Tại sao quân đội Nga chưa trang bị vũ khí hoàn hảo cho nhóm bộ binh nhỏ?

(Dân trí) - Súng cối 60mm được coi là vũ khí chi viện hỏa lực hoàn hảo cho hoạt động xâm nhập của phân đội chiến đấu nhỏ, nhưng vì sao quân đội Nga lại không trang bị?

Súng cối 82mm, vũ khí tiêu chuẩn của bộ binh Nga

Trên chiến trường Nga - Ukraine, chiến thuật tấn công hiện tại của quân đội Nga (RFAF) về cơ bản là tác chiến quy mô nhỏ, với các nhóm bộ binh gồm 3 hoặc 5 người (đôi khi còn gọi là tổ tam - tam), bí mật xâm nhập vào phòng tuyến Ukraine, hoặc luồn sâu sau vào sau lưng đối phương, để phát động một cuộc tấn công bất ngờ.

Chiến thuật này của RFAF thực sự linh hoạt, đem lại cho họ những lợi thế nhất định, đồng thời hạn chế được thương vong. Nhưng vấn đề là hỏa lực yểm trợ không thể theo kịp các hoạt động chiến đấu.

Vậy nguồn hỏa lực chính của các phân đội thâm nhập của RFAF hiện nay là gì? Đó là súng phóng lựu tự động, tên lửa chống tăng (ATGM), súng máy hạng nặng và nhiều loại máy bay không người lái (UAV) tự sát. Súng cối cũng có, nhưng loại 82mm (gọi tắt là cối 82) hiện tại là một "vấn đề thực sự".

Vậy điểm yếu của khẩu súng cối có cỡ nòng 82mm - vũ khí tập thể, được trang bị cho cấp tiểu đoàn hoặc đại đội bộ binh - nằm ở đâu?

Đầu tiên là tiếng nổ đầu nòng của cối 82 khá lớn, có thể nghe thấy từ cách xa hàng km, ngay lập tức báo động cho đối phương về đòn tấn công. Mặc dù đạn cối 82mm thực sự mạnh mẽ, với một quả đạn tương đương với 5 hoặc 6 quả lựu đạn F-1 phát nổ cùng lúc, nhưng tiếng nổ và chớp lửa đầu nòng mà nó tạo ra cũng là dấu hiệu lộ mục tiêu rất lớn.

Vấn đề thứ hai là trọng lượng. Cối 82 của Nga nặng hơn 70kg, chưa kể đạn. Một khẩu đội cần ít nhất là 3 người mới có thể sử dụng được (biên chế chuẩn của RFAF lên tới 5 người, gồm khẩu đội trưởng và 4 pháo thủ).

Nhưng ở chiến trường Nga - Ukraine, với việc UAV FPV bay khắp nơi, nên pháo thủ cần phải có khả năng thu hồi và cơ động ngay sau khi khai hỏa vào mục tiêu. Vậy làm sao có thể mang theo một vũ khí nặng hơn 70kg để cơ động nhanh?

Hơn nữa, tầm bắn hiệu quả của khẩu cối 82 chỉ dưới 3km, buộc khẩu đội phải tiếp cận tiền tuyến, thậm chí vào cả “vùng xám” hay còn gọi là "vùng tranh chấp". Chẳng phải đây là trao cơ hội cho UAV FPV và pháo binh Ukraine? Việc thay đổi đòi hỏi nhiều lần di chuyển qua lại để thiết lập trận địa, và những người điều khiển UAV sẽ không quá khó khăn để phát hiện ra họ.

Ngay từ đầu cuộc xung đột, binh lính Nga đã phàn nàn về việc thiếu súng cối tự hành. Giờ đây, ngay cả với mẫu súng cối mới 2B24 82mm, hay súng cối tự hành 2S41 Drok 82mm (vốn được trang bị cho lực lượng đổ bộ đường không), nhưng bộ binh Nga vẫn ngần ngại sử dụng.

Những khẩu súng cối này dễ dàng bị phát hiện từ trên không và dễ bị hỏa lực phản pháo và UAV tiêu diệt nên vẫn chưa được bộ binh Nga ở chiến trường chấp nhận.

"Cối lủi" 60mm: Vũ khí hoàn hảo?

Đầu tiên câu hỏi đặt ra là tại sao Nga không trang bị súng cối 60mm?

Trước hết việc này xuất phát từ lý luận tác chiến của quân đội Liên Xô trước kia và Nga hiện nay, khi họ xây dựng các kịch bản tiến công và phòng ngự dựa trên hỏa lực pháo binh tầm xa, không quân và xe tăng. Các hoạt động chiến đấu cận chiến chỉ dùng cho lực lượng đặc nhiệm, khi giao tranh trong thành phố.

Do vậy những mẫu súng cối mini như súng cối 60mm (hay còn gọi là "cối lủi" nhờ ưu điểm nhỏ gọn dễ mang vác, luồn lách, đảm bảo hoàn hảo cho yêu cầu bắn và chạy) đã bị loại khỏi biên chế quân đội Liên Xô từ đầu thập niên 1970, khi học thuyết chiến tranh cơ giới của họ chiếm ưu thế.

Trên thực tế, nhu cầu chiến trường là hiển nhiên. Trước đặc thù của chiến trường mới, giới quân sự Nga nhắc tới mẫu súng cối triệt âm 2B25 Seagull. Đây chắc chắn là một vũ khí tốt, chỉ nặng 13kg và có tiếng nổ đầu nòng rất nhỏ. 2B25 được phát triển đặc biệt để chống lại súng cối LMP-2017 cỡ nòng 60mm của Ba Lan.

Tuy nhiên, đạn của 2B25 được thiết kế đặc biệt và không thể sử dụng với đạn súng cối 82mm tiêu chuẩn, vì vậy nó hiếm khi được nhìn thấy trên tiền tuyến. Hơn nữa, tầm bắn của nó chỉ có 1.200m, tương đương với súng cối Ba Lan, trong khi LMP-2017 có trọng lượng chỉ bằng một nửa và có thể được sử dụng chỉ bởi một người.

Tiếp đến, bộ binh Nga cần một loại “cối lủi", giống như mẫu LMP-2017 của Ba Lan, có thể bắn ứng dụng gần như bằng tay mà không cần chân và bàn đế, thời gian thao tác bắn rất nhanh. Ưu điểm nữa là tiếng nổ đầu nòng nhỏ và có thể bắn gần mục tiêu, mà không để lộ âm thanh và chớp lửa đầu nòng, cũng như tiếng đạn bay.

Tuy uy lực của một phát bắn từ cối LMP-2017 nhỏ, nhưng bù lại có thể bù đắp bằng yếu tố bất ngờ, tốc độ bắn nhanh nên lượng đạn trút vào khu vực mục tiêu lớn. Quan trọng nhất là khi gặp UAV đang đuổi theo, người lính có thể thu hồi và cơ động mà không cần lo lắng về việc phải vứt bỏ vũ khí.

Đối với ngành công nghiệp quốc phòng Nga, việc sản xuất súng cối 60mm lẽ ra không phải là một nhiệm vụ khó khăn. Tuy nhiên, vì lý do nào đó, họ vẫn chưa được triển khai với số lượng lớn. Trong khi đó, “cối lủi” LMP-2017 của Ba Lan viện trợ được quân đội Ukraine sử dụng lại khá tốt.

Điều RFAF cần nhất lúc này là loại hỏa lực hỗ trợ nhẹ, linh hoạt và có thể “ẩn mình” này, đặc biệt là trên chiến trường nơi UAV xuất hiện khắp nơi. Vũ khí hạng nặng dễ bị phát hiện và phá hủy, và các đơn vị nhỏ cần được hỗ trợ hỏa lực kịp thời. Súng cối 60mm được thiết kế riêng cho tình huống này.

Nhưng thực tế là lính Nga vẫn phàn nàn khi phải mang theo khẩu súng cối 82mm với trọng lượng hơn 70kg cùng đạn cối trên tiền tuyến. Mỗi khi cơ động đều vất vả như “chuyển nhà”, và họ có thể bị UAV Ukraine phát hiện bất cứ lúc nào.

Vậy nên, đôi khi vấn đề không phải do binh lính thiếu nỗ lực, mà là do vũ khí chưa đáp ứng được yêu cầu chiến thuật. Xung đột Nga - Ukraine một lần nữa chứng minh một điều: trên chiến trường hiện đại, sự nhẹ nhàng, linh hoạt và khả năng ẩn nấp quan trọng hơn hỏa lực thuần túy.

Nếu các tổ hợp công nghiệp quốc phòng Nga hiểu được điều này sớm hơn, có lẽ những người lính ở tiền tuyến đã ít phải vất vả hơn và có cơ hội chiến thắng cao hơn.