạng quy mô lớn", ông Thuật nói.

Bảo hiểm tài sản, bao giờ?

Ông Khoa Hồ đồng tình việc đặt ra điều kiện 10.000 tỉ đồng trong giai đoạn đầu là cần thiết để đảm bảo thanh khoản cho người dùng và bảo đảm chỉ những tổ chức có năng lực mới tham gia được. Tuy nhiên, từ kinh nghiệm vận hành các sàn quốc tế, ông Khoa cho biết vấn đề cốt lõi hơn nằm ở việc bảo vệ tài sản của nhà đầu tư. 

"Xu hướng chung hiện nay là bảo hiểm tài sản. Ở nhiều quốc gia, thay vì chỉ tập trung vào mức vốn, cơ quan quản lý buộc các sàn phải có cơ chế bảo hiểm tài sản", ông Khoa nói.

Chẳng hạn tại Hàn Quốc, từ năm 2024 Cơ quan Giám sát tài chính (FSS) đã yêu cầu tất cả sàn giao dịch tiền mã hóa phải mua bảo hiểm để bảo vệ quyền lợi người dùng. Đây là mô hình được nhiều chuyên gia trong lĩnh vực kỳ vọng cũng sẽ được áp dụng tại Việt Nam.

Liên quan khía cạnh bảo vệ tài sản người dùng, theo quy định vừa ban hành, hồ sơ xin cấp phép của các sàn giao dịch tài sản số tại Việt Nam bắt buộc phải kèm theo văn bản thẩm định của Bộ Công an về an toàn hệ thống thông tin cấp độ 4.

"Đây là mức bảo mật cao hiện nay dành cho hạ tầng thông tin trọng yếu quốc gia. Yêu cầu này cho thấy quyết tâm siết chặt tiêu chuẩn an toàn, nhằm hạn chế tối đa nguy cơ tấn công mạng, rò rỉ dữ liệu và bảo vệ tài sản của nhà đầu tư", giám đốc một doanh nghiệp lĩnh vực blockchain nói với Tuổi Trẻ.