Sự thật về bức bích họa của người cổ đại ở công viên Mỹ

Mạng xã hội lan truyền hình ảnh được cho là bức bích họa của người Puebloan cổ đại tại công viên lịch sử quốc gia Chaco Culture (New Mexico, Mỹ). Tuy nhiên đây là tin giả.

Từ giữa tháng 9-2025, mạng xã hội lan truyền bức ảnh được cho là chụp bích họa hiếm của người Pueblo cổ đại tại công viên lịch sử quốc gia Chaco Culture (New Mexico, Mỹ).

Ngày 15-9, trang Facebook Old American Life đăng hình kèm thông tin rằng một phụ nữ tên Sarah Johnson đã phát hiện "bích họa kiva hiếm của người Pueblo cổ đại cùng mảnh gốm niên đại khoảng năm 1100" khi đi bộ trong công viên tháng 10-2009.

Bài viết còn khẳng định các nhà khảo cổ đánh giá bích họa là "vô giá" và bà Johnson được trao "bằng khen công dân", thu hút hàng ngàn lượt tương tác, chia sẻ.

Tuy nhiên theo tổ chức kiểm chứng Snopes, đây là tin giả, không có bất kỳ tài liệu hay nguồn tin đáng tin cậy nào xác nhận sự việc.

Theo ông Colin Purdy, nhân viên kiểm lâm phụ trách thuyết minh tại công viên Chaco Culture, bích họa trong ảnh "không giống" với những bích họa có thật ở đây.

Ông Purdy chỉ ra loài xương rồng ở góc trên bên trái trông như xương rồng Saguaro, vốn không mọc tại New Mexico.

Cơ quan công viên quốc gia Mỹ cho biết Saguaro chỉ tồn tại ở sa mạc Sonoran, trải dài qua bang Sonora (Mexico) và một phần California, Arizona (Mỹ).

Ông Purdy cũng đặt vấn đề: nếu bích họa thật sự nằm bên sườn hẻm núi có dòng nước chảy qua, vì sao nó không bị xóa sạch sau nhiều lần ngập lụt?

Nhóm kiểm chứng phát hiện thêm nhiều chi tiết đáng ngờ. Khi phân tích bằng công cụ phát hiện nội dung AI như Sightengine và Hive Moderation, bức ảnh được xác định có khả năng rất cao là sản phẩm AI.

Ông Steve Carr, Giám đốc truyền thông Đại học New Mexico, nơi bài đăng trên Facebook cho rằng đã thẩm định bức bích họa, cũng khẳng định cả hình ảnh lẫn câu chuyện đều giả.

Cơ quan công viên quốc gia Mỹ cho biết Chaco Culture từng là "trung tâm thịnh vượng của người Pueblo cổ đại từ năm 850 - 1250", hiện vẫn còn nhiều di tích và hiện vật thật để du khách tham quan.