Thanh tra Chính phủ: Nhiều ngân hàng vi phạm khi phát hành trái phiếu

(Dân trí) - Tổng số tiền sử dụng sai mục đích lên đến hàng nghìn tỷ đồng.

Thanh tra Chính phủ đã có kết luận thanh tra về việc chấp hành chính sách pháp luật về phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ và sử dụng nguồn tiền từ trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ.

Phát hành hơn 255.000 tỷ đồng

Ghi nhận, giai đoạn từ 1/1/2015 đến 30/6/2023, trong 67 tổ chức phát hành có 5 ngân hàng thương mại (NHTM) gồm: Ngân hàng TMCP Quân đội (MB), Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB), Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank), Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB), Ngân hàng TMCP Phương Đông (OCB) phát hành tổng cộng 255.107 tỷ đồng, mục đích để cho vay khách hàng (chủ yếu là trái phiếu phát hành không có tài sản đảm bảo).

Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ chỉ ra, các ngân hàng thương mại có ACB, MB đã sử dụng tiền thu được từ phát hành một số mã trái phiếu doanh nghiệp không đúng mục đích nêu tại phương án phát hành và nội dung bản công bố thông tin.

Cụ thể, trong giai đoạn thanh tra, các ngân hàng này đã phát hành 386 mã trái phiếu doanh nghiệp (trái phiếu không chuyển đổi, không kèm theo chứng quyền, không có tài sản bảo đảm) kỳ hạn 1-10 năm, lãi suất cố định hoặc thả nổi (lãi suất thả nổi = lãi suất tham chiếu cộng biên độ 0,1-2,5%).

Mục đích phát hành là tăng quy mô vốn, bổ sung vốn cấp 2 và vốn khác phục vụ khách hàng, phục vụ nhu cầu cấp tín dụng của các ngân hàng. Đến thời điểm 30/6/2023, tại các ngân hàng nêu trên còn 173 mã trái phiếu doanh nghiệp đang lưu hành với tổng giá trị 97.828 tỷ đồng.

Nhiều ngân hàng sử dụng tiền trái phiếu sai mục đích

Kết luận vừa được Thanh tra Chính phủ công bố thể hiện 3/5 tổ chức tín dụng sử dụng tiền thu được từ phát hành một số mã trái phiếu không đúng mục đích nêu tại phương án phát hành và nội dung bản công bố thông tin.

Cụ thể, tại ACB, ngân hàng này đã sử dụng tiền thu được từ phát hành trái phiếu mã TPACB2018/10Y (giá trị 2.200 tỷ đồng) và trái phiếu mã ACB.2019.04 (giá trị 1.500 tỷ đồng) để cho vay trung dài hạn và ngắn hạn, trong khi mục đích phát hành được nêu trong phương án phát hành của ACB là "phục vụ nhu cầu cấp tín dụng trung dài hạn".

Tại MB, ngân hàng này sử dụng tiền thu được từ 11 mã trái phiếu phát hành năm 2022 với tổng giá trị phát hành 1.920 tỷ đồng để thực hiện cho vay mà không thực hiện đầu tư theo mục đích phát hành nêu tại các bản công bố thông tin trước phát hành (là "để bổ sung vốn cấp 2 dài hạn theo quy định của NHNN, phục vụ nhu cầu cấp tín dụng, đầu tư cũng như tăng quy mô vốn hoạt động của ngân hàng nhằm đáp ứng mục tiêu tăng trưởng kinh doanh năm 2022 và các năm tiếp theo, phù hợp với quy định pháp luật tổ chức tín dụng").

Không thực hiện trách nhiệm quản lý vốn từ phát hành trái phiếu

Kết luận thanh tra còn cho biết 5 ngân hàng cùng không thực hiện trách nhiệm quản lý vốn từ phát hành trái phiếu theo quy định. Các ngân hàng này báo cáo tình hình sử dụng số tiền thu được từ việc phát hành trái phiếu đối với trái phiếu còn dư nợ tại thời điểm 31/12/2022 và 30/6/2023 được kiểm toán.

Tuy nhiên, các tổ chức tín dụng trên không thể phân định chính xác số liệu về việc sử dụng số tiền thu được từ trái phiếu riêng lẻ cho từng khoản vay, từng khách hàng cụ thể. Nguyên do là toàn bộ tiền thu được từ phát hành trái phiếu không theo dõi riêng mà hòa chung vào nguồn vốn kinh doanh chung của ngân hàng để từ đó giải ngân cho cá nhân, tổ chức vay vốn.

Trong khi đó, các hoạt động kinh doanh của ngân hàng diễn ra liên tục và đan xen nên các ngân hàng không theo dõi riêng, cụ thể (đích danh) từng khách hàng vay vốn từ nguồn tiền thu được từ phát hành trái phiếu.

Không tuân thủ quy định về hồ sơ phát hành trái phiếu, công bố thông tin

Bên cạnh việc sử dụng vốn sai mục đích, nhiều ngân hàng còn không tuân thủ quy định về hồ sơ phát hành trái phiếu.

Theo Thanh tra Chính phủ, các ngân hàng VIB, MB… nội dung công bố thông tin trước các đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp (giai đoạn 2021-30/6/2023) đều không nêu rõ thời gian giải ngân nguồn vốn từ phát hành trái phiếu doanh nghiệp.

Có ngân hàng còn không xây dựng kế hoạch nguồn vốn và sử dụng nguồn vốn của năm tài chính đối với việc phát hành trái phiếu trong giai đoạn từ năm 2016 đến năm 2019.

Ngoài ra, Thanh tra Chính phủ còn kết luận các ngân hàng thực hiện không đúng quy định về công bố thông tin của tổ chức phát hành trái phiếu như thực hiện không đúng thời hạn công bố thông tin định kỳ báo cáo tình hình sử dụng nguồn vốn từ phát hành trái phiếu 6 tháng đầu năm và cả năm.