Tăng lương, điều thêm cán bộ tỉnh, giảm áp lực cho công chức cấp xã

Trước yêu cầu công việc ngày càng cao, việc cải tiến chế độ tiền lương, phụ cấp cho cán bộ cấp xã phải gắn liền với quá trình sàng lọc, bố trí cán bộ chuyện môn phù hợp để giảm tải cho cán bộ, công chức cấp xã.

Sau 1 tháng chính thức vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, điều dễ nhận thấy là “ý Đảng đã gặp lòng dân” về ý tưởng chuyển hệ thống chính quyền hành chính thụ động, nặng về quản lý sang chủ động, tích cực phục vụ nhân dân và kiến tạo phát triển; giảm thời gian, chi phí tuân thủ cho người dân và doanh nghiệp.

Không ít thách thức đối với đội ngũ cán bộ xã, phường

Bộ máy chính quyền địa phương bước đầu vận hành ổn định, thông suốt. Hầu hết các địa phương đã hoàn tất việc sắp xếp tổ chức chính quyền và nhanh chóng đi vào hoạt động, không để xảy ra khoảng trống pháp lý trong hoạt động quản lý nhà nước ở địa phương và phục vụ nhân dân tốt hơn.

Các trung tâm Phục vụ hành chính công cấp tỉnh và cấp xã hoạt động liên tục. Riêng Hà Nội và Quảng Ninh vận hành theo mô hình trung tâm Phục vụ hành chính công một cấp và tổ chức các chi nhánh hoặc điểm phục vụ hành chính công ở các địa phương, các dịch vụ hành chính công được duy trì liên tục trong quá trình chuyển đổi.

Tuy nhiên, những tồn tại, vướng mắc trong quá trình vận hành mô hình chính quyền 2 cấp vẫn còn nhiều, đặt ra không ít thách thức đối với đội ngũ cán bộ xã phường.

Việc bỏ cấp huyện, thực chất là nâng xã, phường thành cấp quan hệ trực tiếp với cấp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương khiến áp lực công việc cấp xã tăng cao. Địa bàn quản lý và khối lượng công việc tăng lên đáng kể, đòi hỏi cán bộ phải làm việc với cường độ cao hơn, giải quyết nhiều vấn đề phức tạp hơn, đặc biệt là trong giai đoạn chuyển giao.

Sau sáp nhập, toàn bộ cán bộ, công chức cấp huyện được chuyển về xã, trong đó đội ngũ lãnh đạo, quản lý cấp huyện làm nòng cốt cho chính quyền cấp xã mới. Đồng thời, tăng cường cán bộ, công chức, viên chức cấp tỉnh về xã, áp chuẩn chuyên môn nghiệp vụ, trình độ chính trị… với cán bộ cấp xã. Điều này sẽ giúp hình thành bộ máy chính quyền cấp xã với những cán bộ có trình độ chuyên môn tốt hơn.

Bên cạnh đó, việc sắp xếp bộ máy, phân công lại nhiệm vụ ít nhiều gây xáo trộn trong đội ngũ cán bộ. Một số người phải thay đổi vị trí công tác, phải làm quen với địa bàn mới, công việc mới, nhiều khi còn phải làm quen với sự khác biệt về văn hóa, phong tục tập quán giữa các địa phương…

Trong khi đó, sau sáp nhập, quy mô dân số của xã và nhu cầu của người dân sẽ tăng lên (cả thực tế và tăng kỳ vọng về một bộ máy mới) đòi hỏi cán bộ xã phải nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng giao tiếp và khả năng giải quyết vấn đề để đáp ứng tốt hơn yêu cầu của người dân.

Có một thực tế là không phải cán bộ, công chức, viên chức cấp huyện nào cũng giỏi việc của xã, phường. Với cán bộ quản lý, không phải ai cũng giỏi ngoại ngữ và tin học để đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số. Ở khu vực miền núi, nơi tỉ lệ cán bộ xã có trình độ chuyên môn cao (đại học trở lên) thường thấp hơn so với đồng bằng; lại vốn quen với phong cách làm việc nửa thời gian, nửa công suất, đi rẫy nhiều hơn đến cơ quan thì khi chuyển sang hoạt động với mô hình mới, yêu cầu công việc mới, không dễ đáp ứng ngay.

Theo Bộ Nội vụ, hiện đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã chủ yếu là công chức cấp xã cũ (khoảng 70%), còn lại 30% được luân chuyển từ cấp tỉnh, huyện (cũ) về. Việc thiếu cán bộ trẻ có trình độ và nhiệt huyết, rành công nghệ thông tin dẫn đến sự thiếu đồng bộ về trình độ, kỹ năng, khó khăn trong bố trí nhân sự để đáp ứng yêu cầu xử lý công việc hành chính trong điều kiện chuyển đổi số nhanh chóng. 

Ngoài việc thiếu kinh nghiệm và kỹ năng quản lý, điều hành, đặc biệt là giải quyết các vấn đề phức tạp sau sáp nhập thì những khó khăn về đi lại, xử lý công việc ở địa bàn rộng lớn hơn, trong khi cơ sở vật chất, trang thiết bị còn thiếu thốn, hạ tầng công nghệ thông tin còn lạc hậu… cũng là rào cản để cán bộ xã hoàn thành khối lượng công việc lớn như kỳ vọng.

Xây dựng cơ chế tài chính phù hợp với chính quyền địa phương 2 cấp

Những đánh giá tích cực của Thủ tướng, ghi nhận của báo chí và dư luận xã hội về mức độ hài lòng của người dân khi đến giải quyết công việc tại các trung tâm Phục vụ hành chính công cho thấy những hiệu quả bước đầu của mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Để có sự hài lòng đó, đội ngũ cán bộ, công chức xã phải tận tâm, tận lực hoàn thành khối lượng công việc nặng hơn nhiều lần trước đây. 

Để giảm tải cho cán bộ, công chức xã, một loạt tỉnh, thành đã điều động cán bộ, công chức cấp tỉnh về xã, phường hỗ trợ. Cụ thể, Lâm Đồng vừa biệt phái 730 cán bộ, công chức, viên chức cấp tỉnh về cấp xã trong 3 tháng để nâng cao hiệu quả hoạt động chính quyền địa phương 2 cấp. Tỉnh Thanh Hóa cũng điều động 176 công chức thuộc UBND các xã, phường có số lượng công chức dôi dư đến công tác tại UBND các xã còn thiếu công chức...

Bộ Nội vụ cho biết sẽ sớm tham mưu Chính phủ ban hành Nghị định về xác định vị trí việc làm, làm cơ sở cho việc vừa sắp xếp, vừa sàng lọc, vừa cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, nhất là ở cấp xã. 

Bên cạnh nguồn lực về con người, nguồn lực về tài chính là một vấn đề quan trọng không thể thiếu trong việc vận hành bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp, nhất là chế độ, chính sách với cán bộ, công chức cấp xã phải tương xứng với vai trò và yêu cầu của tình hình mới.

Nhiều người cho rằng dù được bảo lưu các chế độ lương, phụ cấp sau khi sắp xếp; thống nhất chế độ công chức từ cấp xã đến trung ương nhưng thu nhập của cán bộ, công chức cấp xã hiện vẫn chưa tương xứng với mức độ hoàn thành công việc đặt ra. Do đó, cần có chính sách tiền lương phù hợp để kịp thời động viên, giữ chân cán bộ, công chức, viên chức cấp xã.   

Phát biểu tại hội nghị đánh giá 1 tháng thực hiện sắp xếp các đơn vị hành chính mới đây, Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ đạo xây dựng cơ chế tài chính phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, có cơ chế hỗ trợ, điều hòa hợp lý, đảm bảo nguồn lực cho địa phương hoạt động hiệu quả. 

Hôm 1/8, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã họp và kết luận hàng loạt vấn đề liên quan đến việc tích cực triển khai vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, chuyển mạnh cấp cơ sở sang chủ động nắm, điều hành kinh tế - xã hội, quốc phòng an ninh.

Trong đó, Bộ Chính trị, Ban Bí thư yêu cầu Bộ Nội vụ nghiên cứu, ban hành hoặc đề xuất cấp có thẩm quyền ban hành quy định về chế độ, chính sách, bảo đảm tính tương quan giữa các đối tượng cán bộ, công chức chịu sự tác động do sắp xếp tổ chức bộ máy. 

Việc cải tiến chế độ tiền lương, phụ cấp phải gắn liền với quá trình sàng lọc, bố trí cán bộ chuyện môn phù hợp để giảm tải cho cán bộ, công chức cấp xã.