Sự thật về hình ảnh nạn nhân Holocaust chơi violin lan truyền trên mạng

Một bài đăng lan truyền bức ảnh đen trắng chụp một người đàn ông gầy gò chơi đàn violin, kèm chú thích cho rằng đó là “Henek”, một nhạc công bị ép biểu diễn tại trại tập trung Auschwitz năm 1943. Thông tin này có đúng sự thật?

Ngày 4-7, một bài đăng trên mạng xã hội Facebook với nội dung: "Henek, một nhạc công violin, bị ép tham gia dàn nhạc tại trại tập trung. Vai trò của ông ấy: chơi đàn trong khi các bạn tù bị dẫn đến phòng hơi ngạt. Ông ấy khóc khi chơi bản 'Serenade của Schubert', cây đàn run rẩy trong tay. Một cô gái quay lại và thì thầm 'Âm nhạc của anh là điều cuối cùng tôi lắng nghe. Cảm ơn'".

Bức ảnh kèm theo bài đăng cho thấy một người đàn ông gầy gò đang chơi violin và đứng phía sau ông là những con người gầy gò khác. "Henek sống sót qua chiến tranh. Ông ấy không bao giờ đụng đến violin nữa", bài đăng cho biết.

Bài đăng đã thu hút hơn 12.000 lượt thích và 5.000 lượt chia sẻ. Hình ảnh này cũng được chia sẻ trên nhiều tài khoản khác nhau trên Facebook, X, Instagram, Threads và YouTube với nhiều ngôn ngữ như Hy Lạp, Pháp và Bulgaria.

Ngày 1-8, qua kiểm chứng, AFP xác minh hình ảnh người đàn ông chơi violin đang lan truyền là sản phẩm do trí tuệ nhân tạo (AI) tạo ra và câu chuyện về ông ta là hoàn toàn bịa đặt.

Mặc dù các nhạc công là một phần trong cuộc sống bên trong các trại tập trung của Đức quốc xã, bức ảnh đang lan truyền không mô tả một người thật và có nhiều điểm không nhất quán về thị giác, cho thấy đây là sản phẩm của AI.

Những đốt ngón tay của "Henek" trông vuông vắn và có kích thước không đồng đều. Một người đàn ông ở phía sau chỉ có ba ngón tay. Một phần dây thứ tư của đàn violin cũng biến mất trong bức ảnh, tóc "Henek" dài trong khi những người khác đều cạo đầu và quần áo của những người trong ảnh không giống với quần áo quy định trong các trại tập trung của Đức quốc xã. Ngoài ra, các tù nhân trong trại Auschwitz năm 1943 đều phải xăm số hiệu trên cánh tay.

Các chuyên gia AFP cũng cho chạy hình ảnh qua các công cụ phát hiện AI như GetReal Lab và Hive Moderation, với kết quả lên đến 99,9% là do AI tạo ra.

Tìm kiếm theo từ khóa cũng cho thấy "Henek" chỉ là một trong nhiều nhân vật tưởng tượng xuất hiện trong các câu chuyện bịa đặt về các nhạc công violin bên cạnh những cái tên khác như "Eliska Varga", "Miriam Grunbaum", "Eliezer", "Jakob", "Eli Grunfeld", "Leon", "David Morgenstern" hay "Eli Weiss".

Những hình ảnh nói trên là hệ quả từ xu hướng đáng báo động khi các nhà sáng tạo nội dung đang tạo ra nội dung AI để kiếm tiền, nhắm đến sự thương cảm của người phương Tây đối với thảm họa diệt chủng Holocaust khiến 6 triệu người Do Thái thiệt mạng.

Bảo tàng nhà nước Auschwitz‑Birkenau (Ba Lan) cũng đã cảnh báo việc lan truyền hình ảnh giả do AI tạo ra có thể bóp méo lịch sử và xúc phạm ký ức của nạn nhân Holocaust. Bảo tàng này cũng đã gửi khiếu nại lên Meta, chủ sở hữu Facebook, vì các bài đăng sai sự thật song vẫn chưa nhận được phản hồi.