Thả hàng triệu con muỗi xuống Hawaii

Một viên nang phân hủy sinh học chứa khoảng 1.000 con muỗi được thả xuống từ drone. Ảnh: Adam Knox.

Hồi tháng 6, hàng loạt viên nang sinh học phân hủy tự nhiên rơi xuống các cánh rừng ở Hawaii. Bên trong mỗi viên nang chứa khoảng 1.000 con muỗi đực được nuôi trong phòng thí nghiệm và không hề đốt người. Những con muỗi này mang vi khuẩn Wolbachia khiến trứng muỗi không thể nở nếu giao phối với muỗi cái hoang dã.

Đây là chiến dịch kiểm soát muỗi quy mô lớn, nhằm ngăn chặn dịch sốt rét chim vốn là nguyên nhân gây ra sự sụt giảm nghiêm trọng của nhiều loài chim bản địa quý hiếm như honeycreeper (chim ăn mật), theo CNN.

Tiến sĩ Chris Farmer, Giám đốc chương trình Hawaii thuộc tổ chức Bảo tồn Chim Mỹ (ABC), cho biết nguy cơ lớn nhất đối với honeycreeper không phải là chặt phá rừng mà là dịch sốt rét chim do muỗi lây truyền.

Trên thực tế, muỗi không phải loài bản địa của Hawaii. Chúng xuất hiện lần đầu vào năm 1826, có thể theo tàu săn cá voi. Khi đến quần đảo này, muỗi mang theo mầm bệnh khiến nhiều loài chim không có khả năng miễn dịch bị quét sạch, gây ra "những làn sóng tuyệt chủng chưa từng có", theo Farmer.

Ban đầu, honeycreeper sống sót bằng cách di cư lên vùng núi cao nơi khí hậu mát mẻ khiến muỗi không thể sinh sôi. Nhưng biến đổi khí hậu đã thay đổi điều đó.

"Nhiệt độ tăng khiến muỗi dần xâm nhập lên cao. Chúng chiếm lĩnh dần những vùng từng là nơi trú ẩn an toàn, đẩy loài chim lên cao đến khi không còn nơi nào để sống. Nếu không phá vỡ vòng luẩn quẩn này, chúng ta sẽ mất toàn bộ honeycreeper", Farmer cảnh báo.

Honeycreeper đã rút về sống ở các vùng núi trên những hòn đảo như Kauai. Ảnh: Liên minh Bảo tồn Động vật Hoang dã Vườn thú San Diego.

Từ năm 2016, tổ chức ABC cùng liên minh Birds, Not Mosquitoes đã triển khai kỹ thuật "muỗi không tương thích" (IIT) bằng cách thả muỗi đực mang Wolbachia vào môi trường tự nhiên nhằm làm giảm mạnh số lượng muỗi gây bệnh.

Tuy nhiên, ý tưởng thả hàng triệu con muỗi vào rừng từng khiến nhiều người dân lo ngại. "Không dễ thuyết phục họ", Farmer thừa nhận.

Sau nhiều năm nghiên cứu, đến năm 2022, hàng triệu con muỗi mang Wolbachia đã được nuôi tại phòng thí nghiệm ở California.

Năm 2023, muỗi bắt đầu được thả xuống vùng sinh sống của honeycreeper trên đảo Maui bằng trực thăng. Hiện nay, mỗi tuần có khoảng 1 triệu con muỗi được thả xuống hai đảo Maui và Kauai, bằng cả trực thăng và drone.

Ông Adam Knox, quản lý dự án, cho biết đây là lần đầu tiên trên thế giới muỗi được thả bằng drone chuyên dụng, trong các viên nang có kiểm soát nhiệt độ. Drone giúp linh hoạt thời gian thả muỗi, tiết kiệm chi phí, giảm thiểu rủi ro do thời tiết bất ổn.

Tiến sĩ Farmer cho biết cần ít nhất một năm để đánh giá hiệu quả kỹ thuật IIT. Tuy nhiên, ông hy vọng chiến dịch sẽ "câu giờ" đủ lâu để các loài chim kịp phục hồi.

Một loài honeycreeper nhỏ đặc hữu của đảo Maui, hiện ở mức cực kỳ nguy cấp. Ảnh: Robby Kohley.

Theo nghiên cứu mới của Liên minh Bảo tồn Động vật Hoang dã Vườn thú San Diego và Viện Smithsonian, vẫn còn thời gian để cứu honeycreeper khỏi tuyệt chủng nếu kiểm soát được căn bệnh sốt rét chim.

Nhà nghiên cứu Christopher Kyriazis cảnh báo nếu chậm trễ vài năm nữa, cơ hội sẽ khép lại rất nhanh. Tuy nhiên, ông tin rằng dù giải pháp này "vẫn có cơ sở để hy vọng".

Nếu thành công, quần thể honeycreeper sẽ phục hồi và gia tăng tính đa dạng di truyền, thậm chí phát triển khả năng miễn dịch tự nhiên. Kyriazis cho rằng ngay cả khi có đột biến kháng bệnh thì khả năng lan rộng đủ nhanh để cứu toàn bộ loài vẫn rất thấp.

"Chứng kiến loài chim tuyệt chủng là nỗi đau không thể tả, nhưng cũng là động lực để hành động. Chúng ta có thể cứu những loài chim này. Nếu không làm trong thập kỷ này, chúng sẽ biến mất mãi mãi", tiến sĩ Farmer nói.