Sụt lún ven sông Sài Gòn và khu Nam TP.HCM rất nặng

Theo nghiên cứu của các nhà khoa học và tổ chức quốc tế, tình trạng sụt lún tại TP.HCM đang diễn biến khá nhanh.

Cốt nền bị hạ thấp cùng với triều cường và mưa lớn gia tăng khiến nhiều nơi bị ngập úng nặng ảnh hưởng đời sống người dân và kinh tế - xã hội.

Sụt lún quá nhanh

Theo kết quả nghiên cứu được báo cáo tại hội thảo do Trường đại học Tài nguyên và Môi trường vào cuối tháng 8 vừa qua, hiện nay TP.HCM có tốc độ lún trung bình trên toàn thành khoảng 2 - 5cm mỗi năm.

Tại những khu vực có nền địa chất yếu, tập trung các công trình thương mại có thể có tốc độ lún lên đến 7 - 8cm mỗi năm. Xu hướng lún xảy ra ở các khu vực dọc sông Sài Gòn, từ cầu Sài Gòn đến cầu Ba Son và vùng phía nam thành phố.

Trong khi đó, báo cáo mới nhất của Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.HCM vào thời điểm tháng 11-2024 cho thấy việc sụt lún nền đất ở TP.HCM bắt đầu xuất hiện từ năm 1990. Tốc độ sụt lún hiện nay nhanh gấp 2 lần mực nước biển dâng (khoảng 1cm/năm).

Năm 2013, Chính phủ giao Bộ Tài nguyên và Môi trường thực hiện kiểm tra hệ thống mốc cao độ quốc gia và các dự án chống ngập tại TP.HCM. Bộ đã giao Cục Đo đạc, Bản đồ và Thông tin địa lý so sánh số liệu đo đạc năm 2005 và 2014. Kết quả cho thấy trong vòng 10 năm tốc độ lún ở TP.HCM là 10cm, có nơi hơn.

Các nơi bị lún gồm huyện Bình Chánh cũ, phía nam quận Bình Tân cũ, quận 8 cũ, phía tây quận 7 cũ, phía tây bắc quận 2 cũ, phía đông quận 12 cũ, phía tây nam quận Thủ Đức cũ, phía tây bắc huyện Nhà Bè cũ. Tổng diện tích bị lún là 239km2.

Đặc biệt tại quận Bình Tân cũ, Trung tâm Văn hóa quận này tại phường An Lạc (cũ) lún 73,3cm/10 năm; Khu công nghiệp Tân Tạo, phường An Lạc A (cũ) lún 73,2cm/10 năm. Còn Trung tâm Y tế huyện Bình Chánh (cũ) lún 44cm/10 năm.

Sụt lún, triều cường khiến TP.HCM ngập nặng

Nhận định về tình trạng sụt lún, PGS.TS Lê Trung Chơn, Viện trưởng Viện nghiên cứu phát triển bền vững, Trường đại học Tài nguyên và Môi trường TP.HCM, cho biết nguyên nhân thường tập trung vào 4 yếu tố chính là nền địa chất yếu (khu vực Nam TP.HCM), suy giảm mực nước ngầm, hoạt động giao thông vận tải (tải động) và công trình dân dụng, tốc độ đô thị hóa (tải tĩnh - khu vực Tân Cảng, Ba Son là điển hình).

Ông Chơn cũng cho rằng sụt lún bề mặt đất tại TP.HCM đã là một thực tế khách quan hiện hữu mà thành phố cần phải đối diện và có giải pháp ứng phó lâu dài. Dù diễn ra từ từ, nhưng hậu quả của sụt lún đất kết hợp với biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan, triều cường gia tăng sẽ gây nên những hậu quả rất nghiêm trọng, gây thiệt hại lớn đến hạ tầng kỹ thuật, công trình dân sinh và phát triển kinh tế - xã hội.

"Nếu TP.HCM thiếu giải pháp ứng phó kịp thời thì vài năm nữa sẽ giống như Jakarta. Indonesia phải dời thủ đô khỏi Jakarta về Nusantara, nằm trên đảo Borneo vì Jakarta đang chìm dần. Hiện tại tốc độ lún của TP.HCM còn vượt qua Jakarta.

Tôi nghĩ đây là vấn đề nghiêm túc và phải đưa vào kế hoạch hành động trong thời gian tới. Nếu không có giải pháp kịp thời thì ngập lụt sẽ xảy ra thường xuyên hơn, tác động sẽ nhiều hơn", ông Chơn nói.

Do đó, cần sớm điều chỉnh quy hoạch TP.HCM thích nghi với tác động của sụt lún đất kết hợp triều cường và mực nước biển dâng. Đồng thời sớm triển khai hệ thống thông tin mô phỏng và dự báo biến dạng mặt đất sẽ giúp thành phố có những giải pháp ứng phó kịp thời, ra quyết định nhanh chóng, chính xác.